Orhan Beşikçi

Orhan Beşikçi

-

Tüm Yazıları

Yakında adı kent belleğinden silinecek olan, Güzelyurt Mahallesi 937 Sokak’ta atıl bir vaziyette duran Etz Hayim (Hayat Ağacı) ve Hevra sinagoglarındaki restorasyonların son durumunu görmeye gittim. İzmir Musevi Vakfı’nın başlattığı, kültür mirasını koruma çalışmalarına koordinatörlük yapan Nesim Bencoya’nın rehberliğinde tarihi sinagogları ziyaret ettim. Mimar Zübeyda Özkan tarafından hazırlanan Etz Hayim Sinagogu projesinin yükleniciliğini UMART Mimarlık üstlenmiş. Aşağı Sinagog denilen yeşiva (okul) veya haham evi olarak kullanıldığı tahmin edilen, zemin katta ahşap ağırlıklı güçlendirmeler yapıldığını gördüm. Tavan kaplamalarında ve diğer detaylarda restorasyon kurallarına uyularak yapılan yenilemeler eskisinden ayırt edilebiliyor. Sinagog duvarlarındaki kalem işleri için yurtdışından getirilen uzmanlar, 7 kat boyanın altında kalan farklı dönemlere ait desenleri ortaya çıkarıp batı duvarında, 1841 Kemeraltı Çarşısı yangınının izini taşıyan ahşap hatılı açıkta bırakmış. Az müdahaleyle eskinin korunmasına gösterilen özeni kadınlar bölümünde de hissettim. Asırlık ahşapların ağaç kurtlarından temizlenip ilaçlanması, dış cephe duvarlarında, pencere sövelerinde, ana giriş kapısı ve teva kısmında yapılan çalışmalar bitme noktasına gelmiş.

Haberin Devamı

Tarihi sinagoglar restore ediliyor

Sürpriz detaylar

Tevrat’ın saklandığı Ehal dolabının yanında, sağlı sollu duvara yazılmış, sağdıç veya bekçi anlamına gelen, İbranice yazılara duvarlar raspalanırken rastlanılmış. Burasının düğün törenlerinde sağdıçların veya Tora’yı koruyan din adamlarının bekleme yeri olduğu düşünülüyor. Oturma koltuklarının arkasındaki numaralar, sinagog mensuplarının yerlerini belirlemek için duvarlara kazılmış. Ziyaretçilerin görsel şölen yaşayacağı sürpriz detayların bulunduğu Etz  Hayim Sinagogu’nun, yerli yabancı turistler tarafından ilgiyle ziyaret edileceğini şimdiden söyleyebilirim.

Aynı Sokak’ta, çatısı çökmüş durumda olan Hevra (Talmud Tora) Sinagogu’nda, yüzey temizliği yapılırken bulunan mimari parçaların koruma altına alınmasına ve zemin döşemelerinin az hasarlı çıkmasına sevindim. Bitişiğinde bulunan ve aynı avluya açılan Foresteros, Sinyora ve Algaze sinagogları, çatısı prefabrik örtüyle kapatılan Hevra Sinagogu’ndan daha rahat görülebilecek.

Haberin Devamı

937 ile 927 sokakların kesiştiği yerde, yıkılan binaların bulunduğu boş arsa park haline getirilirse, parkta oturanlar ilginç bir başka sürpriz ‘Ezan ve Hazzan’ manzarasıyla karşılaşacak...

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Havra Sokağı çalışmasını yakından izliyorum, başta 926 Sokak olmak üzere ara sokaklar, önceki yıllarda aydınlatmasına varıncaya kadar düzenlenmişti ancak korunamadı. Önemli olan, korumada kararlı olup devamını sağlamak...

Restorasyon sonrası    Kemeraltı Çarşısı’na İzmir kültür yaşamına, turizme ivme kazandıracak, ata yadigârı sinagoglarına sahip çıktıkları

için İzmir Musevi Vakfı’na ve emeği geçenlere, verdiği bilgiler için Nesim Bencoya’ya teşekkür ederim.