Bir mahallenin yuva olarak portresi

Yaklaşık dört, beş yıl önce arkadaşlarımla Kadıköy’ün Yeldeğirmeni mahallesinde bir eve taşındık. Daha çok aileler yaşıyordu, akşamları çocuklar okuldan dönerken camda anneleri sohbet ediyordu. Tek tük sanatçıların yakınlarda atölyeleri olduğunu duyuyordum. Mahalle tarihiydi, binalar geniş, yüksek tavanlı, kiraları makuldü. Lakin bir şeyler yiyecek, oturup kahve içecek pek yer yoktu. Daha çok evde toplanılırdı, ev tarif edilirken adresi anlatmak kolay olmazdı.

Bir gün evin köşesinde dev bir duvar resmi gördük. Öğrendik ki o iş Mural İstanbul Festivali için yapılıyordu. Dünyanın farklı yerlerinden sokak sanatçıları kalkıp gelmiş duvar boyuyorlardı. Ne yazık ki çok kalmadık o evde, ben başka semtlere taşındım. Bir yıl önce de Yeldeğirmeni’ne geri döndüm. Evim güzeldi ama daha önemlisi etraf tanıdıktı. Bahar Yufkacısı’nın sahibinin kızı büyümüştü, artık bisiklete biniyordu. Karşısındaki elektrikçinin çiçekleri dükkanı sarmıştı. Yeldeğirmeni Simit Fırını elden geçirilmişti. Mural İstanbul Festivali sürüyordu, resimlere yenileri eklenmişti. Hemdat İsrael Sinagogu, Ayois Yeorgios Rum Ortadoks Kilisesi yerli yerindeydi.

Yeni bir komşuluk kültürü

Adı 18’inci yüzyılda buraya I. Abdülhamit tarafından yaptırılan yeldeğirmenlerinden gelen mahalle, İstanbul’un turistik alanlara sıkıştırılamayacak bir tarihin üstünde durduğunu hatırlatıyordu. Bir mahalle sakini arkadaşımın dediği gibi, çok eskiden beri sevmişti insanlar burayı, sevmeye de devam ediyordu. Bunlar kalanlar ama bir yığın şey de bu kısacık yıllarda değişivermişti. Sakinleri mesela... Hâlâ camda sohbet etmek mahallenin karakteri ama teyze ve amcalara sokak sohbetinde katılan Erasmus öğrencileri var. Yaşıtım arkadaşlarım burada oturuyor, yeni ve güzel bir komşuluk kültürü gelişiyor. Ali Elmacı, Mustafa Horasan’ın aralarında bulunduğu pek çok sanatçının atölyesi burada.

Şaşkınlığı atıp bu değişimin nelere yol açacağı endişelerini kenara bıraktığımda sokakları gezmek keyifli oluyor. Peki, neler var bu mahallede? Öncelikle söylemek gerek, artık adres tarifi çok kolay. Falanca kafenin ilerisi, filanca dükkanın yanı deyiveriyorsunuz. Mahallede oturacak çok “kafe” var. Kahve ya da kahvaltı için sokak seçeneklerle dolu... Semtin Hush Hostel Lounge Kadıköy’le birlikte iki bilindik hostelinden biri olan Molino La’nın bahçesi de iç kısmı da fazla kalabalık değilseniz kahvaltı için müsait. İkisinde de kahvaltılıklar zengin. Bir diğer seçenek Bop! Breakfast of Pan. Burada Leyla adlı serpme kahvaltıda Bergama tulumundan ev yapımı taze muhammaraya iştah açıcı seçenekler mevcut. En meşhurlarından biri ise füme etli sandviçleri. Mahallenin fırınlarının hepsi temiz ve güzel.

Kafeler geç saate dek açık

Kahve saati geldiğinde tavsiyem Uzunhafız Sokak’ın başındaki Cafe Mu’nun özel karışım çaylarından birini tatmanız. Yanında vegan keki deneyebilirsiniz. Aynı sokağın içinde, adı Çekçe arkadaş anlamına gelen Kamarad adlı kahvecide ise envai çeşit kahve mevcut. Karakolhane Caddesi’nin başında Türk kahvesi sevenler için Kuru Kahve Değirmeni de var. Hazır oraya çıkmışken buradan dümdüz ilerleyip sağınızda kalacak Nahcivan Pasajı’na gidin. İçeri girmeden önce hemen girişindeki kırtasiyecideki ürünlere göz atın. Bu tatlı dükkanın camında asılı “Kırtasiye alışverişlerinizi kırtasiyelerden yapın” yazan gazete küpürü, esnaf kültürünü koruma çabasını gösteren en samimi çaba mahallede.

Pasajın içinde “Daha gidecek çok yol var” mottosuyla kitap satan Yolda Sahaf bulunuyor. Burada biraz kitap karıştırabilirsiniz ama daha ilginç tarafı burası fanzin sevenlerin bir buluşma merkezi. Fanzin kütüphanesi ve dağıtım noktası olan “Fanzinlik” adlı oluşumun mekanı bu sahaf aynı zamanda. Kitaba doyamadıysanız Uzunhafız Sokak’a dönün, burada Kuzgun adlı çizgi romancıdan ayrılmak istemeyeceksiniz. Daha aşağıda Nemlizade Sokak’ta ise Asya Yakası Kafe & Kitap bulunuyor. Buradan da hem ikinci el ilginç ürünler hem de kitap bulabilirsiniz. Mahallede tek bir park var.

Akşamınızı bir konserle bitirmek isterseniz Yeldeğirmeni Sanat Merkezi’ndeki ücretsiz konserlerden birine gidebilirsiniz. Buranın uzun süre atıl durumda kalan 119 yıllık Notre Dame Du Rosaire Kilisesi’nden dönüştürüldüğünü belirtelim. Konserden sonra bir şeyler içmek isterseniz kafeler geç saatlere kadar açık, lakin fazla bar yok. Yine de Karakolhane Caddesi’ndeki Mekan adlı bar caz parçaları duyabileceğiniz sakin bir yer.

Yazıyı yakın zamanda yurt dışına göç eden yakın bir dostumun sözleriyle bitirmek isterim: “Sabah senin evden çıkıp Moda’ya yürüdüm. Sokaklar ekmek kokuyordu, bir sürü resim gördüm. İstanbul’da her yer böyle olsaydı işte dedim, olmaz ya.”

Önce haritaya bakın

Dörtyol ağzında bir haritayla Yeldeğirmeni’nin çevresi anlatılıyor. Mutlaka güncel olmayan bilgiler olur ama bir bakmakta yarar var. “Mahalleye hoşgeldiniz” sesi burada duyuluyor ve burası sizi içeri davet ediyor.

Sanat ve tasarım merkezi

Alışveriş yapasınız varsa, Duatepe Sokak’taki No Vacancy adlı dükkanda şirin tasarım ürünler bulabilirsiniz. Yeşilay Sokak’taki Dodo Seramik Atölyesi benim favorim. Pastel tonlardaki tabak, saksı ve bardakları çok şık... Mahalledeki en yeni sanat mekanı ise Talimhane Sokak’taki Ece Eldek, Elvan Ekren, Sinem Dişli ve Volkan Kızıltunç’un kurdukları TOZ. Mekanın “Neden Buradasın” sergisini görmek için son iki gününüz. Bir başka sanat alanı ise Karakolhane Caddesi’ndeki Tight Aggressive.

Tasarım demişken mahallenin öne çıkan iki tasarım mekanını anmadan olmaz. Kadıköy Belediyesi’ne ait TAK, tasarımcıları, mimarları buluşturuyor ve yerel sorunlarla ilgili yaratıcı çözümler arayan bir platform sunuyor. Uzunhafız Sokak’taki Tasarım Bakkalı da her ay sergi düzenleyerek farklı sanatçıların eserlerini ağırlıyor.

Hemen yanındaki Komşu Kafe Collective ilgi çekici yerlerden. Düzenli olarak Ermeni mutfağı, Suriye yemekleri, Brezilya’dan lezzetler gibi farklı temalarda akşam yemekleri düzenleniyor. Mekanda yiyip içtiklerinizin ücretini siz belirliyorsunuz. Aynı sokak üzerinde ama yukarıda kalan Nayn’ın çorbası, sebze yemekleri son derece başarılı. Karakolhane üzerinde kalan Sandviççi de mahallenin en yaratıcı mekanlarından. Küçücük bir dükkanda seçeceğiniz soslar ve malzemeyle sandviç yaptırabilirsiniz. Doymam derseniz yanında pizzacı diğer yanında ise börekçi var, her ikisi de ucuz ve lezzetli.