Geçim sıkıntısı çeken yoksul efkarını sigarayla dağıtıyor

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) hazırladığı, “En Zenginler, En Yoksulların Türkiye Harcama Görünümü” adlı raporuna göre; Türkiye’de yoksullar gıda, barınma ve yakıt masrafıyla zorlanırken, yüksek gelir grubundakiler ise gıda yanında, araç alımına, kiraya, restoran ve kafelere kaynak ayırabiliyor. Eğitime, kültür ve eğlenceye para ayıramayan dar gelirli, sigarasından ise vazgeçemiyor. Rapora göre ekonomide ortadirek olarak anılan kesim de yoksulluğa daha yakın durumda.
Türkiye’deki 19 milyon ailenin en zengin yüzde 20’lik ve en yoksul yüzde 20’lik kesiminin yaptığı harcamalara göre en yoksul 3 milyon 761 bin aile yılda bir kez ayakkabı alırken, aynı sayıdaki zengin aile yedi ayakkabı alıyor.

Araba masrafı yoksulun geliri kadar
Türkiye’de sayıları 18 milyon 808 bin 172 olan hanenin, en zengin 3 milyon 761 bin 634 hanesi ile en yoksul 3 milyon 761 bin 634 hanesinin harcama analizlerine göre, zenginin araba masrafı bile yoksulun gelirinden fazla durumda. Rapora göre, en yoksullar 2010’da toplam 377 adet araba alabilirken, en zenginler 651 bin 144 araba aldı. En yoksul yüzde 20’dekilerin 2 bin 515’i sigorta yaptırırken, en zenginlerde bu rakam 1 milyon 207 bin oldu. En yoksul yüzde 20 içinde paket turlara katılanların sayısı 18 bin ile sınırlı iken, bu en zengin yüzde 20 içinde 940 bine çıkıyor.

Gıdada zengin fakir farkı az
En zengin ile en yoksul arasında harcamalar arasındaki farkın en az olduğu ürün grupları ise kira, gıda, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar. Bu ürün gruplarının zorunlu harcamalar olması dikkat çekici. En zengin yüzde 20’nin, en yoksul yüzde 20’ye göre gıda harcamalarına ayırdığı pay 2.8 kat, kira için ayırdığı pay 2.4 kat, elektrik, gaz ve diğer yakıtlarda 2.8 kat fazla iken, araç alımında bu fark 1729 kata ulaşıyor.

Sigara tüketimi tam gaz
Rapora göre, en yoksul yüzde 20 sigara ve tütünden vazgeçemiyor. En zengin ile en yoksul kesim arasında tütün ve sigara tüketimi açısından fark sadece 3.4 kat. Bu fark alkollü içeceklerde 14.1’e çıkıyor. Yoksul alkole yıllık sadece 8 lira ayırabilirken, tütün ve sigaraya 410 lira ayırıyor. Buna karşın en zengin kesimin yıllık alkollü içecek bütçesi 119 lirada kalırken, sigara ve tütün bütçesi 1409 lira.

‘Vergilere yeni sistem gerekiyor’

İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, rapora ilişkin yaptığı değerlendirmede, haneler arasındaki uçurumun giderek derinleştiğini savundu. Dar gelirlilerin üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi için, vergi sisteminde kökten bir dönüşüme ihtiyaç olduğunu belirten Arıkan, “Özellikle elektrik, doğalgaz gibi kaynaklar ve gıda harcamaları üzerindeki vergiler indirilmeli. Vergi sistemi, dar gelirlerinin üzerine basan değil, gelir dağılımını düzenleyici bir biçimde yapılandırılmalıdır. Dar gelirlinin sık tükettiği ana ihtiyaçlar vergi dışı bırakılmalıdır” görüşünü ifade etti.

Kat kat fark var
Bir yıllık TÜİK verilerine göre hanehalkları toplam 416 milyar lira tüketim harcaması yaparken, bunun 173 milyar lirasını, yani yüzde 42’sini en zengin yüzde 20’lik kesim yaptı. Buna karşın en yoksul yüzde 20’nin yaptığı harcama 30 milyar lira ve ve yüzde 7’lik pay ile sınırlı düzeyde kaldı.