Seçim isyanına demir yumruk

Eski Sovyetler Birliği ülkelerinden Belarus’ta önceki gün tam bir seçim komedisi yaşandı. Ülkeyi 1996 yılından beri demir yumrukla yöneten General Alexander Lukaşenko, dördüncü kez, üstelik oyların yüzde 80’ini alarak iktidara geldi. Seçim günü oy kullanırken kendinden emin bir ifadeyle, “Akşam sokaklarda kimse olmayacak” diyen Lukaşenko’nun tahminleri ise yanlış çıktı. Belarus halkı bugüne kadarki en büyük protesto gösterisini düzenleyerek sokaklara döküldü. Başkent Minsk’te 40 bin kişi yürüdü, polisin sert müdahalesine rağmen hükümete ait binalara saldırdı, ancak sonunda geri çekilmek zorunda kaldı.

Muhalefet liderleri hapiste
Gösteri sırasında muhalefetin adaylarından Vladimir Nekliyayev dayaktan tanınmaz hale geldi. Muhalefetten aday olan 9 kişiden yedisi ise dün gece itibariyle hâlâ gözaltındaydı. Muhalefet yetkilileri, resmi olmayan sandık çıkışı anketlerine göre Lukaşenko’nun yüzde 30, dayak yiyen Nekliyayev’ın ise yüzde 18 oy aldığını söyledi. Seçimleri kontrol eden AGİT ise ülkenin yarısından fazlasında seçimin şeffaf olmadığını açıkladı.

‘Politik değil, bir grup eşkıya’
İçişleri Bakanlığı toplam 639 kişinin tutuklandığı gösterilerde şiddet kullanılmasını, “Barışçıl gösteriyi bozdular. Çoğu sarhoştu” diyerek açıkladı. Devlet kontrolündeki medya da olay yerinde içi bomba dolu araçların bulunduğunu iddia etti. Lukaşenko ise basın açıklamasında, “Gösteriyi düzenleyenler bir grup eşkıya” dedi. Hukukçular tutukluların 15 yıla kadar hapis cezası alabileceğini söyledi. Amerikan AP haber ajansının bir muhabirinin dayak yemesi ve AFP’nin Minsk temsilcisi Maria Antonovain’nın gece boyunca gözaltında tutulması tepki çekti. ABD ve Avrupa Birliği tutukluların derhal serbest bırakılmasını talep etti. Avrupa Birliği seçimlerin adil olması halinde Belarus’a 3 milyar dolar yardım sözü vermişti.
Alexander Lukaşenko ülkede ekonominin yüzde 80’ini devlet kontrolünde tutuyor. Lukaşenko, sosyal hizmetleri Sovyet dönemindekine benzer şekilde devam ettirmesi sayesinde halk arasında popüler olmaya devam ediyor. Uzun yıllar yalnızca Rusya ile ilişki kuran Lukaşenko, Kremlin’le doğalgaz konusunda anlaşmazlığa düşünce Avrupa Birliği’ne yaklaşma sinyalleri göndermişti. Rusya bu konuda geri adım atınca Lukaşenko da tekrar tavırlarını sertleştirmişti.

ABD’nin eski Başkanı George W. Bush Lukaşenko için “Avrupa’nın son diktatörü” demişti.

Kendine ömürboyu seçilme hakkı çıkardı
Belarus, Sovyetler Birliği’nin çökmesi ile 25 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etti. 1994’te yürürlüğe giren yeni anayasa ile ülkede ilk defa demokratik bir başkanlık seçimi yapıldı. Seçimleri, yüzde 45.1 oy alan Aleksander Lukaşenko kazandı. 1994 yılından beri ülkenin başkanı olan Lukaşenko 1975-1977 yılları arasında Belarus ordusunun öncü kuvvetlerinde, 1980-1982 yıllarında da Sovyet Ordusu’nda subay olarak görev yapmıştı. Lukaşenko 1996 yılında düzenlediği referandum ile parlamentoyu feshederek kendine sadık yeni bir parlamento oluşturdu. Ayrıca yargı üzerindeki kontrolünü arttırdı, ömürboyu seçilmesini sağlayacak bir yasa çıkararak iktidarı bırakmaya niyeti olmadığını belli etti.