Kıyas Nedir? İslam Hukukunda Kıyastan Nasıl Bahsedilmiştir?
09.03.2021 - 15:35 | Son Güncellenme:
Kıyas, bir olay hakkında hükme varırken o olaya neden olan etkenleri gözetmek demektir. Dilimize Arapçadan girmiş olan kıyas sözcüğü, bir tutmak ve eşit hale getirmek anlamlarına da gelir. Fıkhın temel kavramlarından biri olan kıyas, Kuran'ı Kerim'in birçok ayetinde de geçer. Kıyas nedir? İslam hukukunda kıyastan nasıl bahsedilmiştir? Sizin için örnek ayetler ve hadislerle derledik.
Kıyas kavramındaki temel kavramlardan ilki nass'tır. Nass, kesin bilgi ve hüküm anlamına gelir. Eğer meselelerin çözümü için elde tek bir nass bile yoksa kıyas yöntemine başvurulur.
Kıyas Nedir?
Kıyas, karşılaştırmak ve karşılaştırmanın sonucunda hükme varmak demektir. Aynı zamanda bir mantık terimi olan kıyasın üç türü vardır. Bunlar sırasıyla basit, birleşik ve düzensiz kıyas isimleriyle bilinir.
İslam Hukukunda Kıyastan Nasıl Bahsedilmiştir?
İslam hukukunda kıyas, hakkında açıkça hükme varılmış meseleleri sonuçlandırmak için uygulanan bir yöntemdir. Neden - sonuç ilişkisine bakılarak hükme varılır. Daha önce benzeri yaşanmış bir olayda hangi yöntemlere başvurulmuşsa onlar tek tek incelenerek tasnif edilir.
Kıyas yönteminde bir diğer önemli husus benzetme yoluyla sonuca ulaşmaktır. Geçmişteki olaylarla o anda cereyan eden olaylar birbirleriyle tam olarak aynı olmasa bile benzet nitelikler taşıyabilir. Bu nitelikler birbirleriyle mukayese edilerek ortak noktalar tespit edilir.
Kıyasın temel unsurları kendi içerisinde dörde ayrılır. Bunlardan ilki neden anlamına gelen illettir. Söz konusu meselenin nedenleri hakkında içtihat edilir. İçtihat ise Kuran'ı Kerim'e, hadislere ve sünnetlere bakılarak hükme varma yöntemidir. Diğer unsurlar ise sırasıyla fer, hüküm ve asl'dır.
İslam hukukunda kıyas yapan kişilere müçtehid adı verilir. En ünlü müçtehitlerden biri ise İmam-ı Azam adıyla da bilinen Ebu Hanife'dir. Ebu Hanife, birçok meselede Kuran ayetlerini ve hadisleri göz önünde bulundurarak hükme varmıştır.
