Enerjideki özelleştirme gelirleri yeni yatırımlar

Elektrik Üretim A.Ş.’ye (EÜAŞ) bağlı ortaklık, işletme ve varlıkların özelleştirilmesinden elde edilecek net gelirler, enerji alanında alt yapı yatırımları ve DSİ’nin üretim yatırımlarına aktarılacak.
Elektrik Piyasası Kanununda değişiklik yapılmasını düzenleyen yasa Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yasa uyarınca EÜAŞ, bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıkları özelleştirmelerinden elde edilen gelirin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca (ÖİB) yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan kısmı, 15 gün içinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına aktarılacak. Aktarılan bu tutarların yüzde 80’i enerji alt yapı yatırımlarında kullanılmak üzere TEİAŞ, EÜAŞ, TKİ ve BOTAŞ’a a aktarılacak. Yüzde 20’si ise enerji üretimleriyle ilgili yatırımlarında kullanılmak üzere DSİ Genel Müdürlüğü bütçesine aktarılacak.

KURULU GÜÇTE YÜZDE 20 SINIRI

Yasa uyarınca, herhangi bir gerçek kişi ya da özel sektör kuruluşunun kontrol ettiği üretim şirketleri aracılığıyla sahip olacağı toplam elektrik enerjisi kurulu gücü, bir önceki yıla ait yayınlanmış Türkiye toplam elektrik enerjisi kurulu gücünün yüzde 20’sini geçemeyecek. Bir otoprodüktör ya da otoprodüktör grubu, bir takvim yılı içinde lisanslarına kaydedilen yıllık ortalama elektrik enerjisi üretim miktarının, yüzde 20’sini piyasada satabilecek. Arz güvenliği açısından ihtiyaç duyulursa, EPDK bu oranı artırabilecek. Bir takvim yılı içinde EPDK tarafından belirlenen orandan daha fazla elektrik enerjisinin piyasada satılması durumunda, üretim lisansı alınması zorunlu olacak.
Bu hükümler, otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarının Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) ile yaptıkları yan hizmet anlaşmaları kapsamında gerçekleştirdikleri üretim miktarları için ise geçerli olmayacak.
üretim tesisi yatırımlarını, EPDK tarafından, haklı görülmeyen gerekçelerden dolayı, belirlenen süreler içinde gerçekleştiremeyen tüzel kişilerin lisansları iptal edilecek.

Lisansı iptal edilen tüzel kişi ile Kurumca sorumlulukları saptanan tüzel kişilikte yüzde 10’dan fazla pay sahibi ortaklar, görevden ayrılmış ya da halen görevde bulunan yönetim kurulu başkan ve üyeleri, lisans iptalini izleyen 3 yıl süreyle lisans başvurusunda bulunamayacak, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamayacaklar.

Kanuna göre, EPDK onayına tabi olan iletim, bağlantı ve sistem kullanım tarifeleri ile şebeke yönetmeliğini TEİAŞ hazırlayacak. TEİAŞ revize edebilecek, denetleyecek ve yük dağıtımı ile frekans kontrolünü gerçekleştirecek.
TEİAŞ, uluslar arası enterkoneksiyon hatlarının ulusal sınırlar dışında kalan kısmının tesisi ve işletilmesini yapabilecek, bunun için de uluslar arası şirket kurabilecek, kurulmuş şirketlere ortak olabilecek ve bölgesel piyasaların işletilmesine ilişkin organizasyonlara katılabilecek.
Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi, mevcut sözleşmeler kapsamında imzalanmış olan enerji alış ve satış anlaşmalarını TEAŞ’tan ve TEDAŞ’tan devralacak. Mevcut imtiyaz ve uygulama sözleşmeleri kapsamında enerji alım ve satış anlaşmaları imzalayabilecek.
Dağıtım şirketleri, üretim ve perakende satış faaliyetlerini, 1 Ocak 2013’ten itibaren ayrı tüzel kişilikler altında yürütecek.

YENİLENEBİLİR ENERJİYE DESTEK

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı, kurulu gücü en çok 500 kilovatlık üretim tesisi ile mikro kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler, lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf olacak. Bu tüzel kişilerin ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisinin sisteme verilmesi durumunda, uygulanacak teknik ve mali usullar çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenecek.
Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere yapılmış veya yapılacak olan lisans başvuruları kapsamında, birden fazla tüzel kişinin aynı bölge veya aynı trafo merkezi için başvuruda bulunması durumunda, söz konusu başvurular TEİAŞ’a gönderilecek. Bu şirkete yapılan başvurular arasında yarışma yapılacak. Yapılan yarışmada TEİAŞ’a işletmeye girdikten sonra yönetmelikle belirlenecek süre boyunca üretilecek kilovat saat başına ödenecek en yüksek katkı payını teklif eden başvuru sahibi belirlenecek.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, özelleştirilecek kuruluşlar ve oluşturulacak yeni anonim şirketlerde yönetici, denetim ve tasfiye kurulu üyeliklerine, özelleştirme programına alınan ve anonim şirkete dönüştürülmelerine gerek görülmeyen müesseselerde, müessese müdürlükleri ve yönetim komitelerine, işletme ve işletme müdürlüklerine yapılacak atamalarda ve görevden almalarda, Başbakana teklifte bulunacak. Başbakan, bu yetkiyi bakana devredebilecek.


BAKANLIK ARZ GÜVENLİĞİNDEN SORUMLU

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, elektrik enerjisi arz güvenliğinin izlenmesinden ve arz güvenliğine ilişkin önlemlerinden alınmasından sorumlu olacak.
Arz güvenliği bağlamında; TEİAŞ, iletim kısıtlarını asgari seviyeye indirecek şekilde iletim şebekesinin planlamasından, tesisinden, işletilmesinden, sistem güvenilirliğinin korunması ve üretim kapasite projeksiyonu ile 20 yıllık Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim Gelişim Planının hazırlanmasından sorumlu olacak. TEİAŞ, sistem güvenilirliğinin muhafaza edilmesini sağlamak ve yeterli kapasite olmaması nedeniyle oluşabilecek bölgesel sistem ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yan hizmetler anlaşmaları kapsamında yeni üretim tesisi yaptırarak veya mevcut üretim tesislerinin kapasitelerini kiralamak amacıyla ihale yapabilecek.

31 Aralık 2010’a kadar ülke içinde oluşturulacak izole bölge besleme yöntemiyle de elektrik enerjisi ithal edebilecek. 31 Aralık 2012’ye kadar işletmeye girecek üretim ve otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişilere teşvikler sağlanacak.
Dağıtım şirketleri, dağıtım bölgesinde otoyollar hariç, kamunun genel kullanımına yönelik cadde ve sokak aydınlatılmasında ve bunlara ait gerekli ölçüm sistemlerinin kurulması ve işletilmesinden sorumlu olacak.

BOTAŞ’ın, uluslararası anlaşmalar yaparak, iştirak ilişkisine girmesinin önündeki kısıtlama kaldırıldı. BOTAŞ, yeni uluslar arası projelerde yer alıp yatırım yapabilecek ve benzer hizmetler sunan girişimcilerle ortaklık kurabilecek.

DOĞAL GAZDA DÖNEMSEL TARİFE
Yasa uyarınca doğal gaz tarifeleri dönemsel olarak ayarlanabilecek. EPDK, bütün tarife türleri için tarifeler yönetmeliği hazırlayacak. Bu yönetmelik çerçevesinde ilgili tüzel kişilerce tarife önerileri hazırlanacak ve Kuruma sunulacak. Kurum, ilgili tüzel kişilerin mali verileri ve tarife önerileri ile piyasa verilerinden hareketle tarifeleri belirleyecek. İlgili tüzel kişiler, Kurul tarafından onaylanan tarifeleri uygulayacak. Tarife esasları ve limitleri Kurumca enflasyon ve diğer hususlar göz önüne alınarak yeniden ayarlanabilecek.