ABD İran'dan özür diledi

Yasemin Çongar Washington


Clinton yönetiminin İran'ın lüks tüketim maddeleri ihracatına izin vermesi ve bu ülkeyle resmi diyalog çağrısını yinelemesi, Washington ile Tahran arasındaki tarihi ilişkinin, ABD tarafınca "özeleştiri" konusu yapılmasını da gündeme getirdi. ABD Dışişleri Bakanı Madeleine Albright, İran'da 1953'te başbakan Muhammed Mussadık'ı deviren darbede Merkezi İstihbarat Örgütü'nün (CIA) oynadığı rolün ve İran - Irak Savaşı sırasında Saddam Hüseyin'e verilen desteğin "hatalı" olduğunu kabul eden bir açıklama yaptı.
Albright'ın sözleri Washington'un geçmişte Tahran'a karşı tutumundaki hatayı kabul ettiğini açıkça ortaya koydu. ABD Dışişleri Bakanı, Mussadık'ı devirerek Şahlık rejimini İran'a geri getiren, CIA'in "Ajax Operasyonu" olarak ünlenmiş darbeden şöyle söz etti:
"1953'te ABD, İran'ın popüler başbakanı Muhammed Mussadık'ın devrilmesinde önemli bir rol oynamıştı. Eisenhower yönetimi bu girişiminin, stratejik nedenlerle haklı olduğuna inanıyordu. Ancak darbe, İran'ın siyasi gelişiminde açık bir gerilemeye yolaçtı. Şimdi birçok İranlının, Amerika'nın bu şekilde içişlerine karışmış olmasına kızmalarının nedenini anlamak kolay."
Albright ayrıca, darbeden sonra başa geçen Şah Rıza Pehlevi'nin İran'daki siyasi muhalefeti "şiddetle baskı altına aldığını" da söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı, 1980 - 1988 yıllarındaki İran - Irak Savaşı'ndaki Amerikan tutumunu ise şöyle eleştirdi:
"İran ile çatışması sırasında Irak'a yönelik Amerikan politikası şimdi bizi pişmanlığa sürükleyecek kadar uzakgörüşlülükten yoksundu. Hele bizim sonradan Saddam Hüseyin ile yaşadığımız deneyimlerin ışığında."