‘Beyaz altın’ sanayiciyi harekete geçti: İşler pamuk ipliğine bağlı!
Birçok sektörün önemli hammaddesi olan pamuğun üretimindeki azalma sanayiciyi kara kara düşündürüyor. İSO pamuğa çare bulmak için kolları sıvadı. Prim desteğinin düşük seyretmesi, ‘ekim nöbeti’ uygulaması ve yüksek girdi maliyetleri pamuk üreticisini mısır, buğday ve narenciyeye yönlendiriyor
Pamuktaki tehlike çanları sanayicileri harekete geçirdi. Son birkaç yıldır üreticinin pamuk yerine alternatif ürünlere yönelmesi, yerli üretim/ithalat oranının giderek açılması üretimde önemli sorunlar olduğunu gösteriyor. Pamukta büyük paya sahip Şanlıurfa’da 2 milyon 700 bin dönümde ekilen pamuk, bu yıl 1 milyon 700 bin alana düştü. Üreticiler buğday ve mısır ekti. Adana’da da durum farklı değil.
Ekim alanları azalan bölgede çiftçiler mısır ve narenciye ekiyor. Pamuk üreticisi açısından ele alınan sorunların başında ‘düşük’ olduğu belirtilen 80 kuruşluk destekleme gösteriliyor.
Yüzde 35 daralacak
İstanbul Sanayi Odası (İSO), yaklaşık 28 milyar dolar ihracat yapan tekstil ve hazır giyim başta olmak üzere pek çok sektörün hammaddesi olan pamukta yeni bir üretim politikası gerekliliğine işaret etti.
İSO’nun ‘Tarladan Markaya Pamuk Çalıştayı’ ardından hazırlanan raporda dünyadaki GDO’suz pamuğun yüzde 80’ine yakınını üreten ancak bu yıl ekim alanlarında yüzde 35 daralma yaşaması beklenen Türkiye’nin, pamuktaki gerilemenin önüne geçmesi için acil 10 politika önerildi.
Şanlıurfa Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Kaya ise, sorunları şöyle sıraladı:
“Sulama birliklerinin aldığı ücretlerinde değişkenlik sorun oluyor. Pamuk için destekler beklentileri karşılayamıyor. Ekim nöbeti uygulaması alternatif ürünlere yönelmede etken. Geçtiğimiz yıl, yoğun haşere sorunu yaşandı. İlaç fiyatları yüksek; bu da ekimi olumsuz etkiledi. Pandemi nedeniyle ihracat yapan tekstil şirketlerinin siparişleri durdurmasına bağlı pamuk fiyatlarının düşüşe geçmesi, girdi maliyetlerinin yükselmesi çiftçiyi pamuktan uzaklaştırmaya başladı.”
‘Masa’ya geldi...
Stratejik ve fiyatı en çok değişen tarım ürünlerinin takibi amacıyla 26 ürün için 7 ürün masası var. Pamuk ürün masası mayıs bülteninde “Kovid-19 kaynaklı belirsizlikler, verimde düşüş, maliyetlerde değişim ve münavebe gibi nedenlerle pamuk ekim alanlarında kısmen daralma beklenmekte. Şanlıurfa ve Diyarbakır’da buğday ve mısıra, Hatay’da mısıra, Adana’da mısır, soya ve yer fıstığına, İzmir ve Manisa’da sebze ve mısıra yönelme görülmekte” denildi.
‘Destekleme 1.5 TL olsun’
Adana Ticaret Borsası Başkanı Şahin Bilgiç, kütlü pamukta fiyatın 3 sezon öncesinin altında olduğunu anlatırken, 3 yıldır 80 kuruş olan destekleme priminin 1.5 lira yapılması gerektiğini ifade etti. Bilgiç, “2017 - 2018 sezonunda 4.2 lira olan kütlü pamuk, şu anda 3.4 lira. Destekleme primi çok kritik önemde. Üretici para kazanmıyorsa artık ekimi bırakıyor.
Mesela kütlü pamuk tarladan çıkınca 5 lira olsa desteğe de gerek yok. Ama dünya piyasalarının altında kaldığında mutlaka destekleme priminin de aynı ölçüde artırılması lazım. Yüzde 60 yerli üretim/yüzde 40 ithalat olan oran şu anda yarı yarıya. Halbuki bir dönem üretimin payı yüzde 70’e çıkmıştı. Pamuğun stratejik ürün olması lazım” dedi.
‘Sorun çıkaran’ ekim nöbeti ne?
Şanlıurfa Ziraat Odası Başkanı Ahmet Eyyüpoğlu, tarımsal desteklemelerde ‘ekim nöbeti’ (münavebe), yani, aynı tarlaya aynı tek yıllık bitkiyi 3 yıl üst üste ekenlere o tarladaki ürün için destek verilmemesi uygulamasının üreticiyi pamuk ekiminden uzaklaştırdığını söyledi.
Eyyüpoğlu, “Bu şartla birlikte pamuk üreticisi pamuktan giderek uzaklaştı. Yem bitkileri, mısır, buğday ekiyorlar. Devlet nasıl ki incir, şeker pancarı, fındık alımı yapıyor; pamukta da müdahale alımı olmalı. Pamuk bölgede en başta işsizliği engelleyen, sanayinin fabrikaların hammaddesi; hak ettiği desteği sağlamalıyız” dedi.
