İstanbul bu hafta önemli bir uluslararası konferansa daha ev sahipliği yapıyor. ABD’nin saygın düşünce kuruluşlarından ”Atlantic Council”in düzenlediği “Karadeniz Enerji ve Ekonomi Forumu” ABD’nin yanı sıra Batı Avrupa’dan Orta Asya’ya, Balkanlardan Kafkasya’ya kadar birçok ülkenin siyasi liderlerini, diplomatlarını ve büyük şirket yöneticilerini bir araya getirdi.
Üç günlük konferansın ağırlık noktasını Avrasya çerçevesinin içinde, bölgesel vizyon, stratejiler ve özellikle enerji alanında işbirliği projeleri oluşturuyor.
Dünkü oturumlardan biri ise Türkiye’nin dış politikasındaki gelişmelere ve bunun Türk Amerikan ilişkileri üzerindeki yansımalarına ayrıldı.
Başbakan Erdoğan’ın dış politika danışmanı İbrahim Kalın, son zamanlarda Türk dış politikasında yer alan bazı değişiklikleri anlattı ve Ankara’nın sadece bir odağa bağlı olmayan çok boyutlu stratejiler geliştirdiğini belirtti. Ancak Kalın, Ankara’nın ABD ve AB ile bağlarına verdiği önemi de vurguladı ve bunun Washington’da ve diğer bazı merkezlerde yeterince takdir edilmediğinden yakındı.
* * *
ABD’nin eski tanınmış diplomatlarından Richard Burt, açık bir dille, “Türk dış politikasının nereye doğru gittiği” sorusunu gündeme getirdi ve “Washington’un bunu anlamakta zorluk çektiğini” söyledi. Burt öte yandan “Türkiye’nin de ABD’yi yeterince anlamamasından” şikâyet etti, bu arada Obama’nın Başkan olarak ilk ziyaretini Ankara’ya yaptığını hatırlatarak şimdiki yönetimin Türkiye’ye verdiği değerin “Türkiye’de takdir edilmediği” izlenimini dile getirdi.
Oturumu yöneten Rand Corporation’dan Türkiye uzmanı Stephen Larrabee İbrahim Kalın ile Richard Burt’un söylediklerinden, iki tarafın da birbirini iyi anlamadıkları sonucunu çıkardı.
* * *
Gerçekten son zamanlarda özellikle iki konu üzerinde Ankara ile Washington arasında ciddi bir anlaşmazlık ortaya çıktı. Bunlardan biri İran, diğeri de İsrail ile ilgili.
Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi’nde İran’a karşı yaptırımlara “hayır” demesi ve hemen hemen aynı zamana rastlayan Mavi Marmara baskınının etkisi, bilindiği gibi Washington’u ayağa kaldırdı. Bunun Washington’da özellikle Kongre ve basın çevrelerinde sert tepkileri devam ediyor. Burt’un deyişiyle “ABD bu yüzden Türk dış politikasının hangi yöne gitmekte olduğunu sorguluyor.”
Washington’daki bu şüpheci hava, Ankara’da aksiseda yaratıyor. Türk yetkililer ABD’nin Türkiye’nin izlediği politikaları doğru okumadığını ve sonuçta bunun iki ülke arasında güvensizlik yarattığını belirtiyor.
* * *
Bu karşılıklı “yeterince birbirini anlamama” sorunu nasıl halledilir?
Bunun bir yolu, alınan pozisyonu daha etkin şekilde “anlatmak”tır. Türkiye şimdi böyle bir “kamu diplomasisi” çabası içinde. Washington’a heyetler gidiyor, oradan heyetler davet ediliyor,
Ama şu da bir gerçek ki, ABD ile olan anlaşmazlık, sadece birbirini yeterince anlamamaktan ileri gelmiyor. Bu durumun esas nedeni, iki ülkenin izlemekte olduğu politikaların belirli konularda çıkar farklılıklarından kaynaklanan tutumlarıdır.
Mesele sırf tarafların birbirini daha iyi nasıl anlayacağı değil, anlaşmazlıkların nasıl giderileceğidir.
