2 milyar dolarlık çöpçatan

Bir yabancı yatırım gerçekleştiğinde bunun arkasında yüzlerce bileşen yatıyor. Gittiğiniz ülkede yerli ortak bulurken mesela... Bulduğunuz ortağın hükümetle, sivil toplum kuruluşlarıyla arası nasıl, imajı nasıl? Şirketin patronu sevilen birisi mi, yatırdığınız para geri döner mi? Veya enerji sektörüne yatırım yapacaksınız. Türkiye’de regülasyona tabii olan bu sektörde gelecekte işler nasıl evrilebilir? Hükümet bu konularda nasıl bir tavır içine girebilir? İş yapmak için doğru ortaklar kimler olabilir? Bunlar yabancı yatırımcının Boğaz’da yemek yemekle objektif cevaplarını alabileceği sorular, konular değil.

6 ay önce geldiler
Bu nedenle olsa gerek Türkiye’ye yabancı ilgisi artarken, İstanbul’da ofis açan uluslararası stratejik danışmanlık şirketlerini de görmeye başladık. Bu şirketler yatırım gerçekleşmeden önce siyasi ve ekonomik ortam açısından araştırma yapıyor. Hükümet yetkilileri, işadamlarıyla düzenli olarak görüşüyorlar. Danışmanlık verdikleri şirketlerin görüşmelerini ayarlıyor, konuşma metinlerini, verecekleri mesajları bile belirliyorlar. Yatırımın gerçekleşmesinin akabinde de ilişki sürüyor. Paydaşlarla ilişkiler, sivil toplumla, siyasi iradeyle ilişkiler noktasında danışmanlık yapılıyor.

İstanbul’da geçen hafta yapılan Davos toplantılarında bunlardan birisinin varlığından haberdar oldum. 700 çalışanı, 33 ülkede ofisi bulanan Amerikalı Stratejik İletişim ve Danışmanlık şirketi Apco. 6 ay önce Türkiye ofisini açmışlar. Başına da uzun yıllar enerji sektöründe çalışan Zeynep Dereli Batu’yu getirmişler. Apco Worldwide Uluslarası Başkanı Brad Staples sorularımı yanıtladı.

‘Geç bile kaldık’

Tam olarak ne tür hizmetler veriyorsunuz?
Firmalara yatırım kararlarında danışmanlık hizmeti veriyoruz. İş yapılması planlanan ülkelerde hükümet ile ilişkiler, siyasi ve ekonomik ortam hakkında çalışma yapıyor, raporlar hazırlıyoruz. 700 çalışanımız var, ABD merkezli şirket 28 yıllık, 33 ofiste hizmet gösteriyor. Önde gelen ülkelerde ofislerimiz var.

Bilinen, danışmanlığını yaptığınız bir şirket birleşmesi veya satın almasını sorsam...
Geçen yıl Amerikan United Airlines’ın, Continental Havayolu’nu satın almasına yardımcı olduk mesela.

Neden Türkiye’ye geldiniz?
Türkiye’ye yatırım yapmak isteyenlerden her geçen gün daha fazla talep almaya başladık. Türkiye’de yatırım yaparken bölgeye de açılmak istiyorlar. Bu ilgileri İstanbul’da ofis açmakta geç bile kaldığımızı bize gösterdi. Bize gelen firmaların çoğunluğu enerji, inşaat, savunma ve teknoloji şirketlerinde faaliyet gösteriyor. Türkiye’de AR-GE’ye dayalı ürün üretmek ve bunları bölgeye de satmak istiyorlar. Amerika ve İngiltere merkezli olmamızdan dolayı müşterilerimizin beklentilerini, ihtiyaçlarını çok şeffaf ve profesyonel bir şekilde hükümete, ortak olabileceği kurumlara iletiyoruz. Türkiye’nin en önemli avantajlarından birisi tabii ki kuvvetli bir siyasi liderliğinin olması. Aynı zamanda iş dünyasının da güveninin tamamen arkasında olması. Fakat bütün bu gelişmelere karşın yabancılar için dışarıdan baktığınızda bazen Türkiye’nin sistemi karmaşık gelebiliyor.

Stratejik sektörler

Sizin buradaki rolünüz ne oluyor?
Güvenilir Amerikan yaklaşımı içinde mesela hükümetle olan ilişkilerini nasıl yönetmeleri noktasında müşterilerimize danışmanlık hizmeti veriyoruz. Hükümetlerle iş dünyasının birbiriyle olan iletişimine de faydamız oluyor. Sivil topluma bilgi verilmesi noktasında da iletimimiz olabiliyor.

Ne kadarlık iş görüşmesi yürütüyor danışmanlığını yaptığınız şirketler?
6 aydır burada olmamıza rağmen müşterilerimizin Türkiye’ye yapmayı düşündüğü yatırım 2 milyar dolar civarında. Bunlar enerji, savunma, teknoloji ve inşaat sektöründe. Bunlar Türkiye’nin bölgedeki gücünü artıracak stratejik sektörler aynı zamanda.

Neden bir finansal bir kuruluşla değil de sizinle çalışayım. Farklı olarak ne sağlıyorsunuz?
Biz dünya genelinde en üst düzey kişilerle çalışıyoruz. Bu kişiler APCO’ya gelmeden kurumsal şirketlerde, siyasette, akademik hayatta, sivil toplumda ve medyada en üst düzey pozisyonlarda görev yapmış oluyorlar. Deneyimlerini aktarıyorlar.

Hükümetle iş yapmak için bir kılavuz lazım

Hani Türkiye basit gibi görünüyor ama aslında karmaşık diyorsunuz. Karmaşıklıktan tam kastınız nedir? Bunu minimuma indirmek için tavsiyeleriniz nedir?
İdari ve bürokratik bazı zorlukları hafifletmek gerekli. İstanbul’u uluslararası finans merkezi yapma çalışmaları sonuçlanmalı. Vergisel kolaylıklar düşünülmeli. Hükümetle iş yapabilmek için bir kılavuz olmalı. Ankara’nın karar mekanizmasının bazı karmaşıklıklarını öğrenmek daha kolay olmalı. Türkiye’deki bazı gelişmelerin yurtdışında eşzamanlı ve doğru olarak medya kanalları üzerinden paylaşımının yapılması gerekli. Dünya, Türkiye’deki ekonomik gelişmeleri çok daha iyi bilmeli ve takip etmeli. Örneğin yeni Türk Ticaret Kanunu ile ilgili yapılan değişikliklerin yazılı, görsel medyadan yurtdışına duyurulması için çalışmalar yapılabilir. Türk Ticaret Kanunu’nda firmaların sorunlarının giderilmesinin yanında sistemin şeffaflaştığını da görüyoruz. Bu düzenlemeyi takdir ediyoruz, çok olumlu ve önemli bir gelişmedir.

Türkiye’nin konumu hem avantaj hem engel

Türkiye yabancı yatırımcı açısından nasıl bir ülke? Artıları, eksileri neler?
Stabil hükümeti, finansal gücü, kabiliyetli insan gücü çok önemli. Hindistan’la Türkiye’yi kıyasladığınızda Hindistan’da bürokratik işlemler Türkiye’ye göre çok daha uzun sürüyor. Çin’de mesela şeffaflık olmadığı için hükümeti anlamak, iş yapabilmek, hükümetle ilişkileri kurabilmek çok zordur. Ama tabii ki Türklerin dikkatli olması gereken şey bölge. Bütün bu başarı hikayesinde illa gelecekte her şey mükemmel gidecek diye düşünmeyelim.

Neden?
Türkiye’nin avantaj getiren coğrafi konumu aynı zamanda zayıf noktası da. Türkiye’nin zor komşularını çok iyi idare etmesi lazım. Komşularla gereksiz sürtüşmeye, bir silahlı çatışmaya girmemesi gerekir. Yabancı yatırımcılar bu konuları da çok dikkatli şekilde izliyorlar, doğal olarak. Siyasi stabilitenin devamı çok önemli.