İngiliz yatırımcı Türkiye’ye iştahlı

Geçen yılın ilk yarısından Türkiye’ye yapılan doğrudan yabancı yatırımın yaklaşık beşte birini İngilizlerin gerçekleştirdiğini belirten Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye İngiltere İş Konseyi Başkanı Osman Okyay, “İngilizlerin ülkemize karşı artan bir yatırım iştahı var” dedi.

Brexit gerçekleşti. İngiltere 31 Ocak itibariyle Avrupa Birliği’nden (AB) ayrıldı. Şimdi kartlar yeniden karılıyor. AB’ye dahilken Türkiye’nin Gümrük Birliği (GB) anlaşması kapsamında pek çok ürününü vergisiz satabildiği ve ihracatında altıncı büyük pazar olan İngiltere ile ticari ilişkiler ne yönde gelişecek? Genel beklenti bir serbest ticaret anlaşması (STA) yapılarak en azından GB’yi aratmayacak koşullar oluşturmak.

Bu yıl imzalanmalı

Konuyu Milliyet’e değerlendiren Okyay, STA için her iki tarafta da ciddi bir motivasyon bulunduğunu belirterek, burada zamanlamanın önemli olduğunu, olası anlaşmanın 31 Aralık 2020’ye kadar imzalanması gerektiğini vurguladı. Okyay, 1 Şubat’ta çıkan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin, İngiltere’nin AB’den ayrılmış da olsa 31 Aralık 2020’ye kadar, Türkiye nezdinde AB hukukuna tabi olarak kabul edildiğini, ticaretin de bu çerçevede yürütüleceğini anlattı.

Kanada modeli

Türkiye’nin AB ile İngiltere arasındaki müzakereleri takip etmesi ve bu doğrultuda STA imzalaması gerektiğini belirten Okyay, AB ile İngiltere arasında Kanada modeline yakın bir anlaşma yapılmasının gündemde olduğunu söyledi. Bu model iki taraf arasında malların yüzde 98’inin vergisiz ticaretini içeriyor. Ancak hizmetler sektörünü kapsamıyor.

Kaldıraç olacaklar

DEİK Türkiye İngiltere İş Konseyi Başkanı Osman Okyay, İngiltere’nin Türkiye’de Vodafone, BP, Shell, Unilever, HSBC gibi çok önemli yatırımcıları bulunduğunu hatırlattı. Bu şirketlerin bu süreçte Türkiye’nin lehine kaldıraç olacağını kaydeden Okyay şunları söyledi:

“Karşılıklı yatırımı artıracak şekilde bir STA imzalanması hiç şüphesiz iki tarafın da lehine. Yatırım demek, istihdam ve katma değer demek. STA ülkemizin bu potansiyelini maksimize etmemizi sağlayabilir. Kaldı ki STA olmadığı halde dahi İngilizlerin ülkemize karşı artan bir yatırım iştahı var.”

Yatırım hızla artıyor

Sürecin yatırımlarda bir belirsizliğe neden olmadığını belirten Okyay şu bilgileri verdi:

“2019’un ilk 6 ayında 2.9 milyar dolarla Türkiye’ye yapılan doğrudan yabancı yatırımın yüzde 18’ini Birleşik Krallık firmaları oluşturdu. TCMB verilerine göre 2018’de Birleşik Krallık firmalarının gerçekleştirdiği yatırımların tutarı 409 milyon dolar. Birleşik Krallık’ta dağıtım ve satış odaklı şubeleri bulunan Türk firmalarının bu dönemde gerçekleştirdiği yatırım tutarı ise 323 milyon dolar. Karşılıklı yatırımları da kapsayacak şekilde STA’nın imzalanması bu iştahı çok daha üst seviyeye taşır.”

DTÖ modeli vergi yükü demek

Bugün için kimse ihtimal vermiyor ancak, STA imzalanmazsa ne olacak? Osman Okyay’a göre, bu durumda “Dünya Ticaret Örgütü modeli” gündeme gelir. Bu da şu anda İngiltere’ye ihracatının yüzde 98.2’sini sıfır gümrükle yapan Türkiye’ye yüzde 5-12 arasında gümrük uygulanması demek. Bu olasılığın en olumsuz etkileyeceği sektörler ise hazır giyim ve ulaşım ekipmanları olacak.

İhracat avantajda

Türkiye, İngiltere’ye karşı 2001’den beri dış ticaret fazlası veriyor. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 16 milyar dolar. Bu hacimde Türkiye’nin ihracatı 10.9 milyar dolar, ithalatı ise 5.4 milyar dolar.

‘Mesaimizi esirgemiyoruz’

İngiltere ile ticaretin geleceğini belirleyecek süreci Ticaret Bakanlığı yürütüyor. Ancak iş dünyası da süreçte önemli bir rol oynuyor. Hatta her iki ülke, olası anlaşmanın iş dünyasının ihtiyaçları doğrultusunda yapılması yönünde irade ortaya koyuyor. Türkiye’de de DEİK bünyesindeki Türkiye İngiltere İş Konseyi’nin en önemli gündem maddesi, bu konu. Sürekli ya Türkiye’de ya da İngiltere bu konuyla ilgili çalışmalar ve temaslar yürütüyorlar. İngiltere’de bir iletişim firmasından profesyonel destek de alıyorlar.

Bir iş insanı olarak kendi şirketlerinde görevleri bulunduğu halde, bu dönemde İngiltere’nin iş planında öne geçmesine yönelik değerlendirmesini sorduğumuzda Osman Okyay şu yanıtı veriyor:

“Biz STK’larda gönüllüyüz. Bize verilen görevi layıkıyla yaparız. Mesaimizi esirgemeyiz. Bunu milli bir görev, ülkemize bir borç olarak görüyoruz.”

Tarımın yıldızı parlayacak

İngiltere ile STA’nın en fazla yenilik getireceği sektörlerden biri tarım olacak. Zira tarım, Gümrük Birliği kapsamına girmemişti. Böylece Türkiye, en önemli ticari partnerlerinden biri ile gümrüksüz ya da çok düşük gümrükle tarım ürünü ticareti yapabilecek.