AGİT'in zemini kaygan

54 üyeli Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı, kuruluşundan bu yana, verimli sonuçlar üretemeyen sancılı bir süreç geçirdi


       Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) 54 üyesine, düzenlediği görkemli zirvelere, ajandasına aldığı son derece önemli konulara rağmen üye ülkelerin katkısına bağımlı kısıtlı bütçesi ve çok az sayıda personeliyle "yaşama savaşı veren" bir uluslararası örgüt.
       NATO, Avrupa Birliği ya da Avrupa Konseyi gibi örgütlerle kıyaslandığında kurumsallaşma aşamasını tamamlamamış olan AGİT'in bütçesi 180 milyon doları aşmıyor. AGİT, sekretaryasında görevli yaklaşık iki yüz çalışanıyla "tasarrufu ön planda tutan bir örgüt" görünümü veriyor. Bu özelliği bazı çevrelerce "örgütü diğer örgütlerin düştüğü hantallık tuzağına düşürmeme çabası" olarak nitelendirilirken, bazı çevreler de AGİT'i "rapor hazırlamanın ötesine geçemeyen bir örgüt olarak" tanımlıyorlar.
       Katılımcı örgütlerin çıkarlarının en üst düzeyde ve kıyasıya çatıştığı bir forum niteliği taşıyan örgütün işlevselliği uluslararası konjonktürdeki değişmelere bağlı olarak inişli çıkışlı bir seyir izliyor. Aldığı kararların hiçbir hukuki bağlayıcılığı olmayan, ancak "çatışan çıkarlar forumu" olduğu için siyasi baskıların ve yönlendirmelerin ön plana çıktğı AGİT, yavaş işleyen mekanizmasıyla da dikkat çekiyor. Bunun en önemli nedenini ise görünürde Liechtenstein'la Rusya'nın "ağırlığının" aynı olması ve pratikte örgüt kararlarının "büyük balıkların" çıkarları doğrultusunda alınması oluşturuyor.
       Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Anlaşması (AKKA), Güvenlik Artırıcı Önlemler, Açık Semalar Anlaşması gibi çok yüksek katılımlı belgelerin imzalanmasını sağlayan AGİT bu tür başarılarına rağmen fiyaskolara da imza atmasıyla dikkat çekiyor.
       Özellikle 1994'teki Budapeşte Zirvesi'nde örgütün, adının Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı'ndan AGİT'e çevrilmesi dışında başka hiçbir adım atamamış olması ve bu nedenle ABD Başkanı Bill Clinton'ın 1996'da yapılan Lizbon Zirvesi'ni boykot etmesi örgütün imajı üzerinde büyük bir olumsuzluk yaratmıştı.
       Clinton'ın İstanbul Zirvesi'ne katılacak olması örgütün zedelenen imajında bir düzelme olarak algılanırken AGİT yetkilileri özellikle Rusya'dan kaynaklanan sorunlar nedeniyle İstanbul Zirvesi'nde de sorun yaşanmaması için büyük çaba harcıyorlar.

Tüm dünya İstanbul’a...

       AGİT Zirvesine, 54 üye ülkenin liderlerinin hemen hepsi katılıyor. Zirveye katılacak liderlere, dışişleri bakanları da eşlik ediyor. Katılan belli başlı ülkelerin delegasyon başkanları şöyle:
       ABD: Başkan Bill Clinton, Almanya: Şansölye Gerhard Schröder, Avusturya: Cumhurbaşkanı Thomas Klestil , Azerbaycan: Devlet Başkanı Haydar Aliyev, Belarus: Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko
       Belçika: Başbakan Guy Verhofstadt, Britanya: Dışişleri Bakanı Robin Cook
       Bulgaristan: Devlet Başkanı Peter Stoyanov, Danimarka: Başbakan Paul Nyrup Rasmussen, Ermenistan: Devlet Başkanı Robert Koçaryan
       Finlandiya: Cumhurbaşkanı Marti Ahtisaari ve Başbakan Paavo Lipponen, Fransa: Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, Güney Kıbrıs: Devlet Başkanı Glafkos Klerides
       Gürcistan: Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze, İtalya: Başbakan Massimo D'Alema, İsveç: Başbakan Göran Persson, Hollanda: Başbakan Wilhelm Kok
       Kazakistan: Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Kırgısiztan: Devlet Başkanı Aşkar Akayev, Moldova: Devlet Başkanı Petru Lucinschi, Norveç: Başbakan Kjell Magne Bondevik, Özbekistan: Devlet Başkanı İslam Kerimov, Polonya: Aleksander Kwasniewski, Portekiz: Başbakan Antonio Gutierres, Romanya: Devlet Başkanı Emil Konstinescu, Rusya: Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Yunanistan: Başbakan Kostas Simitis, Cezayir: Dışişleri Bakanı Ahmet Ataf, Mısır: Dışişleri Bakanı Emr Musa, İsrail: Başbakan Ehud Barak, Ürdün: Dışişleri Bakanı Abdülillah el Hatip, Fas: Dışişleri Bakanı Muhammed Benaissa.