Kitap, "Eğer bir şeyin taklidini yapacaksanız, en kolayı bir banknotu taklit etmek zannedilir" diye başlıyor söze. 1999da sadece ABDde ele geçirilen sahte banknotun değeri 52.7 milyon doları buluyor. Bir banknotta renk sayısı arttıkça, taklidi zorlaşıyor. Bu yüzden, şimdi çoğu gelişmiş ülke parası 8 renkli basılıyor. Dolar sadece 2 renkli olduğu için kalpazanların taklit için tercih ettikleri banknotların başında geliyor. Yine, ABD dışında piyasaya sürülen sahte dolarların ABDdekilerden fazla olduğu da hesaplanıyor.ABDde sahte banknotların bir bölümü bilgisayarlarda ve gençler tarafından üretiliyor. Oysa, bir süre öncesine kadar kalpazanların çoğu büyük matbaaların çalışanları arasından çıkıyordu. Columbia Üniversitesinde, 1 dolarlık banknotları çamaşır makinesinde mürekkep söken ilaçlarla yıkayıp düz banknot kağıdını elde ettikten sonra, bu kağıdın üzerine bilgisayarından daha yüksek kupürlü banknot basan genç talebeler yakalandı. Yine, banknotların renkli fotokopilerini çekip bunları para bozma makinelerinde kullanan kişiler vardı. Neyse ki, yeni Amerikan banknotlarında bütün bu risklere karşı tedbirler alınmış vaziyette.Türk banknotlarında da bulunan kabartma baskı bu risklerden korunmak için. Dolarda ayrıca üç boyutlu görüntü de var. Yine, bizim banknotumuzun kağıdında bulunan ve ultraviyole ışık altında parlayan kırmızı fiber şeritler, dolarda hem kırmızı hem mavi. Ekstra küçük düz baskı kolay taklit edilebildiği için, dolarda yuvarlak ekstra küçük baskı kullanılmış. Ayrıca, resim üzerinde de ekstra küçük baskı var. Dolar kağıdındaki pH seviyesini ölçen kalemler sahte banknotlara karşı yaygın kullanılıyor ama otoriteler piyasada satılan kağıtların üçte birinin aynı pH seviyesini sağlayabildiği fikrindeler.Bence, bir banknotta plastik bölüm yoksa, sahteyi anlayabilmenin en iyi yolu, banknotu gözünüz seviyesinde ışıkta tutmak. Bizim banknotlarımızda da bulunan bu gizli görüntü (latent image) sayesinde sahteyi kolayca ayırt edebilirsiniz. Banknotu göz seviyesinde tutup ışığa bakınca gerçek banknotların belli yerlerinde yeni görüntü veya yazılar görürsünüz. Yine, bana göre banknot kağıdını elinizde buruşturduğunuz zaman duyduğunuz hışırtı sesi ve kağıdın kalitesi çok önemli bir güvenlik özelliği. Bu bizim banknotlarda da var.Filigran, banknot kağıdında bulunan ve hem ön hem arka yüzden aynı görüntüyü veren diğer bir özellik. İşte bu özellik, fotokopi makineleri ve "scanner"larda yapılamıyor. Ancak, kalpazanlar yağlı kalem kullanarak, filigranı taklit edebiliyorlar. Bu durumda bile, filigran hiçbir zaman çift taraflı olarak elde edilemiyor. Bizim banknotumuzda bulunan dikişli parlak güvenlik ipi, gelişmiş banknotlarda fosforlu ve dikişsiz. Öte yandan, kullanıcıların en çok banknottaki portreye ve resimlere baktığı belirlenmiş. Bu yüzden bizdeki Atatürk portreleri ve resimlerin de daha detaylı yapılma ihtiyacı var. Çalışmaların şimdiden başlaması lazım.Renk değiştiren mürekkep ve seri numaraları da bizimkinde olduğu gibi dolarda ve diğer banknotlarda bulunan ilave güvenlik unsurları.Yaşasın Yeni Türk Lirası. ytoruner@milliyet.com.tr 1 Ocak günü Yeni Türk Lirası (YTL) piyasada. Doğal olarak, kalpazanlar da hazırlıklarını yaptılar. Ama Merkez Bankası da YTLdeki güvenlik özelliklerini iyi tanıttı. Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD) kalpazanlarla mücadele için birçok kitap yazılmış. Bunlardan biri de, "The Art of the StealHow to protect yourself from fraud?" isimli kitap.
