AB-Türkiye ilişkileri  için kritik zirve

Avrupa Birliği’ne (AB) üye ülkelerin devlet ve hükümet başkanları bugün Brüksel’de bir araya geliyor. Liderlerin, iki günlük zirvede, Brüksel ile Ankara arasındaki ilişkilerin geleceğine yön verecek önemli kararlara imza atmaları bekleniyor. 

Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY), “Oruç Reis” sismik araştırma gemisinin Doğu Akdeniz’de yürüttüğü çalışmaları gerekçe göstererek, AB’nin Türkiye’ye yaptırım uygulaması talebi liderler tarafından değerlendirilecek. Bu talebe Fransa, Avusturya, İrlanda ve Danimarka destek veriyor. Fransa, AB’nin Türkiye ile yaşadığı gerilimin coğrafyasını Doğu Akdeniz’le sınırlı tutmuyor. Paris, Libya, Yukarı Karabağ ve Suriye’de Brüksel ile Ankara arasında yaşanan çıkar çatışmasını gerekçe göstererek, yaptırım uygulanması gerektiğini savunuyor.

Atina’nın talep ettiği yaptırımlarsa hayli dikkat çekici. Nitekim bunlar arasında Gümrük Birliği anlaşmasının askıya alınması, Avrupa Komisyonu’nun Türkiye’ye tahsis ettiği IPA fonlarının sonlandırılması, Türk devletine yönelik askıda bulunan Avrupa Yatırım Bankası kredilerinin, özel sektör için de askıya alınması gibi talepler var. Ayrıca silah ambargosu da öneren Atina, Türkiye’nin Erasmus, Jean Monnet ve Horizon gibi Ar-Ge projelerinden dışlanmasını da istiyor.

Farklı çıkışlar

AB dönem başkanı Almanya’nın Şansölyesi Angela Merkel, dün Alman meclisinde yaptığı konuşmada “AB liderler zirvesinde Türkiye ile ilişkilerde nasıl ilerleme kaydedileceği hakkında karar alacağız. Ne yazık ki dönem başkanlığımızın başında yaptığımız Türkiye ile yoğun bir diyalog sürecine girme önerimiz, arzu ettiğim ölçüde kabul görmedi. Doğu Akdeniz’deki aktiviteler sürüyor, özellikle Kıbrıs bu nedenle büyük sıkıntılarla karşı karşıya. İşte bu bağlamda nasıl ilerleyeceğimize dair karar almak durumunda kalacağız” dedi.

İtalya Başbakanı Guiseppe Conte de dün meclisteki konuşmasında AB ile Türkiye arasında Doğu Akdeniz’deki gelişmeler nedeniyle yaşanan gerilimi hatırlatıp, Brüksel ile Ankara arasındaki ilişkilerin “büyük önem arz ettiğine” vurgu yaptı. “Ankara ile ilişkileri ve gelecekle ilgili perspektifleri değerlendireceğiz” diyen Conte, “Ankara’ya vereceğimiz sinyaller net olmalı, tansiyonu yükseltecek dinamikleri tetiklememeli, bunu istemiyoruz” ifadesini kullandı.

Liderlerin, görüşmelerini sadece yaptırımla sınırlı tutmayacak gibi görünüyor. Liderlerin, Doğu Akdeniz’deki gerilim nedeniyle Türkiye’ye yönelik 15 Temmuz 2019’da kararlaştırılan yaptırımların artırılıp artırılamayacağının yanı sıra yaptırımların kapsamının genişletilmesini değerlendirileceklerini ifade eden AB yetkilileri, bu konuda AB üyelerinin değişik görüşler paylaştığını ve henüz uzlaşı olmadığına dikkat çekti.

Ağır yaptırım olmaz

Gözlemciler, Türkiye’nin ağır bir yaptırımla karşı karşıya kalma ihtimali bulunmadığını belirtirken, düşük de olsa liderlerin kararı erteleme ihtimali bulunduğunu, Almanya ve Berlin’e destek veren ülkelerin şartlı yaptırım veya sadece sondaj çalışmalarıyla sınırlı bir yaptırım için çabaladıklarını dile getiriyor. Atina’nın yaptırım listesinin kabulünün imkansız olduğunu ifade eden diplomatik kaynaklar, buna karşılık, liderlerin yaptırım kararı almadan ayrılma ihtimali olmadığına da vurgu yaptı.

Bu çerçevede zirveden, “şartlı” veya “dar kapsamlı yaptırım” kararı çıkabileceği, ayrıca Türkiye ile pozitif gündem konusunda bir açılım yapılabileceği konuşuluyor. Buradaki en önemli unsur, liderlerin sonuç bildirgesinde bu konuları kaleme alma şekli olacak. Üst düzey AB yetkilileri, sonuç bildirgesinde yaptırım talebinde bulunan ve pozitif gündemi savunan ülkelerin kullanacağı ifadelerin yanı sıra Ankara’nın gerilimli dönem sonrası atacağı adımlar hakkında vereceği bilgilerin önem taşıdığını hatırlatıyor.

Türkiye konusunda zirvenin ilk günü uzun müzakereler yaşanması beklenirken, zirvede 27’lerin, Türkiye ile ilişkilerin kopmasına neden olacak ve asimetrik ilişkiyi sonlandıracak adımlardan kaçınmak istedikleri kesin.