ABD’de kürtaj tartışması

ABD Yüksek Mahkemesi, ülke genelinde kürtaj hakkını anayasal olarak garanti altına alan 1973 tarihli “Roe-Wade kararını” iptal ederken, bu karar büyük tepkilere yol açtı. ABD’nin birçok kentinde binlerce kişi sokaklara dökülürken, Yüksek Mahkeme’nin kararını protesto etti. 

Yüksek Mahkeme kararının ardından kürtaj bir anayasal hak olmaktan çıktı ve her eyaletin kürtaj konusunda kendi yasaklarını getirmeleri söz konusu hale geldi. Yüksek Mahkeme kararında “Kürtajı düzenleme yetkisi halka ve seçilmiş temsilcilerine geri verildi” ifadesi kullanıldı. Cumhuriyetçilerin yönetimde olduğu eyaletlerde bu tarz yasak kararlarının kısa süre içerisinde uygulanması bekleniyor. Hatta bazı eyaletlerde ‘tetikleme yasası’ bulunuyor ve Yüksek Mahkeme’nin kararının hemen ardından eyalette hazır bulunan yasak kararı uygulamaya giriyor. 

Bu yasanın bulunduğu Arkansas, Kentucky, Louisiana, Güney Dakota, Missouri, Oklahoma ve Alabama gibi eyaletlerde kürtaj kliniklerinin şimdiden kapanmaya başladığı ifade ediliyor. Mississippi ve Güney Dakota’da benzer yasa ise başsavcının onayından sonra yürürlüğe girecek. Idaho, Tennessee, Wyoming ve Teksas’ta yasaklar bir ay içinde yürürlüğe sokulacak. Utah’ta karar, yerel meclisin oylamasına sunulacak. Demokrat eyaletlerde ise kürtaj bir hak olmaya devam edecek. 

Bölünme artacak 

ABD Başkanı Joe Biden’ın sert tepkisinin ardından ardından İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Kanada Başbakanı Justin Trudeau karara tepki gösterdi. ABD ve diğer ülkelerdeki sivil toplum ve kadın dernekleri de yaptıkları açıklamalarla tepkilerini gösterirken, muhafazakar görüşlü dernek ve partilerin kararı destekledikleri görüldü. 

Yüksek Mahkeme’nin kararı zaten mayıs ayında sızmıştı. Amerikan medyası, Yüksek Mahkemenin bu yönde açıklayacağı bir kararın ülkede deprem etkisi yaratacağına ve siyasi bölünmenin daha da artacağına vurgu yapmıştı. 

Roe-Wade kararı nedir?

Teksas eyaletinde 1969 yılında Roe takma adlı hamile bir kadın, Savcı Henry Wade’e dava açarak kürtajın anayasal bir hak olduğunu savundu. Muhafazakar eğilimli olmasına rağmen mahkeme, bir kadının hamileliğinin ilk üç ayında kürtaj yaptırma kararının kendisine ve doktoruna bırakılması gerektiğine hükmetti. 1973 tarihindeki dönüm noktası niteliğindeki dava sonucu sonrasında, kürtajı yasaklayan eyalet yasası iptal oldu ve diğer eyaletlerde de benzer iptaller yaşandı.

Milyonlarca ABD’liyi etkileyen 9 kişi!

Karar, ABD’de Yüksek Mahkeme’yi yeniden tartışmaya açtı. Milyonlarca kişiyi etkileyecek böyle bir kararın 9 yargıç tarafından oy çocukluğuyla alınması tepki çekiyor. Cumhuriyetçi başkanlar tarafından atanan 6 üye iptal kararına destek verirken, Demokrat başkanlar tarafından atanan 3 üye karşı yönde oy kullandı. Mahkemedeki en muhafazakâr Yargıç Samuel Alito 1973’teki kararın “en başından bu yana açık bir şekilde yanlı olduğunu” ve iptal edilmesi gerektiğini belirtiyordu.