2 yıllık iç savaşın kronolojisi

‘Arap Baharı bizi etkilemez’ demişti

OCAK 2011
* 17 Aralık 2010: Tunus’ta Muhammed Bouazizi’nin kendini ateşe vermesinin ardından Arap isyanları başladı.
* 26 Ocak 2011: Suriye’de Hasan Ali Akleh, rejimi protesto etmek amacıyla kendisini yakarak intihar etti ve Suriye’deki ayaklanmalar başladı.
* 31 Ocak 2011: Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Wall Street Journal gazetesine verdiği röportajda Arap Baharı’nın Suriye üzerinde en ufak bir etkisinin olmayacağını söyledi.
ŞUBAT 2011
* 06 Şubat 2011: Asi nehri üzerinde Türkiye-Suriye Dostluk Barajı’nın temeli, iki ülke liderlerinin katılımıyla Hatay’da atıldı. Başbakan Erdoğan, Suriye’ye açıktan reform yapma çağrısında bulundu ve “Mısır’dan ders alınmalı” dedi.
* 17 Şubat 2011: Polisin Şam’da bir esnafı dövmesi üzerine 1500 kişi, “Suriye halkı aşağılanamaz” sloganlarıyla olayı protesto etti.

İsyanın doğum yeri Deraa kenti

MART 2011
* 6 Mart 2011: Deraa kentinde duvara “Halk rejimi devirmek istiyor” yazan gençler tutuklandı.
* 15 Mart 2011: “Gazap Günü”: Olayların başlangıcından beri, yapılan gösteri ve katılan gösterici sayısı olarak bir dönüm noktası gerçekleşti. Bu tarih, Suriye’deki olayların başlangıcı olarak kabul ediliyor.
* 19 Mart 2011: İlk kuşatma: Deraa, Suriye rejimi tarafından ablukaya alındı.
* 25 Mart 2011: Muhalif gruplar tarafından “Onur Cuması” ilan edilen bugün, Cuma namazı sonrasında Deraa başta olmak üzere Şam, Halep, Sanamin ve Larnaka’nın yanısıra Müslüman Kardeşler’in güçlü olduğu Hama ve Humus ile Kürt nüfusunun yoğun olduğu Kamışlı ve Haseke’de çatışma yaşandı.
* 29 Mart 2011: Esad, hükümeti feshettiğini açıkladı.
* 30 Mart 2011: Olaylar başladıktan sonraki ilk halka sesleniş konuşmasında Esad’in olayları dış mihrakların çıkarttığını söylemesi ve reformlardan bahsetmemesi kamuoyu tepkisine sebep oldu.

Esad olağanüstü hali kaldırdı

NİSAN 2011
* 2 Nisan 2011: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, gazetecilere verdiği demeçte, reform yapması için Esad’a baskı yapacağını söyledi.
* 7 Nisan 2011: Esad, sayısı yüz binleri bulan Kürtlere vatandaşlık sözü verdi.
* 8 Nisan 2011: Protestolar Suriye’nin en büyük ikinci şehri olan Halep’e sıçradı.
* 19 Nisan 2011: Hükümet, sivil özgürlükleri artırma yolunda 48 yıllık olağanüstü hali kaldırdı. Göstericiler, Esad’in görevi bırakmasını talep etmeye başladı.
* 25 Nisan 2011: Tanklar, ilk defa Deraa’da kullanılmaya başlandı.

MAYIS 2011
* 10 Mayıs 2011: AB, silah ambargosu ve Suriye yönetimindeki 13 kişinin malvarlıklarının dondurulması dahil bir yaptırım paketi açıkladı.
* 13 Mayıs 2011: Beşar Esad, göstericilere ateş açılmaması emrini verdi.
* 18 Mayıs 2011: Esad, yaptığı açıklama da güvenlik güçlerinin protestoları bastırırken “hata” yaptığını ve bu hatanın tekrarlanmayacağını ifade etti.

Muhalifler ilk defa Antalya’da

HAZİRAN 2011
* 1-2 Haziran 2011: “Suriye’de Değişim Konferansı” Antalya’da yapıldı. Konferans Suriye muhalefeti bir araya getirdi. Konferans sonucunda 31 kişiden oluşan bir komite kuruldu.
* 10 Haziran 2011: Türkiye sınırındaki İdlib vilayetine bağlı Cisr el-Şugur şehrinde 120 askerin öldürülmesi üzerine Suriye ordusu şehri ablukaya aldı.
* 19 Haziran 2011: Jamil Saib, Suriye devriminin koordinasyonunu ve Suriye’deki bütün siyasi güçlerin temsilini teminen muhalefetin bir “Ulusal Konsey” oluşturduğunu açıkladı.

TEMMUZ 2011
* 4 Temmuz 2011: Suriye ordusu, tanklar ve buldozerler ile Hama’ya girdi.
* 29 Temmuz 2011: Riyad el-Esad, Özgür Suriye Ordusu’nu kurduğunu açıkladı.

AĞUSTOS 2011
* 8 Ağustos 2011: Suudi Arabistan Kralı Abdullah, Şam Büyükelçisini geri çağırdı. Suudi Arabistan’ı, Kuveyt ve Bahreyn takip etti.
* 9 Ağustos 2011: Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Beşar Esad ile görüştü. Yaklaşık 6 saat süren görüşme sonrasında Esad, reform yapma sözü verdi. Bu temas, Türkiye ile Suriye rejimi arasındaki son yüz yüze görüşmeydi.
* 10 Ağustos 2011: Suriye ordusuna ait tanklar Hama’dan çekildi. Ancak tanklar aynı akşam yeniden Hama’ya girdi.
* 15-16 Ağustos 2011: Ahmet Davutoğlu, Suriye’nin bir an evvel şiddete son vermesini, aksi takdirde atılacak adımlar ile ilgili konuşulacak bir şey kalmayacağını söyledi.

‘Reform yoksa istifa etsin’

EYLÜL 2011
* 11 Eylül 2011: Önde gelen Suriyeli muhalifler, muhalif fraksiyonların birleştirilmesi amacıyla İstanbul’da bir araya geldiler.
* 21 Eylül 2011: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin Suriye ile ilişkileri askıya aldığını ve yaptırımlara katılacağını açıkladı.
* 23 Eylül 2011: Türkiye, Suriye’ye silah ambargosu uygulayacağını bildirdi.

EKİM 2011
* 2 Ekim 2011: Suriye Ulusal Konseyi’nin kuruluşu resmi olarak ilan edildi.
* 4 Ekim 2011: Suriye’ye yaptırım kararı BMGK’da Rusya ve Çin tarafından veto edildi. Türkiye tek taraflı yaptırım kararı aldı ve Hatay’da savaş tatbikatı yapılacağını açıkladı.
* 7 Ekim 2011: Medvedev, “Esad ya reform yapmalı, ya da istifa etmeli” açıklaması yaptı.

KASIM 2011
* 2 Kasım 2011: Suriye, şiddet ve sivillere karşı saldırıların acilen durdurulması yönündeki Arap Birliği inisiyatifini kabul ettiği açıkladı.
* 30 Kasım 2011: Türkiye, Suriye’ye uyguladığı yaptırımları genişlettiğini duyurdu.

ARALIK 2011
* 1 Aralık 2011: Rusya, Suriye’ye aralarında gemisavar füzelerinin de olduğu silah sevkiyatını tamamladı.
* 7 Aralık 2011: Beşar Esad, ABC News’den Barbara Walters’a verdiği röportajda olaylardan kendisinin sorumlu olmadığını ve hükümeti yanlış bir şey yapmadığı için kendisini suçlu hissetmediğini söyledi.
* 26 Aralık 2011: 50 Arap Birliği gözlemcisi Şam’a ulaştı.

Ödüllü gazeteciler Humus’ta öldü

OCAK 2012
* 22 Ocak 2012: Arap Birliği, Esad’a yetkilerini yardımcısı Şara’ya devrederek çekilmesi, birlik hükümeti oluşturulması ve araştırma komisyonu kurulması çağrısı yaptı.
* 28 Ocak 2012: Arap Birliği bir süredir yürüttüğü gözlemleri artan şiddet sebebiyle durdurma kararı aldı.

ŞUBAT 2012
* 6 Şubat 2012: ABD ve İngiltere Şam Büyükelçiliklerini kapattı.
* 22 Şubat 2012: Marie Colvin ve Remi Ochlik adlı gazeteciler Humus bombardımanı sırasında hayatını kaybetti.
* 23 Şubat 2012: BM eski genel sekreteri Kofi Annan, Suriye özel temsilcisi olarak atandı.
* 24 Şubat 2012: Türkiye’nin girişimleri ile oluşturulan Suriye’nin Dostları Grubu ilk toplantısını Tunus’ta düzenledi.
* 25 Şubat 2012: Suriye’de, Esad’e 2028’e kadar görevde kalma imkanı veren anayasa referandumu yapıldı.

MART 2012
* 8 Mart 2012: Suriye Petrol Bakanı Yardımcısı görevi bırakıp iltica etti.
* 10 Mart 2012: Kofi Annan, Beşar Esad ile bir araya geldi, Esad’e 6 noktadan oluşan bir plan sundu.
* 16 Mart 2012: Türkiye, ilk defa tampon bölge oluşturulabileceği açıklaması yaptı.
* 26 Mart 2012: Türkiye, Şam’daki Büyükelçiliğinin faaliyetlerini askıya aldı.
* 27 Mart 2012: Annan’ın 6 maddelik planı Suriye tarafından kabul edildi.

NİSAN 2012
* 1 Nisan 2012: Suriye Halkı’nın Dostları Toplantısının ikincisi İstanbul’da gerçekleştirildi.
* 2 Nisan 2012: Annan, 6 maddelik planın uygulanmasına ilişkin bir takvim açıkladı. Suriye takvimi kabul ettiğini duyurdu.
* 11 Nisan 2012: Kilis’te, Suriye’den Türkiye’ye geçmek isteyen bir grup mülteciye ateş açıldı. Mermiler, Türkiye’deki kamplara isabet etti. Bir Türk polis memuru ile bir tercüman yaralandı.
* 12 Nisan 2012: BM Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan’ın ateşkes için verdiği süre sabah 06.00’da doldu. Ancak ordunun bombalamalara devam ettiği bilgileri ulaştı.

MAYIS 2012
* 10 Mayıs 2012: Başkent Şam iki büyük patlama ile sarsıldı, 55 kişi öldü, 372 kişi yaralandı.
* 11 Mayıs 2012: Mart ayında tutuklanan Adem Özköse ve Hamit Coşkun, Türkiye’nin girişimleri ve İran’ın aracılığıyla 70 gün sonra serbest bırakıldı.
* 25 Mayıs 2012: Rejim yanlısı milisler, Şebbiha birlikleri, Hula’ya saldırı düzenledi. Yarısı çocuk 110 sivil hayatını kaybetti.

HAZİRAN 2012
* 13 Haziran 2012: BM Genel Sekreter Yardımcısı Ladsous, “Suriye’de yaşanan durumun bir iç savaş olduğunu” söyledi.
* 22 Haziran 2012: Rejime bağlı güçler, uluslararası hava sahasında seyretmekte olan bir Türk jetini düşürdü. Türkiye angajman kurallarını değiştirerek saldırıya cevap verdi. Olayın tekrarlanması halinde gerekenin yapılacağını açıkladı.

Kürtler kuzeyi ele geçiriyor

TEMMUZ 2012
* 4 Temmuz 2012: Şehit Türk pilotların naaşlarına ulaşıldı.
* 5 Temmuz 2012: Beşar Esad’in yakın arkadaşı Manaf Talas taraf değiştirdi.
* 12 Temmuz 2012: Mesut Barzani’nin Suriye Kürt muhalefetini birleştirme çabaları sonucunda Suriye Kürt Ulusal Konseyi (SKUK) ve “Batı Kürdistan Halk Meclisi”nin katılımıyla “Yüksek Kürt Konseyi” oluşturulduğu açıklandı.
* 18 Temmuz 2012: Şam’da Milli Güvenlik binasına yapılan saldırıda Savunma Bakanı Daud Rajha, Hasan Türkmani, Savunma Bakan Yardımcısı Asıf Şevket ve İçişleri Bakanı Muhammed İbrahim el Şar hayatını kaybetti.
* 25 Temmuz 2012: Türkiye, artan güvenlik tehdidi karşısında Suriye’ye tüm sınır kapılarını kapattı. Ancak mülteci geçişlerine izin verdi.

AĞUSTOS 2012
* 1 Ağustos 2012: Rejim kuzey bölgelerden çekildikçe kontrol PYD’ye ve Kürt gruplara geçmeye başladı.
* 2 Ağustos 2012: BM Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan görevini bıraktı.
* 6 Ağustos 2012: Suriye Başbakanı Riyad Hicab muhaliflere katılarak Ürdün’e sığındı.
* 17 Ağustos 2012: Cezayirli diplomat Lakhdar Brahimi, Annan’dan boşalan göreve getirildi.

Türkiye’ye havan mermileri düştü

EYLÜL 2012
* 20 Eylül 2012: Suriye Rejim güçleri tarafından atılan bir havan mermisi Şanlıurfa/Akçakale yakınlarına düştü ancak patlamadı. Türkiye, gerekli diplomatik adımlarla birlikte angajman kuralları gereğince saldırıya misli ile karşılık verdi.

EKİM 2012
* 2 Ekim 2012: Suriye tarafından açılan ateş sonrasında Şanlıurfa’nın Akçakale ilçesinde 5 Türk vatandaşı hayatını kaybetti. Türkiye, angajman kuralları gereğince saldırıya misliyle karşılık verdi, belirlenen hedefler vuruldu.
* 3-8 Ekim 2012: Türkiye topraklarına düşen havan mermilerine misliyle karşılık verildi.
* 4 Ekim 2012: TBMM, yabancı ülkelere asker gönderilmesi için hükümete yetki veren tezkereyi kabul etti.
* 10 Ekim 2012: Moskova’dan Şam’a giden ve askeri kargo taşıdığı belirlenen bir yolcu uçağı, Ankara Esenboğa havaalanına zorunlu iniş yaptı. Türkiye, Suriye’den fosfat ithalatına son verdi.
* 14 Ekim 2012: Türkiye, hava sahasını tüm Suriye uçaklarına kapattığını açıkladı.
* 14-19 Ekim 2012: Brahimi Suriye krizinin çözümü bağlamında Türkiye, Suudi Arabistan, İran, Irak, Mısır, Ürdün ve Lübnan’ı kapsayan bölge turunu gerçekleştirdi.

İsrail Suriye’ye ateş açtı

KASIM 2012
* 3 Kasım 2012: İsrail, Suriye tanklarının Golan Tepelerindeki silahsızlandırılmış bölgeye girdiğini duyurdu.
* 9 Kasım 2012: Beşar Esad, “Suriye’de yaşadım Suriye’de öleceğim” dedi.
* 11 Kasım 2012: İsrail, Suriye’ye 1973 Arap-İsrail Savaşı’ndan bu yana ilk defa uyarı ateşi açtı.
* 12 Kasım 2012: Katar’da toplanan Suriyeli muhalifler, geniş çaplı bir kongre ile “Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu” adlı yeni oluşumu duyurdu.
* 17 Kasım 2012: Türk gazeteci Cüneyt Ünal, 3 aylık esaretten sonra bir grup CHP milletvekilinin girişimi ile kurtarılarak Türkiye’ye getirildi. CHP heyeti, Beşar Esad ile hatıra fotoğrafı çektirdi.
* 21 Kasım 2012: Türkiye, Suriye sınırına konuşlandırmak üzere NATO’dan savunma amaçlı “Patriot” hava savunma sistemi talebinde bulundu.

ARALIK 2012
* 3 Aralık 2012: Suriye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cihad Makdissi, ülkeyi terk etti.
* 4 Aralık 2012: NATO Konseyi, Türkiye’nin Patriot talebini kabul etti.
* 11 Aralık 2012: BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, 136.319’u Türkiye’de olmak üzere 509.559 Suriyelinin yerlerinden edilmiş olduğunu açıkladı.
* 13 Aralık 2012: NBC televizyonu savaş muhabiri Richard Engel, program yapımcısı Aziz Akyavaş ve ekip üyeleri Suriye’de rejim güçleri tarafından kaçırıldı.
* 18 Aralık 2012: Esir tutulan NBC ekibi muhaliflerin baskını ile kurtarılarak Türkiye’ye getirildi.
* 30 Aralık 2012: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Şanlıurfa’daki mülteci kamplarını ziyaret etti. Erdoğan, Türkiye’deki mülteci sayısının 230 bine ulaştığını belirtti.