Dünya Venezuela’ya kilitlendi

Venezuela’da çarşamba günü başkent Caracas’ta düzenlenen dev gösterilerin ardından yaşanan gelişmeler tüm dünyanın, gözünü bu ülkeye çevirmesine neden oldu. Ekonomik sorunları ve Maduro yönetimini protesto etmek amacıyla yüz binlerce kişi sokaklara dökülürken, muhalefetin çoğunluğu elinde bulundurduğu Venezuela Ulusal Meclisi, yürütme yetkisini devraldığını açıkladı. Muhalefet lideri ve Ulusal Meclis başkanı Juan Guaido kendini “geçici devlet başkanı” ilan ederken, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro kararı tanımadığını açıkladı, Guaido’ya destek veren ABD’ye de ateş püskürdü.

ABD ile diplomatik ilişkileri kestiklerini açıklayan Maduro, ABD’li diplomatlara da ülkeyi terketme talimatı verdi. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise Maduro yönetimini meşru görmediklerini, bu yüzden diplomatlara yönelik ülkeyi terk etmeleri talimatına uymayacaklarını açıkladı. Pompeo, “ABD, Venezuela ile diplomatik ilişkilerini sürdürecek ve bu ilişkiyi bizim diplomatik temsilciliklerimizi ülkesine davet eden geçici Başkan Guaido hükümeti üzerinden sağlayacak. ABD, eski Başkan Maduro rejiminin, ABD ile diplomatik ilişkileri koparma ya da diplomatlarımızı istenmeyen kişi ilan etme konusunda yasal yetkiye sahip olduğunu düşünmüyor” ifadelerini kullandı.

Seçim çağrısı

Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaido’nun “geçici başkanlığı”nı başta ABD olmak üzere bölgede birçok ülke resmi olarak tanıdı. ABD, Kanada, Kolombiya, Peru, Ekvador, Paraguay, Brezilya, Şili, Panama, Arjantin, Kosta Rika ve Guatemala, Guaido’yu “geçici başkan” olarak tanıdıklarını açıkladı. Güney ve Kuzey Amerika’daki devletlerin üye olduğu Amerika Devletleri Örgütü de Maduro yerine Guaido’yu meşru gördüklerini belirten bir mesaj yayınladı. AB de, Guaido’nun arkasında durdu. Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk “umarım tüm Avrupa Venezuela’daki demokratik güçlere destek olur” derken, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Venezuela halkının gösterilerdeki demokrasi çağrısının göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise “Özgürlükleri için yürüyen yüz binlerce Venezuelalının cesaretini selamlıyorum” mesajını paylaştı.

BM’yi toplantıya çağırdı

ABD, ayrıca Venezuela’daki krizi görüşmek üzere BM Güvenlik Konseyi’nden (BMGK) acil toplantı talebinde bulundu. Cumartesi yapılacak toplantıya ABD Dışişleri Bakanı Pompeo’nun da toplantıya katılması bekleniyor.

Öte yandan Türkiye’nin yanı sıra Rusya, Çin ve İran’dan Maduro’ya destek açıklamaları geldi. Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov, Venezuela’nın iç siyasetine müdahale konusunda üçüncü ülkelere uyarıda bulunarak, “Venezuela’da muhalefetin gücü ele almaya yönelik girişimini de yasa dışı olarak değerlendiriyoruz” dedi ve Rusya’nın Maduro’yu Venezuela’nın tek meşru devlet başkanı olarak tanıdığını söyledi. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, “ABD’yi, Venezuela’ya yönelik olası bir askeri müdahale konusunda uyarıyoruz. Böyle bir adım felaket senaryosu olur” ifadesini kullandı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Çunying, “Çin, Venezuela’ya dış müdahaleye karşı çıkıyor” açıklamasını yaptı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi de, her türlü dış müdahale ve darbe girişimine karşı Venezuela hükümetinin yanında yer aldıklarını açıkladı.

Venezuela ordusundan da Juan Guaido’ya destek gelmedi. Venezuela Ulusal Güvenlik Bakanı Vladimir Padrino, silahlı kuvvetlerin, kendisini “geçici devlet başkanı” ilan eden Guaido’nun başkanlığını kabul etmeyeceğini açıkladı.

Elektriklerini keseriz!

Venezuela Ulusal Kurucu Meclis Başkanı Diosdado Cabello, Devlet Başkanı Nicolas Maduro’nun ülkeyi terk etmeleri için 72 saat verdiği ABD’li diplomatların bunu yerine getirmemeleri halinde elektriksiz ve gazsız kalabileceklerini söyledi. Cabello, “Onlar (ABD’li diplomatlar), gitmeyeceklerini, zira Maduro’yu tanımadıklarını söylüyor. Peki ya ansızın elektrikleri, gazları kesilirse ne olacak? Bu ülkede bulunan bu gibi sorunlarla yaşamak…” ifadelerini kullandı. Cabello, “Diplomatik ilişki yoksa, hiçbir ayrıcalık da olmayacak” diye vurguladı.

ABD’deki elçiliğimizi kapattık

Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, ülkesinin ABD’deki büyükelçilik ve konsolosluklarını kapatacağını, bütün diplomatik personelini de geri çağırdığını açıkladı. Maduro, “ABD’deki büyükelçiliğimizi, bütün konsoloslukları kapatma kararı aldık. Bütün diplomatik personeli de geri çağırıyoruz. Cumartesi günü gelecekler” dedi.

Ekonomik sıkıntılar etkili oldu

Venezuela’da halkın sokaklara çıkması son yıllarda sıklıkla karşılaşılan bir durum. Bu durumun ana sebebi ise ekonomik sıkıntılar. Petrol zengini bir ülke olan Venezuela, buna karşın halkın geliri konusunda dünya sıralamasında oldukça gerilerde yer alıyor. IMF verilerine göre Venezuela gayrısafi yurt içi hasılasına göre dünyada 65’inci sırada yer alıyor. BM verilerine göre ise 37’nci sırada. Ülkenin ihracatının yüzde 95’ini petrol ürünleri oluşturuyor. Ülke 2015’ten beri hiperenflasyonla boğuşuyor. Ülkedeki enflasyon geçtiğimiz yılın sonunda yüzde 1 milyon 300 bin olarak ölçüldü. Venezuela’dan sonra dünyada en yüksek enflasyonun görüldüğü ülke yüzde 73 ile Sudan. Ekonomideki bu durum ve ülkeye uygulanan ambargolar nedeniyle halk uzun süredir temel ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekiyor.

Kriz nedeniyle son yıllarda milyonlarca kişi çevre ülkelere ABD’ye ya da Avrupa’ya göç etti. Ekonomik sorunların başladığı 2014’ten beri 2.3 milyon Venezuelalı başka ülkelere göç etti.

Guaido kimdir?

Muhalif siyasetçi Juan Guaido, ilk olarak 2007’de dönemin devlet başkanı olan Hugo Chavez’e karşı yürütülen öğrenci protestoları sırasında siyasete girdi. Ülkedeki en kuvvetli muhalif lider Leopoldo Lopez, 2014’te ev hapsine çarptırılıp siyasetten yasaklanınca, 2015’teki Ulusal Meclis’te partisinin diğer partilerle kurduğu ittifaka liderlik etmesi için, Guaido’yu aday gösterdi. Devlet Başkanı Nicolas Maduro’nun ittifakı, 2015’teki seçimde Ulusal Meclis’teki çoğunluğunu kaybetti. Maduro 2017 yılında bu meclisi lağvederek yeni bir anayasa için “Kurucu Meclis” kuracağını ilan etti. Muhalefet bu seçimi boykot edince Kurucu Meclis’in tamamı hükümet yanlılarından oluştu.

Ülkede yönetimin ve muhaliflerin kontrol ettiği iki parlamento ortaya çıktı. Kurucu Meclis’te Maduro destekçileri bulunurken, Ulusal Meclis ise muhalefetin elinde ve ABD tarafından destekleniyor. 2017’de gelişmeleri protesto etmek için halkı sokağa çağıran siyasetçiler arasında yer alan Guaido, bu protestolardan bir izi, polisin plastik mermisinin izini boğazında taşıdığını söylüyor. 2019 başında Ulusal Meclis Başkanı olan Guaido 13 Ocak’ta kısa süreliğine gözaltına alındı.