ABD ambargosundan kaçan Türkiye’ye geliyor

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün geçen haftaki İran ziyareti sırasında iş adamlarıyla yaptığı toplantıda söz alıp, “Türk bankaları kraldan çok kralcı” eleştirisini yapan Gübretaş Genel Müdürü Mehmet Kocaman’ın bu sözleri tartışma yaratmıştı.
İran’da büyük yatırımı olan ve bu ülkede ürettiği gübrenin yüzde 80’nini ihraç eden Gübretaş’ın Genel Müdürü Mehmet Kocaman, Türkiye’nin İran ile iş yapma konusunda doğrudan bir ABD yaptırımı ile karşı karşıya bulunmadığını ancak Türk bankalarının İran adı geçen her işlemi doğrudan reddettiğini söyledi.
Kocaman, “İran’a yönelik uzun yıllardır bir ambargo var. Son Birleşmiş Milletler (BM) kararına Rusya ve Çin de olumlu yaklaştılar. Türkiye de BM üyesi olması nedeniyle bu karara saygı gösteriyor. 17 yasaklı İranlı banka var. Fakat banka sayısı bundan fazla. Dolayısıyla Amerika bir çerçeve çiziyor ve ‘Bunun içindeki banka ve kuruluşlarla işbirliği yapmayın’ diyor. Esas itibariyle Amerikalılara yasaklıyor. Bu şirket ve bankalarla iş yapanlara ‘Bu konuda dikkatli olun’ uyarısında bulunuyor. Dolayısıyla doğrudan Türkiye’yi ilgilendiren bir yaptırım söz konusu değil. Türkiye bu konuda ‘Beni Birleşmiş Milletler kararları etkiler ve bağlar. Bunun dışındaki kararlar bağlamaz” diye konuştu.

‘Nasıl çözüyorsunuz diye soruyorlar’
Kocaman, Türk bankalarının ABD’nin yaptırım uyguladığı kuruluşların dışında kalanlarla yapılacak para transferlerine dahi yardımcı olmadığına dikkat çekerek, “İran başlığını gördüğü anda otomotik olarak bir işadamının talebini değerlendirmiyor. Bir iki banka hariç” dedi.
Gübretaş’ın İran’la mal alım satımı yapmadığını, para transferini ise yasaklı olmayan bankalar aracığıyla yaptığını belirten Kocaman, İran’la iş yapan ancak işlemleri konusunda sorun yaşayan Türk işadamlarnın kendilerine bu sorunu nasıl çözdüklerini sorduklarını söyledi.

‘Hemen kapı kapamak kolaycılık’
ABD’nin İran ambargosunun Türk ekonomisi ve Türk bankacılığı açısından büyük bir fırsat olduğunu belirten Kocaman, “Türk bankacılık sistemi Amerikan sistemi ile barışık, entegre bir sistem. Amerika’nın bu ülkeye olan bütün ticari işlemleri Dubai üzerinden yapılıyordu. Şimdi bu şirketler Türkiye üzerinden bu işlemlerini yapmak için gelip şirket kuruyorlar.
İran’da ticari hayat durmadı. Bir gerçek var, İran’da insanlar yiyecekler, içecekler, harcayacaklar. Coca-Cola satılıyor, bütün Amerikalı şirketler orada. Bir şekilde ticari faaliyet devam ediyor. Bu Türkiye üzerinden yapılırsa ne olur? Hem Türk bankacılık sistemi hem de Türk ticareti bundan faydalanmış olur. Benim buradaki eleştirim, hiçbir çaba göstermeden, önünü arkasını araştırmadan, faydamız ne zararımız ne herhangi bir analiz yapmadan hemen hazır bir kabul ve ret psikolojisi beni üzüyor. Bu çok sağlıklı bir tavır değil. Peşin bir şekilde kapıyı kapatmanız kolaycılıktır” dedi.

‘Fosfat ve azotta satın alma isteğimiz var’
Genel Müdür Mehmet Kocaman, yüzde 25’i borsaya açık olan Gübretaş’a ilişkin şu bilgileri verdi:
- Şu anda yeni halka arz düşünmüyoruz. İleride sermaye artırımı ihtiyacı doğabilir. Şirket olarak dünyanın çeşitli ülkelerindeki hammadde kaynaklarına sahip olma isteğimiz var. İran’daki yatırımımızın bu açıdan büyük faydasını gördük.
- Fosfat, azot kaynaklarıyla ilgili bir fırsat görürsek, herhangi bir ülkede yatırım yapmayı, satın almayı, işbirliğini düşünürüz.
- Dünyada borsadaki kuruluşlar genel olarak gübre sektörüyle ilgililer. Türkiye’ye gelen yabancı yatırımcıların bildikleri iki konu var bankacılık ve gübre sektörü. Borsada yabancı payımız yüzde 55. Yoğun bir yatırımcı ilgisi var. 2010’da tarihimizin en büyük satışını yaptık.
- 2010’da 1 milyon 450 bin tonluk satış gerçekleştirdik. Pazar payımız yüzde 28.5. Bu yıl için satışımızı 1 milyon 560 bin tona olarak planladık. Türkiye ciromuzu 1 milyar 88 milyon TL olarak hedefledik. Karlılığımız da geçen yılın üstünde olacak. Konsolide olarak 1.9 milyar TL civarında bir ciro hedefliyoruz. 300 milyon TL de karlılık hedefimiz var.

‘İran’da ek yatırım yapmayı planlıyoruz’
Gübretaş, 2008’de İran’ın özelleştirdiği Razi Petrokimya’yı 656 milyon dolara satın almıştı. Şirket, burada ürettiği kimyevi gübreyi İran içinde ve dış pazarlarda satıyor. Gübretaş’ın Razi Petrokimya’da yeni yatırımlar yapmayı planladığını da bildiren Kocaman, şöyle konuştu: “Yeni ilave fabrikalar yapmayı planlıyoruz. Oradaki borcumuzu ödedikten sonra bir üre fabrikası yatırımı gerçekleştireceğiz. 1 milyon ton daha kapasite ilave edeceğiz. İki yıl sonra başlarsak beş yıl sonra faaliyete başlamış oluruz.”
Negmar Denizcilik adlı bir şirketin de sahibi olan Gübretaş’ın dört kuru yük gemisi bulunuyor. Mehmet Kocaman, gemilerin sayısını iki üç yılda 10’a çıkarmayı düşündüklerini belirterek “denizcilik taşımacılığında büyük beklentilerimiz var, gidişattan memnunuz. Piyasaya çalışıyoruz. Denizcilik sektörü şu anda Türkiye’de dip seviyede” dedi.