Rusya ile "Mavi Akım" anlaşması imzalandığı zaman, buna "bozulan" ülkelerden biri de Azerbaycan idi. Azeriler, o sırada yeni keşfettikleri Şahdeniz doğalgaz potansiyeline Türkiye'nin ilgi göstermeyeceğinden kaygı duyuyorlardı. Cumhurbaşkanı Aliyev dahi bazı konuşmalarında Ankara'nın bu konudaki "ilgisizliği"nden duyduğu düş kırıklığını dile getiriyordu.
Türk yetkililer ise, Türkiye'nin giderek artan doğalgaz ihtiyacını, Şahdeniz dahil, "çeşitli kaynaklar"dan sağlamak istediğini her vesile ile tekrarladı. İlerisi için düşünülen önemli bir kaynak da Türkmenistan idi. Ancak Türkmen liderinin (özellikle ABD ile olan uyuşmazlığı nedeni ile) "nazlanması" karşısında, Trans - Hazar projesi rafa kaldırıldı. Ama Şahdeniz opsiyonu, canlı tutuldu.
Son haftalarda fiyat ve teknik konular tartışıldı, zaman zaman pazarlıklar çetin geçti. Ama sonunda mutabakat sağlandı. Ve önceki gün Aliyev'in Ankara'yı ziyaretinde, biri hükümetler arası, diğeri şirketler arası olmak üzere, iki anlaşma imzalandı.
* * *
ANLAŞMAYA göre, Azeri gazı, Şahdeniz'den Gürcistan yolu ile Erzurum'a ulaştırılacak. Türkiye kendi topraklarındaki 250 kilometrelik boru hattını kendi döşeyecek. 2004 yılından itibaren bu hattan başta yılda 2 milyar metreküp, 2007'den sonra da 6.6 milyar metreküp Azeri gazı nakledilecek.
Azerbaycan kendi boru hattını inşa edecek. Gürcistan bağlantısını Azeriler ve Şahdeniz gazını çıkaran BM - Amaco şirketi üstlenecek.
Yetkililer, Azerbaycan'ın Türkiye'ye satacağı doğalgazın, rakiplerinden çok daha ucuz olduğunu söylüyorlar. Bu, işin Türkiye açısından kazançlı bir yanı. Ankara aynı zamanda iki husus üzerinde durdu: Biri, doğalgaz ile petrol boru hattı üzerindeki çalışmaların birlikte yürütülmesi. (Nitekim Bakü - Tiflis - Ceyhan boru hattının da 2004'te devreye girmesi söz konusu). Diğer husus da, anlaşmanın Türkmenistan'a açık tutulması ve Aşkabat'ın buna katılmasının teşvik edilmesi. Bu iki hususun da Ankara'da imzalanan anlaşma metninde yer alması, çok önemli.
* * *
ANLAŞMANIN Türkiye için ekonomik değeri, doğalgaz gereksiniminin bir kısmını iyi koşullarla sağlamasıdır. Siyasal değerine gelince: bu sayede Bakü ile olan sıkı bağlar daha da pekiştiriliyor. Bakü - Tiflis - Ceyhan petrol boru hattı projesine yeni bir ivme kazandırılıyor... Ayrıca Gürcistan'ın da bu hattan hem ekonomik, hem siyasal olarak yararlanması olanağı yaratılıyor. Azeri doğalgazı sayesinde, Gürcistan'ın Rusya'ya bağımlılığı hafifleyebilir...
Nihayet bu anlaşma, Türkmenistan'ın da ileride buna katılmasının yolunu açıyor. Aslında başta Trans - Hazar projesine Azerbaycan'ın katılabileceği düşünülüyordu. Şimdi ise Türkmenistan'ın Şahdeniz projesine katılması söz konusu. Bir Türk yetkilisinin deyişi ile "anlaşmada Türkmenistan'a açık bir davet var. Biz ilelebet bekleyemezdik. Gaza bastık ve yola çıktık artık"...
