ABD’de her kitlesel saldırıdan sonra, ülkeyi saran o dehşet havası içinde, “silah kontrolü” konusu gündeme gelir. Kanaat önderleri, bilim adamları, politikacılar ateşli silahların yayılmasını önleyecek tedbirlerin mutlaka alınması gerektiğini söylerler.
Bunlar yıllardan beri konuşulur, tartışılır, ama bir türlü sonuç alınmaz.
Geçen cuma günü Connecticut eyaletinin Newtown kentindeki bir okula Adam Lanza adında 20 yaşındaki bir delikanlının giriştiği ve 20’si 6-7 yaşlarında çocuklar olmak üzere 26 kişinin ölümüne yol açan katliamdan sonra şimdi gene aynı koro yükseliyor: “Silah kontrolü tedbirleri derhal alınsın”...
Bunu isteyenlerin başında Başkan Obama geliyor. Amerikan lideri kararlılık ifade eden konuşmasında bu tür trajedilerin son bulması için harekete geçileceğini vaat etti.
Newtown’daki dramın vehameti bu kez Amerikalıları derinden etkilemiş görünüyor. Ama bu duygular, ABD’deki “kurulu silah düzenini” değiştirmeye yarayacak mı?
Kişi başına bir silah!
Düşünün ki, ABD’de kayıtlı 300 milyon silah var. Yani neredeyse kişi başına bir silah düşüyor. Tabii çocuklar, kadınlar bir yana bırakılırsa, demek ki birçok Amerikalının evinde birden fazla silah var. Hem sadece tabanca değil, çeşitli tüfek ve otomatik silahlar dahil!
Amerikalıların silah sahibi olması çok kolay. “Wallmart” gibi marketlerin raflarında bile bulabilirsiniz. İnternetten siparişlerinizi verebilirsiniz. Oturduğunuz eyalette (örneğin Connecticut’ta) bazı kısıtlamalar olsa bile, başka eyaletlerden istediğiniz silahı tedarik edebilirsiniz!
ABD yönetiminin silah satışlarını kısıtlayan ve sıkı kontrol altına alan tedbirler almasını zorlaştıran birçok neden var. Bunlardan biri “silah lobisi”nin etkinliğidir. 1960’larda Başkan Lydon B. Johnson, John F. Kennedy’nin öldürülmesinden sonra Kongre’ye silah kontrolüne ilişkin bir yasa tasarısı sunmuş, ama bu lobinin engellemeleri yüzünden başarısızlığa uğramıştı.
ABD Anayasası, fertlerin silah sahibi olmasını temel haklardan biri sayıyor. Dolayısıyla meselenin bir de hukuki ve siyasi yönü var. Cumhuriyetçiler bu “anayasal hak”kın hararetli savunucularıdır. Şu anda Temsilciler Meclisi’nde de Cumhuriyetçiler çoğunlukta.
Ya oyuncaklar, videolar?
Amerika’da silah sahibi olmak çoğu aile için yaşam tarzının bir parçası. Uzağa gitmeyelim: Katil Adam Lanza’nın kullandığı silahlar, annesinin “hobi” olarak topladığı koleksiyondan!..
Kuşkusuz ABD’de silah kontrolü için gereken tedbirler uygulanırsa, sık sık görülen bu tür saldırılar da azalacaktır.
Ama mesele sadece silahlardan ibaret değil. Bu eylemleri yapanların psikolojik, sosyal problemleri var. Adam Lanza da ruhsal sorunu olanlardan biri.
Dolayısıyla bu meselenin bir “akıl sağlığı” boyutu var. Bir de asıl önemlisi, şiddet içeren araçlar (oyuncak silahlar) ve yayınlar (videolar, TV programları) sorunu var.
Bu sadece ABD için değil, tüm ülkeler için bir tehlike.
Silah kontrolü ile birlikte sorunun bu unsurlarını da ciddi olarak ele almak gerek...
