Hindistan'dan Çin'e, Japonya'dan Tayland'a kadar, bütün Budist dünyası şok ve infial içinde... Afganistan'da Taliban yönetiminin, yalnız Budistlerin değil tüm insanlığın değerli bir kültür mirası saydığı Buda'nın iki dev heykelini tahrip etmeye karar vermesi, dünyanın bu bölgesini ayağa kaldırmış bulunuyor.
Taliban militanlarının bu vandalizmine karşı büyük öfke duyan ülkeler arasında Tayland da var. Bu ülkenin 60 milyon nüfusunun yüzde 95'i, Budist inancına mensup. Tayland'ın Budist dünyasında mümtaz bir yeri var. Dünyanın altından yapılmış en büyük heykeli, Bangkok'ta. Bu 800 yıllık heykel, beş buçuk ton som altından yapılmış... Gene dünyanın en yüksek Buda anıtı (120 metre yüksekliğinde) Bangkok'un 56 km. batısındaki bir pagoda'da... Ve gene dünyanın tek bir parça jad'dan yontulmuş "Zümrüt Buda" adını taşıyan heykel de, Tayland'ın zengin Budist kültürünün nadide eserlerinden biri... Buna bir de ülkenin çeşitli bölgelerinde faaliyette bulunan 30 bin Budist mabetini ve 250 bin Budist rahibini eklerseniz, bu inancın Tayland'da ne ölçüde yaygın ve etkin olduğunu kolayca anlayabilirsiniz.
* * *
BUDİST heykellerini, mabetlerini ve anıtlarını büyük titizlikle koruyan Taylandlılar, Afganistan'da son günlerde Budist heykellere ve kültür mirasına karşı açılan savaşı, dolaylı olarak kendi inançlarına karşı da yöneltilmiş sayıyorlar.
Burada yetkililer, Budist liderler ve basın, Talibanlara ateş püskürüyor. Dışişleri Bakanı Surikiart Sathirathai, Afganistan'daki fanatik rejimin yaptıklarını, bu inancı taşıyan bütün dünyadaki Budistlere karşı bir saldırı olarak nitelendirdi ve eninde sonunda Taliban yönetiminin bunun zararını göreceğini söyledi... "Bangkok Post" gazetesi, Talibanların Budizme karşı giriştiği şiddet kampanyasını, vaktiyle Nazilerin ve Stalin döneminin davranışına benzetiyor ve "bu çılgınlık da, aynen o rejimlerin akıbetine uğrayacaktır" diyor...
Taliban yönetimi gerçekten durup dururken kendi ülkesinin kültür zenginliğinin bir parçası olan Budist heykellere ve sanat eserlerine karşı neden böyle bir saldırıya geçti?
* * *
OLAYI yakından izleyen buradaki gözlemcilere göre, bunun nedeni tek kelime ile ifade edilebilir: İntikam... Bu görüşe göre, Afganistan son zamanlarda, ABD'nin ve BM'nin ambargosu ile büsbütün izole oldu; perişan ve sefil hali daha da vahimleşti. Taliban yönetimi şimdi bu hareketi ile, bütün dünyaya meydan okuyor. Kendisine bunu yapmamasını isteyen ülkeleri (ki zaten Kabil rejimini tanımıyor), adeta alay edercesine, hiçe sayıyor...
Bangkok'taki "The Nation" gazetesinin belirttiği gibi, "bir milyon Afganlının 'resmen' aç olması, 700 binin göç etmesi, Taliban militanlarının umurunda değil. Onlar dini ideolojilerini öne sürerek, kendi hakimiyetlerini, en zalim yöntemlerle, pekiştirmeye çalışıyorlar"...
Afganistan'da olup bitenler, bırakınız Budist ülkelerin, çoğu İslam ülkelerinin de infialine ve sert tepkilerine yol açmış bulunuyor. Bunların arasında İran, hatta şimdi Pakistan bile var. O Pakistan ki, Talibanları yetiştirmiş ve cesaretlendirmişti... Bugün Pakistan da artık Taliban yönetiminin fazla ileriye gittiğini resmen söylüyor ve Kabil'i bu politikadan vazgeçirmeye çalışıyor. Ama bu arada olan oldu; Budist heykelleri tahrip edildi... Ve Taliban yönetimi hala kimseyi takmıyor...
