AB ülkelerinde sosyal medya düzenlemeleri

Avrupa Birliği (AB), sosyal medya kuruluşları ve kullanıcılarına yönelik olarak yasal düzenlemeleri üç kategoriye ayırıyor. Avrupa Komisyonu’nun yönetmeliği de üye ülkeler için çatı düzenlemeyi oluşturuyor.

Buna göre Avrupa Komisyonu, sosyal medya kullanıcılarını yayınladıkları içeriklerden sorumlu tutarken, sorunlu içerik nitelediği içeriklerin kaldırılması ve kullanıcıların hesaplarının da dondurulmasını veya iptal edilmesini öngörüyor. Sosyal medya platformlarının sorumlulukları arasında da, başta ırkçılık olmak üzere, nefret suçu ve şiddeti teşvik eden, yalan haber yayan, insanları galeyana sürükleyecek din, dil, ırk, cinsel tercih ayrımcılığı yayan içerikleri kaldırmak bulunuyor. Ayrıca AB’nin kişisel verileri koruma yasası gereğince kullanıcıların verilerinin gizliliğini korumakla yükümlü olan sosyal medya kuruluşları, kişilik haklarının ihlali konusunda da kullanıcıların şikayetlerini ivedilikle değerlendirmekten sorumlu.

Burada ivedi kavramı, olayın vahametine göre 1 ile 24 saat arasında değişebiliyor.

Kullanıcı sorumluluğu

Düzenlemenin ikinci bölümüyse kullanıcılara yönelik. Nitekim AB, kullanıcılara vermiş olduğu haklar ve yükümlülüklerin yerine getirilmesinden sosyal medya kuruluşlarını sorumlu tutarken, sosyal medya platformlarındaki hesap sahiplerinin sorumluluklarını da sıralıyor.

Bunlara, ırkçılık başta olmak üzere yalan haber yayma, din, dil, ırk, cinsel tercih gibi konularda ayrımcılık yapma, sosyal medya üzerinden mobbing, kişisel verilerin izinsiz şekilde yayınlanması, görüntü ve görsel haklar, kişilerin iradesi ve izni olmadan yayınlanan görüntülere getirilen kısıtlamalar da dahil. Telif haklarına yönelik ihlallerin sorumluluğu da yine kullanıcı ile sosyal medya kuruluşlarına eşit şekilde yükleniyor. Ayrıca yalan haber yayma, şiddet çağrıları gibi paylaşımlar ile yayınlara yasaklama getiriliyor.

AB’nin sosyal medya kuruluşları ve kullanıcılarına yönelik yasal düzenlemesinin üçüncü ve en güçlü kategorisiyse, kuşkusuz, kısa adı “GDPR” olan kişisel verilerin korunmasına ilişkin yönetmelik. Buna göre sosyal medya kuruluşları, kullanıcıların verilerini saklamak ve gizliliğini korumakla yükümlü. Verilerin, kullanıcının iradesi dışında üçüncü kuruluşlara veya AB dışına çıkartılması yasaklanıyor.

Ayrıca sosyal medya kullanıcılarının tüketim ve internet seyir alışkanlıklarını iradeleri dışında kullanma izni vermeyen AB, kullanıcıların da her an kişisel verilerine ulaşımlarının sağlanmasını ve güncelleştirilmesini talep ediyor. Bu çerçevede en önemli unsurlar arasında da kendini unutturma hakkı bulunuyor.

Ağır cezalar var

AB’nin, sosyal medya şirketlerine yönelik olarak genel düzenlemeye aykırı hususlarda cezai müeyyide uygulama hakkı bulunurken, sair uygulamalara yönelik olarak denetim, düzenleme ve cezai işlemler AB’ye üye ülkelerce ulusal düzeyde uygulanıyor. AB’ye üye ülkeler arasında sosyal medya yönetmeliğini ihlal eden şirketlere en ağır cezayı getiren ülkeler arasında Almanya bulunuyor.

2018’in başlarında uygulamaya giren NetwDG kanununa göre AB’nin sosyal medya düzenlemelerini ihlal eden kişilere 5 milyon euro’ya kadar, şirketlere de 55 milyon euro para cezası öngörülüyor. Terör suçlarına yönelik içeriğin silinmesi için 1 saat, kin içerikli yayınların kaldırılması için ise en fazla 24 saat süre tanınıyor.

Fransa’da ise şirketlere verilen cezaların tavanı şirketin dünyada gerçekleştirdiği 1 yıllık cironun yüzde 4’ü oranında.

Kişilik hakları konusundaysa düzenlemeler ünlü ve tanınmamış kişiler ile kamuya mal olmuş kişiler olarak ayrılıyor. Buna göre yargısız infaz nitelikli suçlamalar AB’ye üye tüm ülkelerde “cezai müeyyideye neden olan suçlar” kapsamına girerken, ünlü kişilere yönelik eleştiriler, siyasilere yönelik hakaret içermeyen içeriklerin kabul görmesi sağlanıyor.

İfade özgürlüğü kapsamına değerlendirilen içerikler de kullanıcının ülkesindeki yasalar ile Avrupa İnsan Haklar sözleşmesi kapsamında yer alan teamül ve içtihatlara göre değerlendiriliyor.

Bu konuda AB’ye üye ülkeler arasında Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Malta, sosyal medya dahil temel hak ve özgürlükler alanında getirdikleri kısıtlamalarla sorun teşkil ederken en liberal ülkeler arasında Estonya bulunuyor.