Bu haftanın gündemini Avrupa Birliği (AB)’nin önerdiği yardım paketinin şartlarını ağır bularak yerel oylamada reddeden Güney Kıbrıs şekillendiriyor. Geçtiğimiz cumartesi toplanan AB, yaklaşık 17.5 milyar euro’ya ihtiyacı olan Güney Kıbrıs’a 10 milyar euro’luk yardım teklif ederken 5.8 milyar euro’luk bir miktarın da mevduatları vergilendirmek sureti ile kendi kaynaklarından yaratılmasını şart koştu. Plan, AB’nin aba altından sopa göstererek “ya bu teklifi kabul edersiniz ya da hiç yardım alamayıp batarsınız” tehditi ile çaresiz ülkeye getirildi.
Planda en rahatsız edici unsur mevduat sigortasına sahip küçük tasarrufların bile vergiye tabi tutulması. Henüz AB çapında geçerli bir mevduat sigortası sistemi yok. Sigorta ülke bazında yapılıyor. Bu nedenle Güney Kıbrıs’ın sigortalı mevduatlarda vergi kesintisine gitmesi devletin inandırıcılığını ciddi şekilde sarsacak ve kamuoyunda ciddi tepkilere yol açacak bir adımdı. Bu durumun yaratacağı toplumsal gerginliği hesaba katan yönetim salı günü yaptığı oylamada yardım planını reddetti.
VERGİ CENNETİ İMAJINA DİKKAT
AB topun artık Güney Kıbrıs’ta olduğunu söyledi. Yardım 10 milyar euro’yu geçmeyecek. Geçen hafta belirttiğim gibi AB bir kara para aklama merkezi olarak gördüğü Güney Kıbrıs’ı Avrupalı vergi mükelleflerinin parası ile destekleme konusunda çok isteksiz.
Kamuoyunun tepkilerini azaltacak daha adil bir alternatif sigorta kapsamında olan 100.000 euro’nun altındaki küçük mevduatlara dokunmayıp büyüklerden alınacak vergileri arttırarak gerekli kaynağın yaratılması olabilir. Ülkedeki 67 milyar euro’luk mevduatın yarısından fazlası büyük yatırımcılara ait ve sigorta kapsamında değil.
Sadece Rus tasarrufçuların 15 milyar euro’su var. Eğer Güney Kıbrıs mevduatlardan alınacak vergiyi AB planında öngörülen yüzde 9.9’un da üzerinde vergilendirirse yıllardır sürdürdüğü “vergi cenneti” imajını zedeleyecek, Rusya’yı kızdıracak, ve bundan sonraki dönemde bankacılık sistemine dışarıdan para getirmekte zorlanacaktır.
ÜZERİNDE UĞRAŞILAN PLANLAR
Güney Kıbrıs’ın şu anda geliştirmeye çalıştığı alternatif plan emeklilik fonlarında birikmiş kaynakları devreye sokmak, ülkenin en büyük iki bankasını satmak ve Rusya’dan
doğalgaz karşılığı yüklüce bir borç almak çerçevesinde şekilleniyor. Ancak parlamentodaki red kararından sonra apar topar Rusya’ya giden finans bakanı henüz iyi haberlerle dönebilmiş değil. AB şartlarını sert bir dille eleştiren Rusya, iş borç vermeye gelince şimdilik mesafeli bir tutum izliyor.
YOLUN BUNDAN SONRASI NE OLUR?
AB’nin teklif ettiği paket Güney Kıbrıs tarafından kabul edilmiş olsaydı bile ülkedeki bankacılık sistemine olan inanç sarsılacak, mevduatlarda kaçış olacak ve bir kriz yaşanacaktı. Paketin reddedilmesi bu tür bir kriz ihtimalini arttırdı.
Bence bu ihtimal AB’yi çok korkutmuyor. Çünkü Avrupa bölgesi GSYIH’sının yüzde 0.2 gibi bir payına sahip olan bu küçük ekonominin AB’deki bankalara bir tehdit unsuru olması beklenmiyor.
Öte yandan eğer iş Güney Kıbrıs’ın Euro’dan ayrılması aşamasına gelirse Euro’ya olan güven ciddi şekilde sarsılacak ve telafisi zor bir kriz dalgası kaçınılmaz olacaktır.
Kanımca AB işin o noktaya sürüklenmesine izin vermeyecektir.
