Sular ısındı

Rusya ile Ukrayna arasında önceki gün patlak veren kriz, dünya kamuoyunda büyük endişeye neden olurken, olay, Ukrayna’da öfke uyandırdı. Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın, Azak Denizi’ndeki Kerç Boğazı civarında, Rusya’ya ait sınır güvenliği teknelerinden Ukrayna savaş gemilerine ateş açıldığını duyurmasıyla başkent Kiev’de çok sayıda protestocu Rusya Büyükelçiliği önünde toplandı. Elçilik binasının önünde lastikler ateşe verilirken bazı eylemciler binaya sis bombası fırlattı. Rusya Büyükelçiliği önünde toplanan 150 kadar kişiden bazıları molotof kokteylleri atarken, elçilik binası önüne gemi maketleri konularak protesto gösterileri düzenlendi.

Sıkıyönetim ilanı

İki ülke arasında patlak veren krizin ardından, Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko, dün parlamentoya 30 gün sıkıyönetim ilan edilmesi için bir kararname gönderdi. Poroşenko’nun talebiyle toplanan parlamento, kararnameyi onayladı. Sıkıyönetim yarın yerel saat ile 09.00’da başlayacak. Buna karşın Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Kerç Boğazı’ndaki gelişmeler nedeniyle Kiev yönetiminin sıkıyönetim ilan etmesi halinde bu ülkedeki radikaller ve milliyetçilerin “ellerinin bağı çözülmüş” gibi hissedeceğini söyledi. Rusya Federal Güvenlik Servisi’ne (FSB) ait sınır güvenliği teknesinden Ukrayna savaş gemilerine ateş açılması sonrası gemi trafiğine kapatılan Kerç Boğazı tekrar açıldı. Rusya’nın el koyduğu üç adet Ukrayna bayraklı gemi, Kırım Limanı’na demirlendi. Ukrayna’nın açıklamalarına göre, Rusya’nın el koyduğu gemilerde toplam 23 mürettebat bulunuyordu.

Rus tarafıysa kendini savundu. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, “Bu denetimler, Ukrayna ile olanlar da dahil tüm mevcut anlaşmalara uygun” dedi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da, Rusya’nın Kerç boğazında olanlarla ilgili uluslararası ve iç hukuk çerçevesinde hareket ettiğini, yapılanların Rus karasularına yönelik tecavüze karşı tepki olduğunu söyledi. Bununla birlikte, Rus Dışişleri, Ukrayna’ya nota verdi. Notada, “Olası olumsuz gelişmelerin tüm sorumluluğu Kiev’e ait” denildi.

Neler yaşandı? Bölge niye önemli?

Pazar sabahı, Ukrayna’ya ait üç gemi Karadeniz’deki liman kenti Odessa’dan Azak Denizi’ndeki Mariupol’a gitmek üzere yola çıktı. Ukrayna’ya göre, Ruslar römorköre çarpıp gemileri durdurmaya çalıştı. Ukrayna gemileri Kerç Boğazı’na doğru yollarına devam etti ancak tanker tarafından yolları kesildi. Rusya bölgeye iki avcı uçağı ve helikopter yolladı. Kremlin’e göreyse, Ukrayna gemileri yasadışı şekilde Rus karasularına girdi.

Azov Denizi, Kırım’ın doğusunda ve Rusya yanlısı ayrılıkçılar tarafından ele geçirilen Ukrayna topraklarının güneyinde. İki Ukrayna liman kenti Berdyansk ve Mariupol burada bulunuyor. 2003’te Rusya ve Ukrayna arasında yapılan anlaşma, iki ülkenin gemilerinin de özgürce bölgede seyredebilmesini öngörüyor. Ancak Rusya geçtiğimiz günlerde Ukrayna limanlarına giren ve çıkan gemileri aramaya başladı. Önceki günkü krizin de bu yüzden çıktığı belirtiliyor.

AB ve NATO’dan sert tepki

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, yaptığı açıklamada, “Rusya’ya Azak Denizi’ndeki Kerç Boğazı’ndaki geçiş serbestisini yeniden tesis etmesi çağrısında bulunuyoruz” denildi.

Taraflara itidal çağrısı yapılırken, Kerç Köprüsü’nün Rusya tarafından Ukrayna’nın rızası dışında inşa edildiğine dikkat çekilip, köprünün Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliğini de ihlal ettiği belirtildi. Açıklamada, AB’nin Rusya’nın Kırım’ı yasa dışı ilhakını da tanımadığı ve tanımayacağı kaydedildi. AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ise, Avrupa’nın Ukrayna’ya destek vermeyi sürdüreceğini kaydetti. Tusk, “Rusya’nın Azak Denizi’nde
şiddete başvurmasını kınıyorum” ifadesini kullandı.

NATO ise gelişmeleri ele almak için NATO-Ukrayna Komisyonu’nun olağanüstü toplanacağını bildirdi.

NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’in, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü, egemenliği ve kara suları içindeki seyrüsefer serbestisini güçlü şekilde desteklediğini aktardığı belirtilen açıklamada, Poroşenko’nun talebi üzerine NATO-Ukrayna Komisyonu’nun olağanüstü toplanacağı bilgisi paylaşıldı. Fransa ve Almanya da, Ukrayna gemilerinin serbest bırakılmasını talep etti.

Ankara: Endişeliyiz

Dışişleri Bakanlığı da, Rusya-Ukrayna gerginliğine ilişkin “Karadeniz’e kıyıdaş bir ülke olarak Kerç Boğazı’ndan geçişlerin engellenmemesi gerektiğini vurguluyoruz. Gerginliğin tırmandırılmaması çağrısında bulunuyoruz”
denildi.

Artan gerginliğin izlendiği belirtilen açıklamada, “Ukrayna’ya ait gemilere ateş açıldığı ve yaralılar bulunduğu yolundaki haberleri endişeyle karşılıyoruz...” denildi, “Bölgesel barış ve istikrarı tehlikeye sokabilecek adımlardan kaçınılması, uluslararası hukuka saygı gösterilmesi ayrıca sağduyu ve itidal içinde hareket edilerek gerginliğin tırmandırılmaması çağrısında bulunuyoruz” ifadelerine yer verildi.