Geçtiğimiz günlerde A.B.D. Adalet Bakanlığı cep telefonu kayıtlarının GSM operatörleri tarafından ne kadar süre ile saklandığına ilişkin önemli bir açıklama yaptı. Amerika'nın önde gelen telekom şirketlerinin oldukça farklılaştığı data saklama konusunda Verizon pek çok noktada diğerlerinden daha avantajlı durumda.
İlk bakışta dataların saklanması kulağınıza olumlu bir şey gibi geliyor olabilir ancak iş, özel hakların korunması olarak bakıldığında bir hayli değişiyor. "Yalnızca Hukuki Yaptırım Kullanımı İçin" adı altında bakanlığın açıkladığı bilgilere göre Verizon, özel hak korumasında diğer operatörlere göre bir hayli temkinli. Nerede bulunduğunuz, hangi sitelere girdiğiniz gibi konularda Verizon diğer operatörlerden daha az bir süreliğine bilgileri depoluyor olsa da kısa mesajları en uzun süre ile saklayan operatör durumunda. Diğer operatörler kısa mesajları zaten hiç arşivlemiyor bile.
Facebook'un herkes ile ilgili özel bilgilerini çok uzun süreli olarak saklamasından şikayetçi olanlar bu bilgileri devletin kullandığı görüşünde. Yani ülkemizde de bazı insanların paranoyaklık olarak tanımlayacağı, "Yahu, yasal izni olmadan adam nasıl dinlesin, nasıl takip etsin." gibi ekstra rahat durumlar, görüyorsunuz ki kanunların tıkır tıkır işlediği Amerika'da bile olmuyor. Yani devletin eli her yerde.
Bu durumda en kullanıcı dostu, özel güvenlik bilgilerini en az arşivleyen operatör Verizon yine önemli bir fark yaratmış durumda. Belgelerde paylaşılan depolama sürelerine bakacak olursak arama bilgilerini Verizon 1 yıla yakın bir süreliğine, T-Mobile ise 1 yıldan biraz daha uzun süre elde tutuyor.
Bu belgelerin açıklandığı şu dönem ise ayrı bir önem taşıyor. Bir şüphelinin GPS kayıtlarından her hareketinin takip edildiğine yönelik bulunan iddialar ile ilgili davadan tam 2 ay önce bu bilgilerin gün ışığına çıkması halkın dikkatini çekmiş durumda. Ne var ki, bu bilgiler gelecek dönemde alınacak hukuki önlem, kısıtlama ya da özgürlüklere yönelik olarak oldukça aydınlatıcı nitelikte. Uygulamada ne kadar etkili olur bilinmez ancak en azından hukuki çerçevelerin daha net çizilebilmesi için fikir sahibi olmak açısından önem teşkil ediyor.
Özetle...
Rakamlara bakılacak olunduğunda baz istasyonu kayıtları operatörler arasında 4 ayla 2 yıl arası bir süre saklanıyor. SMS kayıtları 1 yılla 7 yıl arasında tutuluyor. IP ile yapılan işlemler konusunda ABD’de akıllar çok karışık: Bazı firmalar IP ile yapılan işlemler konusunda asla kayıt tutmazken bir yıla kadar bu işlemleri saklayan şirketler var. Konuşmayla ilgili detaylar ise yine bir yılla 7 yıl arasında bir zaman dilimi içinde tutuluyor.
Peki Türkiye’de durum nasıl gelişiyor? Şunu söylemekte fayda var ABD’deki gibi değil, zaten öyle de olmaması gerekiyor mantıksal olarak baktığımızda: BTK’dan aldığımız bilgiye göre Yetkilendirme Yönetmeliği’nin “İşletmecilerin Sorumlulukları” başlıklı bölümünü incelediğimizde karşımıza net bir tanım çıkıyor. Erişim sağlayıcı olan veya telefon hizmeti sunan işletmeci, kullanıcı sayısı, kimlik bilgileri ve görüşme süreleri ile altyapısı üzerinden gerçekleşen görüşmelere ait trafik bilgilerini, bir yıl süreyle muhafaza etmekle yükümlüdür.
Bu bilgiler tamamen hukuki sonuçları olabilecek dava konusu işlemlerde kullanılıyor. Belli kişiler, belli mahkeme emirleriyle bu verilere ulaşıyor. “Ya bu verileri izinsiz kullanırlarsa” sorunsalının cevabı çok basit aslında: Bunun kuralları ve izlenme prosedürleri konmuş durumda. Bir devlet memurunun bunları kendi çıkarları için kullanmasının hukuki karşılığı var. Zimmetine para geçirmesiyle aynı mantıkla ceza alacaklar. GSM şirketleri ise buna cesaret bile edemezler zira bunun ispat edilmesi lisans iptallerine kadar gidecek sonuçlar doğurabilir.
