ABD Başkanı Barack Obama’nın Türkiye’yi ziyaretinin ilk gününde verdiği mesajlar, iki ülke arasındaki ilişkilerin yeni ve daha gerçekçi bir zemine oturtulacağını ortaya koyuyor.
Bu mesajlardan biri, Obama’nın Türk-Amerikan ilişkilerine vermeyi düşündüğü yönle ilgili. ABD lideri, bu bağlamda “model ortaklık” terimini kullanıyor.
İlişkilerin bozuk olduğu Bush döneminde dahi, Türk-Amerikan ilişkileri için “stratejik ortaklık” veya “stratejik işbirliği” gibi sözcükler kullanmak, adeta bir alışkanlık haline gelmişti. Aslında bu abartılı terim, çoğu kez, gerçeğe uymuyor, lafta kalıyordu.
Obama’nın şimdi sunduğu “model ortaklık” kavramı daha gerçekçi amaçlar güdüyor. Gerçi bu kavramın içinin nasıl doldurulacağı zamanla görülecek; ama Obama’nın dün basın toplantısında çizdiği çerçeve, iki ülke arasında geniş kapsamlı bir işbirliği öngörüyor. Bunda tek unsur güvenlik veya askeri işbirliği değil. Obama iki ülkenin ortak özelliklerini dikkate alıyor ve inanç özgürlüğü, hukukun üstünlüğü, demokrasi gibi manevi değerleri ortak unsurların arasında sayıyor.
Obama, bu “ortaklık modeli” mesajının bütün dünyayı “sıra dışı etkileyeceğini” düşünüyor...
Cesur cevap
OBAMA’nın verdiği diğer önemli bir mesaj, Ermeni sorunuyla ilgili. Genç lider, bir Amerikalı gazetecinin sorduğu soruyu çok cesur ve gerçekçi bir üslupla yanıtladı: “Ermeni soykırımı” ile ilgili olarak daha önceleri ifade ettiği görüşünü değiştirmediğini belirtti; ama bu olayı şimdi gündemde tutmakta yarar görmediğini, Türkiye ile Ermenistan arasında başlayan ve yakında normalleşme aşamasına gelecek olan sürecin “cesaretlendirilmesi” gerektiğini vurguladı.
Aslında Obama’dan beklenen de buydu. Kişisel görüşü bir yana, Obama 24 Nisan’da yayımlayacağı mesajda “soykırım” sözcüğünü kullanmayacak. Herhalde Kongre’deki Demokrat çoğunluk da Türkiye’yi rahatsız edecek (ve Ankara ile Erivan arasındaki süreci bozacak) bir karar tasarısı üzerinde ısrarlı olmayacak...
Öyle anlaşılıyor ki, Türkiye, Ermenistan’la sınırını açmak ve diplomatik ilişki kurmak konusunda kararlı. Bununla ilgili anlaşmanın (24 Nisan’dan sonra) kesinleşmesi bekleniyor...
Obama’nın Meclis’te yaptığı konuşmada da verdiği çarpıcı mesajlardan biri Ermeni sorunu üzerineydi. ABD lideri bu konuya, “geçmişle barışık olmak” bağlamında değindi, her ulusun tarihinde bazı trajik olayların cereyan ettiğinden söz ederken 1915’teki “kötü olaylar”a değindi...
Açık ifade
OBAMA’nın Meclis’teki geniş kapsamlı konuşmasında dikkati çeken noktalardan biri de, Türkiye’nin “laik ve demokratik” yapısına vurgu yapmasıdır. Obama bu bağlamda “Atatürk’ün vizyonu”na da değindi ve Anıtkabir’deki deftere yazdığı yazısında da bu terimi iki kez kullandı.
Obama Türkiye’nin son yıllarda gerçekleştirdiği reformlardan söz ederken, bunların AB’yi tatmin etmek için değil, Türk demokrasisinin gelişmesi için yapıldığını hatırlattı ve reformlara devam edilmesi gerektiği mesajını verdi.
Obama, Meclis’teki konuşmasında Filistin’den İran’a, Irak’tan Afganistan’a kadar bölgemizle ilgili belli başlı tüm sorunlara kısaca değindi. Aslında bu konularda ifade ettiği görüşler, Türkiye’nin de pozisyonuna çok uygun veya yakın. Ortak basın toplantısında Cumhurbaşkanı Gül de zaten buna işaret etti.
Bu sorunların çözümü ve bölgede barış ve istikrarın kurulması açısından bu görüş yakınlığı, yeni işbirliği zeminini oluşturuyor. Başkan Obama’yı Türkiye’ye getiren esas nedende bu işbirliği arzusu veya kendi deyişiyle bu yeni “model ortaklık”tır...
