Dış Kuvvetler Nelerdir? Dış Kuvvetlerin Oluşturduğu Yer Şekilleri Hangileridir?

İç kuvvetlerin etkisi ile oluşan yer şekilleri dış kuvvetlerin de etkisi sonucunda şekillenir. Yeryüzü şekillerinin oluşumunda iç ve dış kuvvetlerin etkisi çok büyüktür.

Dış Kuvvetler Nelerdir?

Dış kuvvetler iki şekilde yeryüzü şekillerini aşındırma yapar. Bunlar ise;

Fiziksel (Mekanik) Parçalanma: Yıllık ve günlük sıcaklık farkının çok olduğu bölgelerde kayaların ufalanması sonucunda ortaya çıkar. Yüksek dağlarda, çöllerde ve karasal iklim bölgelerinde oldukça etkilidir. Ülkemizde İç Anadolu, Doğu Anadolu ile Güneydoğu Anadolu bölgelerinde etkilidir.

Kimyasal Çözülme: Yağış ve nemin çok olduğu bölgelerde sıkça görülen bir çözülme şeklidir. Ekvatoral bölge, okyanus ve muson iklimleri ile deniz kıyılarında etkilidir. Bu çözülme şekli ülkemizde daha çok Karadeniz Bölgesinde etkilidir.

Dış Kuvvetleri Oluşturduğu Yer Şekilleri Hangileridir?

Yeryüzündeki ortaya çıkan aşındırmayı yapan dış kuvvetleri 6 ana başlıkta incelenir. Bunlar ise;

Rüzgarlar: Kurak ve yarı kurak bölgelerde yer şekillerini şekillendiren en etkili ve kuvvetli rüzgarlardır. Rüzgarın şekillendirici etkisi bitki örtüsünden yoksun ve kurak bölgelerde daha fazladır. Çünkü buralarda toprak daha taneli bir yapıya sahiptir. Rüzgar tarafından toprak, kolayca yerinden sökülür ve havalandırılarak taşınır. Bu nedenle de rüzgarlar, en büyük etkilerini çöllerde gösterir. Çünkü bu bölgelerde bitki örtüsü daha zayıf, rüzgar hızlı ve arazi kurudur.

Akarsular: Akarsuların aşındırması için en önemli etken eğim fazlalığı yani suyun akış hızıdır. Aynı zamanda taşıdığı su miktarı, arazi yapısı, bitki örtüsü ve taşıdığı yük miktarı da aşındırma şekilleri üzerinde etkilidir.

Yeraltı Suları Kaynak Çeşitleri: Kalker, jips ve kaya tuzu gibi kolay eriyen kayaçların en yaygın olduğu bölgelerde aşındırma ve biriktirme sürecine bağlı olarak ortaya çıkan yer şekilleridir. Ülkemizde karstik şekillerin en çok olduğu bölge ise, Akdeniz’dir.

Buzullar

Göller

Dalgalar ve Akıntılar