VENEZUELA için iki gerçek...
Önce birincisi...
Maduro döneminde Venezuela ekonomisi çöktü.
Şöyle ki...
Venezuela’nın bir önceki başkanı Chavez göreve başladığında ülkede enflasyon yüzde 18’di.
İki kez 2003 ve 2008’de yüzde 40’a tırmanmıştı.
Ama... Görevi bıraktığında yüzde 36 dolaylarındaydı.
Maduro seçildi. Enflasyon 2 yıl içinde füze grafiği çizdi.
Yüzde 1 milyon 300 bine dayanmış bulunmakta.
Geçen yılın sonuna kadar ortalama 19 günde bir fiyatlar ikiye katlanmış.
Bu da Venezuela halkını “gıda” gibi temel ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma getirmiş.
.......................
Bir ABD Doları’nın karşılığı bolivar da (Venezuela para birimi) da aynı hızla değer kaybetmiş.
1 dolar =1600 bolivar.
.......................
Venezuela bir zamanlar Latin Amerika’nın en zengin ekonomilerinden birine sahipti.
Bu zenginliğin kaynağı ise dünyanın -bilinen- en büyük petrol rezervine sahip olması.
Ancak...
Kötü yönetim nedeniyle ekonomi çöküşe geçti.
Chavez döneminde gene de Venezuela ekonomisi (gayri safi milli hasıla) yüzde 5 büyümeyle Maduro dönemine geçiş yapmıştı.
Maduro’yla birlikte 2013’te büyüme yüzde 1’e düştü.
Sonrasında eksiye geçti.
2014’te yüzde eksi 4, 2015’te yüzde eksi 7...
2016, 2017, 2018 de ise üst üste 3 yıl yüzde eksi 18...
..........................
Gerçi sadece kötü yönetim değil. Dünyada petrol fiyatlarının düşmesi de çok önemli hatta başat neden.
Çünkü Venezuela ekonomisi üretim ve katma değer endeksli değil.
Sadece ham petrole bağlı.
Ve... Hem Chavez, hem Maduro dönemlerinde bu büyük petrol varlığı nedeniyle akaryakıt adeta 3 kuruş on paraya dağıtıldı halka.
Ayrıca... ABD’nin uyguladığı ambargolarda Venezuela ekonomisini vurdu. Ve de... Hesapsız kitapsızlık.
Daha Chavez’in başkanlık yıllarında petrol fiyatları yüksekken, Venezuela ekonomik büyümesini finanse etmek için katlanarak artan dış borçlara girmişti.
Maduro’nun başkanlığa geldiği sıralarda petrol fiyatlarında hızlı düşüş hem dış borçların sıkıştırması hem de petrol gelirlerinde büyük düşme nedeniyle kriz üretti.
........................
Ülkenin yaşam koşulları anketine göre (Encovi 2017) 10 kişiden 8’i evlerine yeterince gıda götüremiyor, daha az yemek yiyor.
10 kişiden 6’sı “yemek alacak paraları olmadığından gece yatağa aç girdiklerini” söylüyor.
........................
Venezuelalılar bu zor koşullarda daha az para ödeyerek elde edebilecekleri gıdalara yöneldiler. Örneğin...
Yüzde 65’i kök sebzeler...
Yüzde 80’i makarna, ekmek ve mısır ununa yönelmiş...
Sebze, meyve, süt ve süt ürünleri ancak halkın yüzde 30’unun evlerine girebiliyor.
Çok vahim bir bilgi daha...
2017’de halkın yüzde 64.3’ü gıdasızlık sebebiyle 11.5 kilo zayıflamış.
Yoksulluğun fazla olduğu hanelerde bu sayı daha da yüksek. Her 10 kişiden 9’u yemek ihtiyacını karşılayamıyor, 8 milyon 200 bin kişi 2 veya daha az öğün yemek yiyebiliyor. Yemek porsiyonları da küçültülmüş.
Patatesin yerini, “tapiyok” adlı, “yoksul yiyeceği” olarak anılan sebze almış. Hatta...
Mc Donalds bile fiyatını ayarlayabilmek için köftenin yanına patates yerine “tapiyok kızartması” veriyor.
İlaç sıkıntısı büyük.
Sıtma gibi artık dünyada silinmek üzere olan hastalıklar bile Venezuela’da yükselişe geçmiş.
.......................
Maduro’nun meşruiyeti elbette bir gerçek.
Ama bir de Venezuela halkının gerçeğini görmekte fayda var.
