‘Gübre’ en büyük girdi maliyeti oldu

Duygu Erdoğan - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılı mart ayına ilişkin ‘Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni açıkladı. Endekse göre, yıllık en fazla artış yüzde 40’a yakın oran ile gübrede gerçekleşti. Gübre fiyatı ayrıca aylık yüzde 5’lik artışla, ay bazında da en çok artış gösteren girdi kalemi oldu. Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım - GFE) yıllık olarak yüzde 21.03 arttı.

Üreticiler özellikle son 7 - 8 aydır gübre fiyatlarında aylık hatta haftalık yükselişlerden endişelerini sık sık dile getirirken, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gübre firmaları ile görüşmeleri olmuş, ayrıca gübre satışı yapılan bayilerde denetimler sağlanmıştı. Ancak çok büyük bir kısmı ithalata bağlı olan gübrede hem döviz kaynaklı, hem de yurtdışında yüksek talebe bağlı olarak yaşanan fiyat artışlarının devam ettiği görüldü.

‘Maliyet önemli’

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, “Bakanlığın verilerine göre, en çok kullanılan gübre çeşitlerinden olan DAP gübresinde geçen martta 2 bin 654 lira olan fiyatın, bu mart ayında 4 bin 25 liraya çıktığı görülüyor. Yüzde 67’yi aşan artış var. Yine diğer çok kullanılan üre gübrelerinde martta 2 bin 38 lira olan fiyatın 3 bin 167 liraya çıktığı, yani yüzde 55’i geçen artış olduğu görülüyor. Gübre çeşitleri arasında en az yüzde 46 ile en çok yüzde 68 fiyat artışları var” dedi.

Gübre fiyatları üretimde en önemli kalem... Fiyatlar arttığında kullanım azalabiliyor, bu da yeterli ve kaliteli bir üretim sağlamayı zorlaştırıyor. Çiftçilerin daha önce en çok mazot fiyatlarından endişe ederken, artık onun yerini gübrenin aldığını anlatan Yıldırım, şöyle konuştu:

“Mazotta aynı dönemde artış yüzde 14 oldu. Geçen gün akaryakıt ÖTV fiyatına yapılan zam ile 67 kuruşluk bir artış da bundan sonra yansımış olacak. Dekar başına 4 lira olan gübre desteği katlanmış ve 8 lira yapılmıştı. Ancak gübre ve mazot destekleri çiftçi kullandıktan sonra yani bu yıl ekimini yaptıktan sonra gelecek yıl ödeniyor. Desteklerin zamanında verilmesi lazım. Ayrıca destekler maliyet artışlarına endekslenmeli. Bir girdinin fiyatı düşerse desteği de düşebilir ama fiyatı artarsa destek de artırılmalı.”

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Süleyman Soylu, gübre çeşitlerindeki fiyat artışının son 7 - 8 aydır üreticiyi zorladığını ifade ederken, fiyat artışını iki yönüyle değerlendirdi. Soylu, şunları söyledi:

‘İki yönü var’

“Öncelikle artan gübre fiyatı maliyete direkt yansıyor; üretici bu konuda çok zorlanıyor. Diğer taraftan ise bazı üreticiler eskiden bol gübre kullanıyordu ve bunun da zararları vardı. Şimdi mecburen de olsa, bu üreticiler toprağın yapısına göre hesap kitap yapıp gübre kullanıyor. Zaten bilinçli üreticilerimiz hedeflenen verim değer üzerinden ona göre bitki besleme programı uygular. Ayrıca fiyat artışındaki tek etken döviz değil. Dünya piyasalarında ülkeler gıdayı stoklarken, aynı zamanda yetiştiricilik için gerekli olan ürünlere de talebi artırdı. Özellikle Hindistan’ın yoğun gübre talebinin piyasayı dengesizleştirdiği biliniyor.”

‘Üreticileri korumalıyız’

Geçen yıl şubatta çuvalını (50 kg) 60 liraya aldıkları şeker gübrenin bu şubatta 100-110 lira olduğunu anlatan Antalya Finike Ziraat Odası Başkanı Halil Sarıçobanoğlu, DAP gübresinin ise 160 lira seviyesinde devam ettiğini belirtti. Sarıçobanoğlu, “Dolar yükselince fiyat yükseldi, dolar düştü fiyat olduğu yerde kaldı. İlaç ve işçilik maliyetleri çok arttı. Küçük çiftçiyi korumalıyız. Narenciye, pandemi nedeniyle biraz değerlendi. Biz 3 liraya satarken, İstanbul’da 10 lira oldu. Yine üreticiden başka herkes kazandı. Maliyetlerin düşürülmesi için güçlü plana ihtiyaç var” dedi.

‘Verimliliğe etki eder’

Aydın Efeler Ziraat Odası Başkanı Mehmet Kendirlioğlu, çiftçilerin gübrenin pahalı olması nedeniyle yeteri kadar gübre kullanamaması konusunda endişeli olduklarını, bunun sonucunda verim ve kalite düşüşlerinin gelebileceğini söyledi. Kendirlioğlu, “Bir çuval yani 50 kilogram toprak altı gübresi geçen sene 90-100 lira ile başlarken 165-170 liraya kadar geldi. Ürede de yüzde 80 fiyat artışı var. Gübre, olmazsa olmazımız. Yeterli kullanılması ve zamanında kullanılması lazım. Sorunu çözmezsek sonra bunun bıraktığı kayıplarla karşı karşıya kalabiliriz” diye konuştu.