Koronavirüs salgını duyulduğu andan itibaren, internette ve sosyal medyada komplo teorileri havada uçuşuyor. Bunların başında da virüsün ABD ile Çin arasındaki “biyolojik savaş” sonucu insanlığın başına sarıldığı var. Bu bağlamda da iddialardan biri, virüsün Çin, İran gibi ülkeleri ekonomik ve sosyal açıdan çökertmek için üretildiği... Bu başlarda sanal ortamda epey yazıldı, anlatıldı ancak ABD’de gittikçe büyüyen virüs kâbusu ve ülkedeki panik havası nedeniyle hızı kesilmiş durumda. Hele de en son ABD istihbaratı CIA’nın, Çin’de patlak veren koronavirüs salgınıyla ilgili rapor hazırlayarak uyardığı ancak Trump’ın ciddiye almadığı gibisinden haberlerden sonra. Dolayısıyla, şimdilerde daha çok konuşulan iddia “Bu işten Çin avantajlı çıkıyor, hem erken toparlandı hem de büyük prestij elde etti, onlar salgını bilerek yaydı” şeklinde. Yani “ölüm korkusu”nun dünyayı sardığı koronavirüs salgını günlerinde, ülkeler olağanüstü önlemler alırken, bir yandan da sanal ortamda komplo teorileri hâlâ dolaşıyor. Hem de dünyadaki ve bizdeki bilim insanlarının “Bu insan yapımı değil, doğal olarak mutasyona uğramış bir virüs” şeklindeki güçlü açıklamalarına rağmen. Dün bu durumu MİT eski Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş’e sordum. Öncelikle de CIA’nın Trump’a uyarısını. Yanıtı şuydu:
“İstihbaratın görevlerinden biri de bu. İstihbarat sadece güvenlik amaçlı değil istihbaratın ekonomik, sosyal, sağlık, toplum sağlığı boyutu da var. CIA’nın bu konuda hassas davrandığı ve Trump’ı uyardığı anlaşılıyor. Bu şekildeki bilgiler yalanlanmadı da.”
Nasıl bir rapordur bu?
“Virüs tespitinin ortaya konuşu ve bu virüsün hele hele bilinmediği, tanınmadığı şeklindeki tespitler bir istihbarat örgütünün görevleri içerisinde olması lazım. Çünkü Çin başlangıçta bir 10-15 günlük süre içerisinde bunu kendi kapalı şekilde halletmek istedi hatta bu virüsü bulan kendi doktorlarına dahi sorgulama açmıştı, sonra o doktor da öldü, gazetelere de kısıtlama getirmişti. Ama sonra baktı bu iş kontrol altına alınamadı, Dünya Sağlık Teşkilatı’yla başlayarak etkili bir şekilde önlemlerini aldı ve tüm dünyayı bilgilendirdi.”
ABD’nin o kapalı dönemde haberi olmuş mudur?
“CIA iyi çalışan bir servis, bu konularda altyapısı olan bir servis. Böylesine bir olayı zamanında tespit ederek Çin’in başlangıçtaki kapatma çalışmalarına rağmen kendi yetkililerini uyarmış olabilir, uyarması lazım.”
Trump, CIA’dan gelen böyle bir bilgiyi nasıl ciddiye almaz?
“Trump uzun süre yani Çin’deki olay, vakanın artmasından sonra da bu konuyu şakaya vuran veya ciddiye almayan beyanatlarda bulundu. Mesela aşı, ilaç bulma konusunda Alman ilaç firmalarının kendi kontrolü içinde ve Amerikan halkı için üretmesi şeklinde ciddi, insani olmayan, duyarlı olmayan beyanatları vardı. Daha sonra ABD’de ölümler başlayınca meseleyi anlamış oldu ve tedbirlerini artırdı. Bir de ABD bu konuda gelişmiş ülkeler arasında süper güç olmasına rağmen dünyadaki sağlık sistemi içinde en kötülerinden biri. Evet, en iyi hastanelere, araştırma merkezlerine sahip ama yeterli geliri olmayan yoksul insanları, sigortası olmayan insanları sokakta bırakan bir pratiğe de sahip Amerika. Ama ciddiye almaya başladığı andan itibaren önemli bir miktarda maddi destekle bu konunun üzerine gitmekte.”
Peki ya baştan itibaren havada uçuşan ve hâlâ devam eden komplo teorileri? Gerçekten laboratuvar ürünü olabilir mi? Öneş devam ediyor:
“Dikkat ederseniz Trump raporlarında koronavirüs derken koronayı siliyor, Çin virüsü diyor, yazıyor. Bu bir propaganda olayı. Ticaret savaşlarında olduğu gibi, Çin’i hedef alan çalışmalarını, bir psikolojik savaşı bu konuda da sürdürmek istedi ki bu Trump’ın düşünce yapısının insani olmayan taraflarını bir defa daha göstermiş oldu. Böylesine virüs olaylarına müdahale etme konusu sanıyorum ki küresel güçlerin istihbarat teşkilatları içeresinde mutlaka ele alınmış, düşünülmüştür ve virüs üretme imkân kabiliyetleri ve teknolojileri onlara bu imkânı, şartları sağlıyor. Ama bu virüste bilim insanları önemli güvenilir kaynaklar, bir insan müdahalesinin olmadığını, olamayacağını ifade ediyorlar.”
İstihbarat servislerinin bu gibi faaliyetleri olabilir yani?
“Olabilir. Böylesine küresel savaşta özellikle güvenlik, ekonomik alandaki savaşlarda, bu tip şeyleri de düşünmüş olabilirler maalesef. Ama bu virüs için şu anda teyit edilmiş bir emare yok. Sadece olabilir mi dediğimiz zaman, olabilir ancak olabilmesi için onu yapanların kendilerini koruyabilmek, toplumu koruyabilmek için karşı tedbiri üretmeleri lazım. Böyle bir olay şu anda dünyada yok...”
