Mirkelamoğlu Hanı

Benim kuşağımda olan şiir severler, Faruk Nafiz Çamlıbel’in “Han Duvarları” şiirinden birkaç dizeyi ezbere bilir:

Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı / Bir dakika araba yerinde durakladı/ Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar / Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar /

Taşımacılığın ve seyahatlerin hayvanlarla yapıldığı yıllarda yolcular kervansa, raylarda ve hanlar da konaklarlardı. Han denilince aklıma alt katlarında hayvanlar, üst katlarında yolcuların konakladığı avluya açılan büyük kemerli bir kapı ve avluya bakan odalar gelir.

Han ve hancılar sadece şiirlerde değil, öykülerde birçok filmde yer aldı, şarkılarda gönüllerde taht kurdu. Bekir Sıtkı Erdoğan’ın unutulmaz şarkı olmuş şiirini hatırlayalım:

Gurbetten gelmişim, yorgunum hancı /şuraya bir yatak ser yavaş yavaş

***

Fevzipaşa Bulvarı’na cephesi olan Mirkelamoğlu Hanı’n yapımı 1784 yılına tarihleniyor. Üzerinde yapım yılıyla ilgili kitabesi bulunmadığı için tahmini bir tarih diyebiliriz. Münir Aktepe; İzmir Yazıları, Camiler, Hanlar, Medreseler, Sebiller kitabında “1784 senesinde ilmiye zümresine mensup “Mirkelamoğulları” adlı bir ailenin İzmir’de yaşadığını ve bu ailenin İzmir’deki eski ailelerden biri olması gerektiği hususunu açıklamaktadır” diye yazar.

***

İzmir, daha çok yol üzerinde çarşı veya çarşılara yakın yerlerde inşa edilen yolcu ve ticaret hanlarıyla zengin bir kentimiz. 914 Sokak’tan girilen Mirkelamoğlu Hanı’n avlusu. deve kervanlarını misafir edecek büyüklükte olmadığı için alt katlarının ticaret. üst katlarının konaklama amaçlı kullanıldığını söyleyebiliriz.

Bitişiğinde, doğu yönünde Karaosmanoğlu Han’ına açılan kapısının olup olmadığı yapılacak restorasyon sonunda ortaya çıkacak.

Üst katında 21 odası, günümüzde el sanatlarıyla uğraşan esnaf tarafından değerlendiriliyor.

Mirkelamoğlu Hanı’n onarımı henüz yapılamadı. Önceki yıllarda Konak Belediyesi tarafından restorasyon çalışması başlatılmıştı. Abacıoğlu, Kızlarağası, Küçük Karaosmanonğlu gibi bu han da mimari bir değerimiz olarak daha uzun yıllar Kemeraltı Çarşısı’na ve İzmir’e hizmet verecek.

***

Mirkelamoğlu denilince aklıma han dışında çok farklı bir başka isim; siyaset ve kültür insanı “Gülağacı değilem, her gelene eğilem” gibi şarkılarıyla ün yapmış bestekar Necip Mirkelamoğlu gelir. 21 Aralık 2010 tarihinde vefat eden Necip Mirkelamoğlu’nun bestesi ve güftesi İzmir kokan şarkısını anımsayalım:

Şu güzeller güzeli yâr gibi geldi bana/Gözlerinde bir mana var gibi geldi bana/Bir münasip zamanda, mesela saat onda/ Buluşalım Kordon’da, der gibi geldi bana/

***

Zamanınız olduğunda Mirkelamoğlu Hanı’na uğrayıp eski İzmir’i teneffüs eddin, mimarisine bilinçsizce yapılan ilaveleri görmezden gelip, hanın hemen girişinde fotoğraf sanatçısı 45’lik plak evinin sahibi Birol Üzmez’e uğrayıp sohbet edin.

Bulunduğunuz bu mekanda hayaller kurun, üzerinde maşallahı olan tarihi çeşmeyle fotoğraf çektirmeyi unutmayın.

Yazıya şiirle başladım, “Han Duvarları” şiirinin son kıtasıyla bitireyim:

***

Aradan yıllar geçti işte o günden beri / Ne zaman yolda bir han rastlasam irkilirim /Çünkü sizde gizlenen dertleri ben bilirim /Ey köyleri hududa bağlayan yaşlı yollar / Dönmeyen yolculara ağlayan yaslı yollar! / Ey garip çizgilerle dolu han duvarları / Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları

***

İyi pazarlar...