TÜRKİYE'nin Irak'a asker gönderme işi - amiyane tabiri ile - artık "yatıyor" gibi... Geçen hafta Washington'dan bu konuda gelen çelişkili haberler, Iraklıların Türk askerine karşı artan muhalefeti karşısında, ABD'nin kararsızlık içinde olduğunu gösteriyordu.
Şimdi gelen haberler ise, Amerikalıların da bunu istemediklerine işaret ediyor. Nitekim Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz dahil, üst düzey yönetim yetkililerinin son konuşmalarına bakılırsa ABD bu işi askıya almış durumda. ABD'nin Irak'taki bir numaralı temsilcisi Paul Bremer ise daha da ileriye gidiyor ve Ankara'ya şu mesajı veriyor: "ABD artık aradan çekiliyor. Siz bu meseleyi Irak Geçici Konseyi ile bizzat halledin"...
Ankara Konseyi muhatap saymıyor, Bremer'in söylediklerini de Washington'un resmi duruşu olarak görmüyor; ama gerçek şu ki, bu koşullar altında ve özellikle Irak'taki anarşik ortamda Türkiye'nin oralara asker gönderme konusundaki isteği de giderek sönüyor.
* * *
HÜKÜMETİN yeni durum karşısında nasıl bir tavır alacağı bir yana, şu anda yapılması gereken işlerden biri de, Irak ulusunun çeşitli kesimlerinin Türk askerinin gönderilmesine karşı muhalefetinin nedenlerinin araştırılmasıdır.
Bunun çeşitli nedenleri var:
Iraklı Kürt örgütler (KDP ve KYB) Irak'ta konuşlanacak Türk askerinin esas hedefinin Ankara'nın Kuzey Irak politikasını uygulamak, yani Kürtlerin siyasal emellerini engellemek olduğu kanısındalar. Iraklı Kürt liderler, zaman zaman Ankara'da yapılan bazı konuşmaları da öne sürerek, Türkiye'nin bölge ile ilgili "tarihi haklar" iddia ettiğini ve dolayısı ile Irak'taki askeri varlığının bu amaçla kullanılacağını da düşünüyorlar...
Irak toplumunun, diğer kesimlerinden Türk askerine karşı gelen itirazlar da, Ankara'nın "yayılmacı niyetler" taşıdığı ve Türkiye'nin bu vesile ile Irak topraklarına gelip yerleşeceği gibi iddialara dayanıyor...
Bazı Şii çevreler, Türkiye'nin Irak'ta Şii çoğunluğa dayalı bir siyasal yapının oluşmasını önleyeceğinden kaygı duyuyor.
Ayrıca Osmanlı dönemine olumsuz bakanlar ve onun anılarının ışığında, bugünkü Türkiye'nin politikasını değerlendirenler de var.
Nihayet geniş bir kesim daha var ki, Türk askerinin Irak'a gelişini, ABD'nin işgali ile irtibatlandırıyor ve Irak halkının Türk dahil, hiçbir yabancı ülkenin askerini görmek istemediğini söylüyor.
* * *
IRAK'tan Türk askerine karşı gelen itirazların dayandığı iddialar tartışılabilir. Ancak Irak'ta nedeni ne olursa olsun, böyle kaygıların ve güvensizliğin hüküm sürdüğü de bir gerçek.
Dolayısı ile, bu nedenlerin objektif bir değerlendirmeye tabi tutulması ve ona göre daha açık ve net stratejilerin oluşturulması gerekiyor.
Bugün Türkiye'nin Irak politikasının - temel bazı prensipler dışında - ayrıntıya inilince ne olduğu pek açık değil. Örneğin Irak'ın yeniden yapılanmasının federal veya konfederal sisteme dayanması, Kuzey Irak'ta Kürtlerin bu çerçevede otonomiye sahip olması, Şiilerin yeni düzende ağırlık kazanması halinde Ankara'nın nasıl davranacağı net biçimde ortaya konmalıdır.
Tekrar asker gönderme işine dönersek, bu konunun şimdilik gündemden düşmesi, şu belirttiğimiz değerlendirmeyi yapmak ve yeni politikalar belirlemek için bir fırsat sayılmalıdır...
