‘Cari fazla’ya alışıyoruz

Türkiye’nin cari işlemler hesabı, eylülde 1 milyar 830 milyon dolar fazla verdi. Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre, geçen yılın eylül ayında 4 milyar 441 milyon dolar açık veren ödemeler dengesi hesabı, bu yılın aynı ayında 1 milyar 830 milyon dolar fazla verdi. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı 46 milyar 58 milyon dolarla son 10 ayın en düşük seviyesine geriledi. Bir önceki dönemde bu rakam 52 milyar 329 milyon dolar seviyesindeydi.

Daha az ara malı

Bu yılın eylül ayında ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına kıyasla 5 milyar 899 milyon dolar azalarak 825 milyon dolara ve birincil gelir dengesi açığı da 127 milyon dolar düşüşle 938 milyon dolara geriledi. Dış ticaret açığının azalmasında da ihracattaki yüzde 22 artışın yanı sıra ithalattaki yüzde 18 düşüş de rol oynadı. Türkiye’nin büyük ithalat kalemi olan ara malı ithalatı eylülde yüzde 13, onu izleyen ikinci büyük kalem olan yatırım malı ithalatı da yüzde 26 düştü. Türkiye, ihracat için yaptığı üretimin büyük bölümünü ara malı ve yatırım malı ithalatı ile gerçekleştiriyor.

Turizm etkili oldu

Hizmetler dengesinden kaynaklanan net girişler, 2017’nin aynı ayına göre 358 milyon dolar artarak 3 milyar 491 milyon dolara yükseldi. Bu gelişmede, seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirlerin 166 milyon dolar tutarında artarak 2 milyar 852 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.

Yıl sonu açık tahminleri düştü

Ekonomistler, ekim ayında da cari fazla verilebileceğini öngörerek yıl sonu cari açık tahminlerini düşürdü. Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, “Yıllık cari açığın 2019 yılının ikinci çeyreği itibarıyla 20 milyar dolar seviyesinin altına inebileceğini tahmin ediyoruz. 2018 ve 2019 cari açık tahminlerimiz sırasıyla 29 ve 27 milyar dolar” dedi.

Ekonomist Haluk Bürümcekçi de yıl sonu cari açık tahminini 34 milyar dolara düşürdüğünü belirterek, “Mart ayından itibaren başta PMI endeksleri olmak üzere yavaşlama sinyallerinin yoğunlaşmasıyla enerji ve altın dışı açıkta artış eğiliminin tersine döndüğü, yani potansiyelin altına inen büyümenin dış dengede iyileşme getirdiği net olarak gözleniyor” yorumunu yaptı.

Cari ‘açık’ ya da ‘fazla’ nedir?

İhracat ve turizmden gelen gelirler, yabancıların ülkeye getirdiği doğrudan ve portföy yatırımları cari denge hesabının bir kefesinde, ithalat ve seyahat için yapılan ödemelerle yatırımlardaki çıkışlar diğer kefesine konulur. Gelirler ağır basarsa ‘cari fazla’, giderler ağır basarsa ‘cari açık’ oluşur.

‘Doğrudan’ geldi ‘portföy’ çıktı

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, eylülde geçen yılın aynı ayına göre 186 milyon dolar artarak 827 milyon dolar oldu. Bu dönemde portföy yatırımları 904 milyon dolarlık net çıkış kaydetti. Yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 71 milyon dolarlık, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında sırasıyla 274 milyon dolarlık net satış yaptığı görüldü. Resmi rezervler eylülde 3 milyar 476 milyon dolar azaldı.