Anadolu’yu aştı Avrupa’ya ulaştı

21’inci yüzyılın en büyük enerji projeleri arasında yer alan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) Avrupa’ya bağlandı. Türkiye’yi bölgesinin enerji arz güvenliğinde kilit noktalardan birine taşıyan TANAP, Azerbaycan’ın Şah Deniz-2 sahasından çıkarılan doğalgazı, Türkiye ve Avrupa’ya taşıyacak. ‘Enerjinin İpek Yolu’ olarak nitelenen TANAP, Gürcistan sınırında Ardahan’ın Posof ilçesinden Türkiye’ye girerken; Türkiye sınırları içinde 20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçen hat ile Edirne’nin İpsala ilçesinden Avrupa’ya bağlanıyor. TANAP, 10 milyar metreküp doğal gazı direkt olarak Avrupa’ya, 6 milyar metreküp doğal gazı ise Türkiye’nin kullanımına olmak üzere toplam 16 milyar metreküp doğal gaz taşıyacak. Miktar ilerleyen süreçte 24 milyar ve ardından 31 milyar metreküpe çıkacak.

TANAP’ın Edirne/İpsala’daki TANAP MS4 istasyonunda gerçekleştirilen TANAP Avrupa bağlantısı töreni Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde yapıldı. Törende konuşan Erdoğan, “TANAP ülkemizin barışçıl vizyonunun en somut göstergesidir. TANAP, her aşaması Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan’ın emekleriyle örülmüş bir projedir. Ülkemizin enerji ihtiyacını garanti altına almanın yanı sıra Avrupa’nın enerji arz güvenliğini garanti altına almayı taahhüt etmiştir” dedi.

Avrupa’ya sevkiyat

TANAP’ın Türkiye-Gürcistan sınırından Eskişehir’e kadar olan ilk fazı Haziran 2018’de tamamlanmış; Eskişehir’deki çıkış noktasından Türkiye’ye ilk ticari gaz akışı da 30 Haziran 2018’de başlamıştı.

TANAP, Yunanistan sınırında Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) üzerinden Avrupa’ya bağlanırken; Avrupa tarafındaki süreçlerin tamamlanmasının ardından TAP üzerinden gaz sevkiyatına başlanacak.

Türkiye’nin TANAP’ı planlandığı şekilde hayata geçirdiğine dikkat çeken Erdoğan, “İçeride ve dışarıda özellikle atlattığımız onca badirelere, hatta sıcak çatışmalara rağmen projeyi planlandığı şekilde ilerlettik. Ülkelerimizle ilgili kısmını bugün (dün) itibariyle tamamlamış oluyoruz. Azerbaycan doğal gazı ülkemizde 20 ilden geçerek Avrupa’nın kapısına ulaşmıştır. Bundan sonra asıl sorumluluk sınırın diğer tarafındaki komşularımıza düşüyor. TAP’ın bir an önce tamamlanması gerekiyor, 2020 yılı içinde bunun tamamlanmasını bekliyoruz” diye konuştu.

İş birliği ve istikrar getirecek

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “Bugün tarihi bir gün. Umarım TANAP’ın ömrü uzun olacak, Türkiye-Azerbaycan ve diğer komşu halklara faydası olacak” dedi.

Aliyev, İpsala ilçesinde MS4 TANAP İstasyonu’ndaki TANAP Avrupa Bağlantısı Açılış Töreni’nde, “Bugün güney gaz koridoru özünde 7 ülkenin birleştiği uluslararası bir iş birliği projesidir” diye konuştu. Aliyev, söz konusu projenin, ülkeler arasında köprüler oluşturacağını ifade etti. Projenin, daha büyük anlaşmalara yol açacağını belirten Aliyev, 3’ü AB üyesi olan 7 ülkenin bundan sonra uzun yıllar birlikte çalışacağını ve bunun faydasını göreceklerini dile getirdi. Aliyev, “Bu proje iş birliği getirir, istikrar getirir, uzun müddetli anlaşma getirir. Bu projelere sadece enerji projeleri gibi bakmak doğru olmaz. Şunu bildirmeliyim ki bizim enerji projelerimiz diğer projelere yol açtı” ifadesini kullandı.

Türkiye güç merkezi

İlham Aliyev, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Türkiye, aziz kardeşim Başkan Erdoğan’ın liderliği sayesinde hem iktisadi hem siyasi sahada büyük başarılara imza attı. Başkan Erdoğan tarafından uygulanan iktisadi siyaset neticesinde Türkiye bu bağımlılıktan yakasını kurtarabildi ve bugün Türkiye çok güçlü bir ekonomiyle dünya çağında güç merkezidir. Sadece bulunduğu bölgede değil dünyada Türkiye’nin sözünün gücü artıyor ve imkanı genişliyor.”

Önümüzde ufuk açık

Türkiye ve liderinin, gelişmeyi ve istikrarı sağladığını, buna kendilerinin de sevindiğini ifade eden Aliyev, şöyle konuştu:
“Çünkü Türkiye’nin gücü bizim gücümüzdür. Türkiye’nin gururu bizim gururumuzdur. Biz birlikte bundan sonra da iki kardeş ülke olarak kol kola ileriye gideceğiz. Bizim önümüzdeki bütün ufuklar açıktır. Hayata geçirdiğimiz bu dev projeler bizim gücümüzü gösteriyor ve artmasını sağlıyor. İktisadi güç de sonuçta siyasi güce çevrilir.”

Barış ve refah fışkıracak

Doğu Akdeniz ardından şimdi de Libya ile yapılan anlaşmaya karşı aynı tutumun sürdürüldüğüne dikkat çeken Erdoğan, “Libya ile anlaşmamızı yaptık. Şimdi Libya’yı tehdit etmeye başladılar. Bu anlaşmanın diğer ayakları da uygulamaya girecek. Bizim sondajlarımızdan çatışma ve kan değil, barış ve refah fışkıracak. Doğu Akdeniz’deki tüm taraflara sesleniyorum. Enerjiyi çatışma aracı yerine, işbirliği haline getirelim” vurgusunu yaptı.

Haklarımızdan vazgeçmeyiz

“Ne haklarımızdan vazgeçeceğiz, ne KKTC’nin haklarını yedireceğiz, ne de hakkımız olmayana el uzatacağız” diyerek dünyaya seslenen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin barışçıl vizyonunu TANAP’la Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayarak gösterdiğini söyledi.

Proje anlaşması 2011’de imzalandı

TANAP’ta ilk adım, Türkiye-Azerbaycan arasında 24 Aralık 2011’de imzalanan mutabakat zaptıyla atılırken, bu kapsamda Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) tarafından TANAP Doğalgaz İletim AŞ kuruldu.

Şirket, TANAP’ın tasarımı, inşaatı ve işletilmesini tamamlamak üzere proje sahibi olarak yetkilendirildi. Projenin hukuki altyapısı 26 Haziran 2012’de İstanbul’da Türkiye ve Azerbaycan arasında imzalanan hükümetler arası anlaşma ve ‘Ev Sahibi Hükümet Anlaşması’ ile oluşturuldu. Anlaşma, 10 Eylül 2014’te TBMM tarafından onaylandı.

Hattın açılışı 12 Haziran 2018’de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’in katıldığı törenle Eskişehir’de gerçekleştirildi. Türkiye’ye TANAP’tan ekim sonu itibarıyla 3.23 milyar metreküp gaz geldi.

TANAP’ta, SOCAR ve Güney Gaz Koridoru AŞ’nin yüzde 51, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ’nin yüzde 30, BP’nin yüzde 12 ve SOCAR Türkiye Enerji AŞ’nin de yüzde 7 hissesi bulunuyor.

‘Doğal gazda arz güvenliği sağlandı’

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, törende yaptığı konuşmada TANAP’ın boydan boya Anadolu’yu dolaştıktan sonra büyük bir başarıyla tamamlandığını söyledi.

Dönmez, “TANAP’ın Anadolu yolculuğu bugün (dün) bitti. Artık Avrupa’nın içlerine kadar ulaşacak TANAP bir enerji projesi olmasının yanında büyük bir başarı hikayesidir. Türkiye olarak enerjide merkez ülke olma yolunda kararlılıkla yürüyoruz. Türkiye 2023’e, 2053’e, 2071’e büyük hedeflerle yürüyor. Tüm enerji projeleriyle Türkiye’nin doğal gazda arz güvenliği sorunu kalmamıştır. Avrupa’nın da enerji arz güvenliği konusunda kritik öneme sahip bu proje, Güney Gaz Koridoru’nun koridorunun şah damarını oluşturmaktadır. Biz hazırız, bundan sonraki süreci Avrupalı dostlarımıza emanet ediyoruz” diye konuştu.

‘Biz gemilerimizi oradan çekmeyiz’

‘Enerji kaynakları üzerine yapılan yıkıcı rekabete üzerinde bulunduğumuz coğrafya bizzat şahit olmuştur’ diyen Erdoğan, bu zihniyetlerin dünyaya huzur ve barış ortamını getiremediğini söyledi.

Erdoğan, “Bir damla petrolü insan kanından, insan hayatından daha değerli gören zihniyetler, dünyaya barış ve huzur getiremedi” dedi.

Özellikle Doğu Akdeniz’de bulunan hidrokarbon kaynaklarının paylaşımına ilişkin son dönemde gündemdeki gelişmelere yanıt veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Özellikle Doğu Akdeniz’deki kaynakların paylaşımı konusunda hakça paylaşım yerine birileri gerilimi körüklemeye çalışıyor. Adaletli paylaşım imkanı varken, şantaj politikalarına ve tehdit diline başvuruyor.

Hiçbir ülke uluslararası hukuktan üstün değildir. Bize bir adım atana biz koşarak gittik. Ben yaptım oldu mantığı ile kimse bir yere ulaşamaz. Türkiye böyle bir zillere boyun eğemez. 2 sondaj gemimiz Fatih, Yavuz ve 2 sismik gemimiz çalışmalarını sürdürüyor.

Biz bunların bağırma çağırmasıyla sondaj gemilerimizi oradan çekmeyiz. Onlar bağırmaya devam ediyor. Güvenlikleri en üst düzeyde sağlanıyor” dedi.

TANAP’ın Avrupa bağlantısının açılış töreni, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Gürcistan Başbakanı Giorgi Gakharia, Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyesi Şefik Caferoviç, Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, Sırbistan Meclis Başkanı Maja Gojkovic, Kuzey Makedonya Başbakan Yardımcısı Koco Angjushev ile Avrupa Birliği temsilcileri katıldı.

13 bin kişi çalıştı

TANAP yapım süresince 13 bin kişi istihdam edildi.

Kadın, çocuk, engelli gibi pek çok konuda 1000 sosyal projeye katkı sağlandı.

Güzergahtan çıkarılan arkeolojik kalıntılarla Kuzeydoğu Anadolu’nun bilinen tarihi 550 yıl daha önceye çekildi.

Çalışmaları sırasında 11 canlı türü literatüre kazandırıldı.

Boru hattının geçtiği en yüksek nokta, 2760 m ile Erzincan Kızıldağ oldu.