Doğulu KOBİ'ler yatırıma hevesli

Vakıfbank KOBİ araştırması, dördüncü bölümde Doğu Anadolu Bölgesi ile devam ediyor. Bu bölgede kantitatif bilgiler 275, kalitatif bilgilerse 23 işletmeden elde edilmiş.
Araştırma kapsamına giren Doğu Anadolulu KOBİ'lerde ortalama 27 kişi çalışıyor. Bu işletmelerin bölgedeki illere ve faaliyet kollarına göre dağılımı yandaki grafiklerde görülüyor. Araştırmanın diğer sonuçlarından bazıları ise şöyle:
* Hukuki yapı olarak Doğu Anadolu Bölgesi'nde şahıs işletmeleri %43 gibi yüksek bir oranla birinci sırada geliyor. KOBİ'lerin %27'si anonim, %30'u ise diğer şirket statüsünde.
* Bu işletmelerin %80'e yakını şimdiki sahipleri ya da ortakları tarafından kurulmuş. Yarıya yakını(%45) 1990'dan sonra kurulmuş olan Doğu Anadolu KOBİ'leri orta - güney bölgelerindekilerden daha genç.
* Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki KOBİ'lerin %23'ü organize sanayi bölgelerinde, %40'ı ise küçük sanayi sitelerinde faaliyet gösteriyor. İşletmelerin yarısı, faaliyet alanının yetersizliğinden şikayetçi.

TEKNOLOJİYE EVET

* Doğu Anadolu KOBİ'leri, kullanılan üretim teknolojisi açısından daha önce incelenen bölgelerle belirgin bir fark göstermiyor. Bölgede modern teknoloji kullananların oranı %26, güne uygun teknoloji kullananların oranı ise %56. Modern teknolojiye sahip olmayanların dörtte üçü modern teknolojiye geçmeyi istiyor. İşletmelerin %84'ü kısmen de olsa teknolojik gelişmeleri izliyor.
* İşletmeler arasında, ürünlerinde TSE belgesi kullananların oranı İç Anadolu ve Akdeniz'den yüksek: %31. TSE -ISO 9000 seri standartlarını bilenlerin oranı %27 ama bu standartları kullananların oranı sadece %10.
* Doğu Anadolu Bölgesi'nde, KOBİ'lerde ücretli çalışanların oranı %78'e düşerken iş sahibi ve ortakların oranı daha önce tanıttığımız bölgelere kıyasla iki katına çıkıyor(%19). Üretimde çalışanlarda ağırlığı düz işçiler(%54) oluşturuyor; mühendislerin oranı %2, ustabaşı %5, usta %9, kalifiye işçi %28 ve çırak %2.
* Araştırmaya katılan işletmelerin %57'si, %50'nin altında kapasiteyle çalışıyor. Kapasite kullanımı %70'in üzerine çıkanlar ise %20 oranında.
* Kapasite kullanımının düşük olmasına karşın, işletmelerin %81'i(224 adedi) yakın gelecekte yatırım yapmayı düşündüklerini belirtmiş. Yeni yatırımların amacı kapasite artırımı(%56), yeni ürün üretimi(%27), ya da kalite artırımı(%16).
* Doğu Anadolu KOBİ'lerinin yarıdan çoğu(%58) satışta güçlüklerle karşılaştığını belirtiyor.

KALİTATİF BULGULAR

Doğu Anadolu Bölgesi'nde kalitatif çalışmalar 23 işletme ile derinlemesine mülakat yöntemiyle görüşülerek gerçekleştirilmiş. Bu mülakatların değerlendirilmesi sonucunda, bölgede yoğunluk açısından metal eşya sanayi ile birlikte birinci sırada gelen gıda sektörünün istihdamda da birinci olduğu belirlenmiş. Doğu Anadolu KOBİ'leri arasında üçüncü sırada yer alan orman ürünleri ve mobilya sektörünün, çektiği hammadde sıkıntısı nedeniyle kalitesiz ve standart dışı üretim yapmak zorunda kaldığı belirtiliyor.
Modern teknoloji kullanımında yalnız rekabet için teknolojiye muhtaç olan dokuma ve giyim eşyası sanayii iddialı; diğer sektörlerde modern üretim teknolojisi kullanan işletmeler ender olarak bulunuyor.
Diğer bölgelerde olduğu gibi Doğu Anadolu Bölgesi'nde de işletmeler çoğunlukla özsermaye ile kuruluyor; bu nedenle daha sonra işletme sermayesi sıkıntısı yaşanıyor. Pazarlama sıkıntısı da yaşayan bölge genellikle bölgesel pazarlara üretim yapıyor; ihracat yapan işletmelerin sayısı sınırlı.