Gümrükler internet devrimine hazırlanıyor

Zülfikar Doğan Ankara


       Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği anlaşması kapsamında yeniden düzenlenen yaklaşık 300 maddelik yeni Gümrükler Yasası'nın pilot uygulamalarına ise 15 Ocak'tan itibaren başlanacak.
       İlk aşamada gümrüklere yeni gümrük memuru alımından önce mevcut altı köpeğe ilave olarak, 39 "kadrolu" köpek alınması kararlaştırıldı. Gümrük Müsteşarlığı'nın yeni yasa kapsamında yürüttüğü "gümrük reformu" uygulama çalışmaları kapsamında da tüm kapıların "internet üzerinden dış ticarete" göre yeniden organize edilmesi için program hazırlandı.
       Gümrük Müsteşarlığı'nın bu konuda yaptığı çalışmalara göre halen küçük çaplı olarak dünya üzerinde yaygınlaşmaya başlayan internet üzerinden ithalat - ihracat işlemlerinin 2010 yılında Türkiye dış ticaretinin yüzde 50'sine ulaşacağı ortaya çıktı.
       Türkiye'deki tüm gümrüklerin "bilgisayar ağına kavuşturulması ve otomasyona" geçirilmesi yönünde Dünya Bankası kredisiyle finanse edilen projenin uygulaması da ilk olarak bu hafta açılacak Atatürk Havalimanı'nda yapıldı. Programın tüm gümrük kapılarına uygulanması ve sistemin kurulması ile birlikte, gümrük denetimlerinin ve işlemlerinin yüzde 95'i 2001 Ocak ayında bilgisayarla yapılır duruma gelecek. Otomasyon programı 56 ana gümrük kapısında uygulanacak.
       Gümrüklerde otomasyona geçişle birlikte, halen 10 bin olan ve yüzde 60'ı ilkokul eğitimine sahip personel sayısı da 5 bine indirilecek. Az sayıda nitelikli, üniversite mezunu ve dil bilen personel alınacak.

Mobil X - Ray cihazları

       Gümrük müsteşarlığı, gümrük kapılarındaki denetim ve işlem süresinin kısaltılması için de yeni bir program oluşturdu. Buna göre, tanesi 15 bin dolar düzeyinde olan "sabit" X - Ray cihazlarının yerine hareket edebilir "mobil X - Ray" cihazlarının alınması için ihale hazırlıklarına başlandığı öğrenildi.
       Gümrük müsteşarlığının yaptığı çalışmalara göre mevcut altyapı ve sistem ile ortalama 20 saat süren bir TIR denetimi ve indirilmesi işlemleri, mobil X - Ray cihazlarının getirilmesi ile ortalama üç dakikaya inecek.

Sanal alışverişte mevzuat engeli

       Serhat Ayan
       Tüm dünyada internet üstünden alışveriş oranları katlayarak artıyor. Geride bıraktığımız 1999 yılında sadece internetten yapılan alışveriş 40 milyar dolar oldu. Ancak Türkiye bu pastadan payını alamıyor.
       İnternetten alışveriş yapılabilmesi zaman ve mekan şartlarına bağlı değil. İstanbul'da bir satıcının malları Brezilya'da bir tüketici tarafından alınabilir. Ne var ki konu hakkında özel bir mevzuatın bulunmaması Türk üreticilerinin elini kolunu bağlıyor. İnternete konulan bir malın yurt dışına gönderilmesi anında hangi gümrük ve vergi yasalarına tabi olduğu henüz tam olarak ortaya konamadı.
       Bunun dışında internet ortamından mal almak isteyenler için de büyük aksaklıklar söz konusu. Örneğin Türkiye'de bin dolara satılan bir bilgisayar, yurt dışında 600 dolara kadar bulunabiliyor. Yabancı ülkelerde bu bilgisayarı ısmarladığınızda evinize kadar getirilirken bizde gümrüğe takılıyor. Bu malı gümrükten çekebilmek için de bir ithalatçı firma belgesine ve yetkisine sahip olmak gerekiyor. Bu belgeye sahip olmayanların kendi adına gelmiş malı gümrük ortamından çekebilmesi mümkün değil.