Haftalar değil aylar sürecek

ABD Başkanı Barack Obama, Irak’ın kuzeyinde Irak Şam İslam Devleti örgütüne karşı başlattıkları operasyonun uzun soluklu olabileceğini açıkladı. Beyaz Saray’ın bahçesinde dün basının karşısına geçen Başkan Obama, Irak’taki problemi birkaç haftada çözmenin mümkün olmayacağını söyledi. “Uzun soluklu projenin” aylar alabileceğine işaret eden Obama, Irak’ta Sünnilerin de mutlu olduğu bir düzen kurulması gerektiğini, çözümün ancak böyle mümkün olduğunu kaydetti. ABD Başkanı, Irak’taki Kürt güçlerine askeri yardımın arttırıldığını da belirtti. Obama, New York Times’ın deneyimli köşe yazarı Thomas Friedman’a verdiği röportajda da operasyonun hedefinin Erbil’deki Amerikalı personeli korumaktan daha geniş kapsamlı olabileceğinin sinyallerini verdi. Obama kuzeydeki Kürt bölgelerini korumak ve IŞİD’in ilerleyişi karşısında panik olan Irak yönetimini desteklemek gerektiğini söyledi. IŞİD’in püskürtülmesinin ABD için stratejik önem taşıdığını kaydeden Başkan Obama “Suriye ve Irak’ta bir halifelik kurmalarına izin vermeyeceğiz” dedi. Obama haftalık ulusa sesleniş konuşmasında da “teröristlerin Amerika’ya saldırmak için kullanacakları kalıcı bir yuvaları olmasını engelleyeceklerini” kaydetti. Başkan Obama’nın Friedman’a verdiği röportajdan bazı bölümler şöyle:

‘Sünnilere hitap edilmeli’
ABD askerlerinin Irak’tan çok erken çekildiği yönündeki eleştirilere yanıt verirken “Şii çoğunluk, iktidarı Sünniler ve Kürtlerle paylaşma fırsatını boşa harcamamış olsaydı Irak’ta Amerikan askeri bırakılmasına gerek kalmazdı” dedi. Bağdat’tan Şam’a kadar yayılan bölgede mutsuz bir Sünni varlığı olduğunu hatırlatan Obama onlara isteklerine ve hayallerine hitap eden bir formül sunulmadığı müddetçe sorunların devam edeceğini söyledi. IŞİD’in bölgede bir boşluğu doldurduğunu söyleyen Obama, şu anda küresel ekonomiden tamamen kopuk yaşayan Sünnilere hitap etmenin yolunun bulunması gerektiğini kaydetti. Ancak Irak’ta farklı grupların kendileri için yapmak istemedikleri şeyleri onlar adına yapamayacaklarını da ekledi. “Birlikte nasıl yaşayacaklarına, nasıl fedakarlık yapacaklarına karar vermeleri lazım” dedi.

‘Kürt bölgesi etkili’
Obama, IŞİD’e saldırı kararını nasıl aldığı sorulduğunda “Kürtlerin bir itidal adası inşa ettiklerini” söyleyerek bu durumda “Sadece IŞİD’i nasıl püskürteceğimizi değil Irak’ta en iyi dürtüler için gerekli alanı nasıl koruyacağımızı da sorgulamamız gerekiyor “dedi. Amerikan askerlerinin Irak’ta olduğu dönemde Kürtlerin fırsatı iyi değerlendirdiklerini söyleyen Obama “Kürt bölgesi görmek istediğimiz gibi etkin işliyor. Diğer mezhep ve dinlere karşı başka yerlerde de görmek istediğimiz gibi saygılılar. Bu yüzden bu alanın korunmasının önemli olduğunu düşünüyorum” dedi. Ancak ne Irak’ın ne de Kürtlerin işini onlar yerine yapmayacaklarını da ekledi. Irak’taki toplulukların IŞİD’e karşı birlikte savaşmak için gerekli adımları atması gerektiğini söyledi. Obama, Irak Başbakanı Nuri el Maliki’ye bu mesajı vermek istedikleri için IŞİD’e ilk günden saldırmadıklarını söyledi. Obama uçaklarının IŞİD’i bir süre durdurabileceğini ancak Irak’taki gruplar işbirliği yapmazsa Amerikan uçakları gittiği anda IŞİD’in geri geleceği uyarısında bulundu.

Libya müdahalesi dersi
2011 yılında Muammer Kaddafi’yi devirmenin doğru hareket olduğuna inandığını söyleyen Obama “Müdahale etmeseydik Libya, Suriye olurdu” dedi. Ancak hem kendilerinin hem de Avrupalı müttefiklerinin sonucu hafife aldığını söyledi. Obama “Hiçbir vatandaşlık geleneği olmayan ülkelerde toplumu inşa etmek için daha agresif çaba harcamak gerekiyor” yorumunu yaptı. Aldığı dersi hep hatırladığını söyleyen Obama kendine “Askeri müdahalede olmalı mı? Ertesi gün ne olacağı ile ilgili bir cevabımız var mı?” sorusunu sorduğunu söyledi.

Vurmadan önceki 24 saat nasıl geçti?

ABD Başkanı Barack Obama, Irak’ta IŞİD’e saldırı kararını alışkanlığı olmadığı kadar hızlı bir şekilde aldı. New York Times gazetesi ve Politica gibi haber siteleri dün Obama’nın Sincar’daki gelişmelerden haberdar olduğu andan perşembe gecesi saldırı kararını açıkladığı ana kadar geçen 24 saati yazdı:
Başkan Obama, çarşamba akşamı Dışişleri Bakanlığı’nda ABD-Afrika Liderleri Zirvesine’ne kalıldı. Akşam eşi Michelle Obama ile Washington’un en nezih mahallelerinden Georgetown’da bir İtalyan lokantasına gitmeyi planlamıştı. Ancak her şey planladığı gibi gelişmedi. Dışişleri Bakanlığı’nından Beyaz Saray’a doğru yola çıktığında Genelkurmay Başkanı General Martin Dempsey de başkanla birlikte limuzine bindi.

Restoranda karar verdi
Elinde Irak’taki son gelişmelere dair dosya vardı. IŞİD Sincar bölgesini ele geçirmiş, Erbil’e doğru ilerliyordu. Ezidiler canlarını kurtarmak için aç susuz bir şekilde Sincar Dağı’na sığınmıştı. Beyaz Saray’a ulaştıklarında Obama, Georgetown’daki yemeği erteleyerek Oval Ofis’e geçti. Ulusal güvenlik takımıyla yaptığı toplantıda en azından insani yardım yapılması gerektiğine karar verdi. Ancak bu kararı verdikten sonra Michelle Obama ve yakın dostları Valerie Jarrett ile Georgetown’daki Fiola Mare isimli restorana gitti. Aklında askeri müdahale seçeneği vardı. Ertesi gün askeri operasyon kararı alınmasında Musul’daki barajın ele geçirilmesi ve soykırım ihtimali dönüm noktaları oldu. Beyaz Saray’dan bir yetkili Libya’da Bingazi Konsolosluğu’na 2012 yılında yapılan saldırının da kararın alınmasında etkili olduğunu anlattı.

‘Bingazi tekrarlanmasın’
ABD’nin Libya büyükelçisi Chris Stevens dahil dört Amerikalı’nın hayatını kaybettiği olayın bir benzerinin Erbil’de yaşanma ihtimali kararı hızlandırdı. Operasyonun sınırlarını belirlemek için de bir dizi toplantı yapıldıktan sonra Obama perşembe akşamı kameraların karşısına geçerek IŞİD’e krşı askeri operasyon yetkisi verdiğini açıkladı.