Osmanlı 156 yıl önce katıldı, ödül aldı

İzmir'in EXPO yolculuÇu axege011.jpg Kristal Saray'ı yapan mimar Joseph Paxton'un, bir nilüfer çiçeÇi türü olan "Victoria Amazonica"dan esinlendiÇi söyleniyor.İşte bu mekanda düzenlenen, "Bütün Ulusların Sanayi Ürünleri Büyük Sergisi"nin açılışını görmeye yarım milyon insan gelir. İşadamları, soylular, diplomatlar, tüccarlar, işçiler... Açılışa katılan Kraliçe Victoria o günün dışında tam 40 kez sergiyi gezer. Kraliçe Victoria dönemindeki Büyük Britanya İmparatorluÇu, Amerika'dan Asya'ya, Avustralya'dan Avrupa ve Afrika'ya gücünü ispatlar. Sanayi devriminin öncülerinden Britanya, etkisini 1851'de Londra'da açılan, dünyanın ilk uluslararası sergisi EXPO'yla kanıtlar. Bu muhteşem sergi için Londra'daki Hyde Park'a, Kristal Saray (Cristal Palace) sadece dört ayda yapılır. Cam ve metalin bir arada kullanıldıÇı bu muhteşem eser, mimariye yeni bir boyut kazandırır. Sergideki kumaştan, dokuma tezgahlarına, porselenden çikolataya, otomatik tabancadan buharlı motorlara kadar akla gelmeyecek sayıda ve yenilikte ürünleri görmek için İtalya'dan, Fransa'dan, Almanya'dan, İran'dan, Türkiye'den, Çin'den 6 milyon kişi Kristal Saray'a akın eder. Meraklı bakışlarla Siemens'in telgrafı sergilenir ve İngiltere ile Fransa arasındaki ilk telgraf hattı kurulup kutlanır. İlk telgraf baÇlantısı Kristal Saray'daki 14 bin sergi pavyonundan biri de Osmanlı İmparatorluÇu'nunkidir. Osmanlı aÇırlıklı olarak keçe ve diÇer el sanatı ürünleriyle katılır. Hatta keçe, kraliçeden "Altın Kalite Madalyası" alır. DüşünüldüÇü gibi, serginin amacı, insanoÇlunun nerelere geldiÇini göstermek ve gelecekteki gelişmelere yön vermektir. Londra'da sonra da birbirini izleyen tüm evrensel sergiler yani EXPO'lar insanların kardeşliÇini öne çıkarır. Sergiler, ticaret kadar kültürel ilişkileri ve turizmi de geliştirir. 1889 EXPO'suyla Paris'e yapılan Eyfel Kulesi de çarpıcı örneklerden biridir. Sadece ticaret deÇil... Sergiler zamanla belli kurallar ve protokoller çerçevesinde toplanmaya başlar. EXPO'lar "dünya fuarı" olarak da adlandırılır. Uluslararası Sergiler Bürosu'nun (BİE) protokollerine baÇlanır. Dünyada 150 yılı aşkın süredir düzenlenen EXPO'lar şimdiye kadar Türkiye'de hiç yapılmamıştırEXPO çalışmalarının temelleri 1992 yılında İzmir'de atılmıştır. BIE'ye resmi üyeliÇimiz 2004'te gerçekleşirken, EXPO 2015'e resmen aday olduÇumuzu ise 2006'da açıkladık.Bu yazı dizisinde İzmir'in talip olduÇu EXPO 2015 yolculuÇunda, geçmişten bu güne yaşananları ve tanıklarını bulacaksınız. İzmirlilerin yakından tanıdıÇı Sancar Maruflu'nun bu yazı dizimize katkısını da unutmamak gerek. Önce bilinmesi gereken birkaç soruyla başlayalım. Türkiye'de hiç yapılmadı Exposition'in kısaltmasıdır. Exposition'un Türkçe karşılıÇı "uluslararası sergi"dir. EvrenselliÇi ifade eder. "World fair" yani "dünya fuarı" olarak da adlandırılır. Bu sergilerde, farklı ülkelerin çok çeşitli ürünleri bir araya getirilir. Ancak amaç, ürünlerin pazarlanmasından çok, temsil ettikleri ülkelerin kültür, tarih ve sahip oldukları varlıkları ortaya koymasıdır. Evrensel sergilere devletler davet edilerek, uzmanlaşmış oldukları konulardaki bilgi birikimlerini daha yaşanır bir dünya için paylaşmaları istenir. Yeni fikirlerin doÇması saÇlanır. EXPO'lar "Tescillenmiş Sergiler" (Büyük EXPO) ve "Onaylanmış Sergiler" (Küçük EXPO) olarak ikiye ayrılır. EXPO nedir? 1995'ten beri her 5 senede bir düzenlenir. Süreleri 6 haftadan az, 6 aydan fazla olmaz. Tescillenmiş sergiler Süreleri 3 haftadan az, 3 aydan fazla olmaz. Toplam alanı 25 hektarı geçmez. Onaylanmış sergiler EXPO'lar herkes içindir. Yenilikleri, insanlıÇın daha iyi bir dünya için taşıdıÇı potansiyeli göstermek temel hedeftir. Bunlar öyle büyük organizasyonlardır ki, bittikten sonra, 10'uncu yıl, 20'nci yıl kutlamaları yapılır. İsimlerine pul, para basılır; fan kulüpleri, vakıfları kurulur.EXPO Protokolü'nün 1'inci maddesi, "Bir EXPO'nun teması, başlıÇı ne olursa olsun, birincil amacı halkın eÇitilmesi"dir der. Nitekim tüm EXPO'larda, eÇitimin amacı tüm aÇırlıÇıyla ortaya çıkar. EXPO'lar, özellikle televizyon ve internetin yaygınlaşmasından sonra, insanları aydınlatmanın, eÇlendirmenin yeni yöntemlerini keşfetmek göreviyle karşı karşıyadırlar. Tarih ve temalar