Ve gıda krizi...
Financial Times’a göre “10 milyon İngiliz yiyecek tüketimini azalttı… Fransa en yoksul hanelere yiyecek kuponları vermeyi planlıyor!..”
Nedeni “küresel gıda krizinin ayak sesleri.”
……………
Dünya gündeminde “buğday krizi…”
Ve bir anı…
1970’li yılların sonları…
Merhum Bülent Ecevit Güneş Motel’de 11 AP’li milletvekilini devşirerek kurduğu CHP hükümetinin başbakanı. “Türkiye’nin 70 sente muhtaç olduğu” söylenen bir süreçteydik. Petrol ithali için dövizi olmayan Türkiye’de fabrikalar üretimi tek vardiyaya düşürmüşler… Benzin istasyonları önünde kuyruklar uzanıyor…
MOSKOVA SEFERİ
Ecevit petrol ihracatçısı Rusya’yla bir çözüm arıyor. Başbakan Bülent Ecevit’in Moskova gezisine katılan gazeteciler arasındayım.
Görüşmelerin sonunda “iyi haber” geliyor: “Rusya’ya buğday vereceğiz, karşılığında petrol alacağız!..”
Ayrıntıları öğrenmek için hükümetin ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Hikmet Çetin ve gezideki bazı bürokratlarla konuşuyorum.
Hiç de mutlu görünmüyorlar.
Çünkü…
“Rusya sert buğday tüketiyormuş, Türkiye ise sert buğday üretmiyor…”
Yani…
“Rusya’ya buğday verip karşılığında petrol alacağız” formülü, pratikte işlerliğe sahip değil.
Dönüş uçağında Ecevit’e bu “sert buğday meselesini” soruyorum…
Ecevit “Bilmiyorum… Bürokrat arkadaşlara soralım” cevabını veriyor.
Ertesi gün bazı gazetelerde “Rusya’ya buğday verip, petrol alacağız” manşetleri çıkıyor.
Genel Yayın Yönetmeni olduğum gazetenin manşeti ise “Petrol takasında sert buğday engeli …”
Sonunda, elbette “bu takas gerçekleşmiyor.”
……………..
Bu anıyı “dünyanın nereden nereye geldiğini” yansıtmak için yazdım.
EN BÜYÜK SORUN
Dünkü Financial Times’a göre “gıda güvensizliği enerjiden daha büyük bir soruna dönüştü…”
BM Genel Sekreteri ve BM Gıda ve Tarım Örgütü “küresel gıda krizinin kapıda olduğu” alarmını verdi.
Dünyanın en büyük buğday üreticisi ve ihracatçısı iki ülke olan Rusya ve Ukrayna’da şalter inince gezegenimiz “açlık” tehdidiyle karşı karşıya…
Türkiye’de, Ukrayna ve Rusya’dan buğday ithal eden ülkeler arasında.
……………
Ukrayna ve Rusya dünya buğday ihracatının yüzde 30’unu, ayçiçeği yağının yüzde 60’ını karşılıyor.
En az 26 ülke tahıllarının yarısından fazlası için Rusya ve/veya Ukrayna’ya güveniyor. Dahası…
Bir de “küresel gübre sorunu” patlak vermiş bulunuyor. Dünyanın en büyük gübre ihracatçısı olan Rusya mart başında “ihracat yasağı” ilan etti.
Belarus da önemli bir gübre ihracatçısı. Ona yaptırım uygulandı.
Bir diğer büyük üretici olan Çin geçen yaz gübre ihracatını yasaklamıştı.
KRİZ BULAŞICI
Nisan ayına kadar gübre fiyatları yüzde 30 yükseldi.
Başka üretici ülkeler de olumsuz etkilendiler.
Tedbirlere giriştiler.
Örneğin, Endonezya, palmiye yağı ihracatını yasakladı.
Hindistan’ın buğday ihracatında frene basmasından sonra ABD de garip koşullar dayatıyor.
Örneğin…
“Buğday ihracatının en az yarısının Amerikan gemileriyle taşınması” şartı bunlardan biri.
…………….
Pandemi, iklim değişikliği, kuraklık derken Rusya, Ukrayna savaşı gıda kriziyle hepsinin üzerine tüy dikti.