Ekonomi"Kıymetli evrak sanallaşamaz"
"Kıymetli evrak sanallaşamaz"
03.08.1998 - 00:00 | Son Güncellenme:
"Kıymetli evrak sanallaşamaz"
KEMAL Matbaası, temellerini Adana'da atmış ve ivmesini İstanbul'da yükseltmiş. Yaklaşık 35 yıldır babadan kalma bir meslek olarak da Turhan Dikici bu işi sürdürüyor. Dikici, matbaacılığı bilimsel olarak yapanlardan. Almanya'da matbaacılık eğitimi gören, Kemal Matbaası Yönetim Kurulu Başkanı Turhan Dikici ile hisse senetlerinin kaydı sisteme geçerek bilgisayar ortamına girmesinin sakıncalarından Türkiye'deki matbaacılığın durumuna kadar değişik konularda söyleşi yaptık.
Türkiye'de matbaacılık İbrahim Müteferrika'dan bu yana hangi noktaya geldi?
- Olması gerekenden çok uzakta. Yurtdışındaki matbaalar uzmanlaşmışlardır. Bunlar ülkelerinin getirdiği istikrar çerçevesinde büyüyorlar. Bugün bizde matbaacılar işlerini yapmaktan öte kendi ekonomik sıkıntılarıyla uğraşıyor, olması gereken fiks masrafları nasıl çıkartacaklarının, hesaplarını yapıyorlar. Ondan sonra, teknolojik yatırımlar ve onun paralelinde olan diğer gelişmeler gözleniyor. Biz uzmanlaşamıyoruz.
Nasıl değerli kağıt basmaya başladınız?
- Bugün bir fatura veya irsaliyeyi maliye ile anlaşmalı olan matbaalarda bastırmanız gerekir. Fakat kıymetli evrak konusunda böyle bir matbaa yok. Biz bunu kendi ciddi iş felsefemizden ve işe gerekli önemi verdiğimiz için kendi kendimize kurallar koyarak başardık. Bir paranın aktüel olan piyası değeri neyse odur. Ama bir hisse senedinde nominal değer geçerlidir ve bunlar paradan daha çok değer taşır.
Bir şirketin hisse senedini basarken, bunun güvenliğini nasıl sağlıyorsunuz, müşteri sizi nasıl denetliyor?
- 89 yılına kadar kıymetli evrak irili ufaklı matbaalarda çok fazla tedbir alınmadan normal kağıtlara, normal mürekkeple basılıyordu. Kıymetli evrak niteliğinde değillerdi. Teknik alt yapı değiştirildi. Özel mürekkepler, özel numeratörlerle basılmaya başlandı.
Kıymetli bir evrak basıldıktan sonra bir değer teşkil ediyor. Siz baskı sırasında denetiminizi nasıl yapıyorsunuz?
- İlgili olan küpür dağılımı SPK tarafından onaylandıktan sonra, SPK olması gereken kadar tabaka sayısına müsade veriyor. 10 bin adet hisse senedi basılacaksa, fire dahil olmak üzere şu kadar ithal edebilirsiniz diye müsade veriyor. Onun eksiğini ya da fazlasını kesinlikle getiremezsiniz. Şirketler ithal eder, biz yasal prosedürler çerçevesinde kesinlikle kağıt ithal edemeyiz. Kağıtlar gelince makinayla değil, elle bu kağıtları sayarız, çünkü makina sayarken yanılabilir. Bunları tutanakla çift taraflı ibra ederiz.
Baskı sırasında çalınma olmuyor mu?
- Mümkün değil. Baskıdan sonra kontrol edilir, sonra numeratör basımına geçilir. Numeratör basımından sonra kıymetli evrak değerini kazanır. Numaralar tek tek kontrol edilir. Bu arada işlem gören bütün kağıtlar, basılmış olsun, basılmamış olsun bir yerde biriktirilir. Şirkete firesi dahil olmak üzere teslim edilir. Her şirkete özel desen yapılır. Bununla ilgili olan disket şirkete teslim edilir. Baskıda kullanılan kalıplar şirket yetkililerinin gözleri önünde tutanakla imha edilir. Giren kağıtla çıkan kağıdın mutabakatı yüzde yüz sağlanır.
Kıymetli kağıtların, vergi denetimi açısından elektronik saklama ortamına girmesi sözkonusu. Batı'da böyle yapılıyor. Buna karşı ne gibi önlem alacaksınız?
- Fransızlar'ın geliştirdikleri Sıcowam projesi işletmeye almaya çalıştıkları ama hala bazı aksaklıklarla uğraştığı bir sistem. Eğer bu, ülkenin menfaatına uygun birşeyse, bizim buna karşı gelmemiz mümkün değil. Ben işin özüne karşı değilim. Ama zamanında bazı hatalar yapıldı. Uyardık ve haklı çıktık. Zamanında da hisse senedi ve kıymetli evrakların yurtdışında basılması için borsa aracılık hizmetlerinde bulundu. Biz bu işin sakıncalı olduğunu söyledik.
Hangi nedenle sakıncalı?
- Baskı ücretlerinin yurtdışında onlarca kat olacağını, yurtdışının Türkiye'ye olması gerekenden daha kısa sürede hizmet veremeyeceğini belirttik. Bu projeye tamamıyla karşı değiliz. Ayrıca bu işi bir iş kolu olarak da görmüyoruz. Evet şirketimiz kıymetli evrak basıyor, ama bizim kıymetli evrak pazar payımızı ciromuza oranlarsak, yüzde 13 - 14 seviyelerinde.
Eğer dünya bu tarafa gidiyorsa, biz niye gitmeyelim ki?
- Dünya şu anda bu tarafa gidiyor, ama olması gereken altyapıyı hallederek gidiyor. Olması gereken bir bilgisayar ağı ve onunla ilgili olan yazılım programını hallederek gidiyor. Türkiye'de bugün olması gereken takas ve saklamada böyle bir altyapı oluşmuş değil. İkincisi de hukuksal olarak da bazı değişikliklerin gerçekleşmesi gerekiyor. Satışı bilgisayara girecekler, makbuz verecekler. Hiç bir kıymetli evrak niteliği olmayan makbuz elden ele değişecek. Bu nasıl olacak?
Kıymetli evrak basımı gündeme gelince bundan 9 yıl önce Çukurova Elektrik hisselerinin basımıyla bu işe giren Kemal Matbaası, bugün Azerbaycan'ın emekli cüzdanının ihalesini aldı, Azerbaycan'a 500 bin adet emekli cüzdanı basıyor. Ayrıca Yönetim Kurulu Başkanı Turhan Dikici, THY biletlerinin yıllardır yurtdışında basılmasını eleştirerek "teknolojik olarak THY biletlerini Türkiye'de basmayı taahhüt ediyorum" diyor. Kemal Matbaası bugün 200'ün üzerindeki şirketin kıymetli evrakını basıyor.
Türkiye'de matbaacılık İbrahim Müteferrika'dan bu yana hangi noktaya geldi?
- Olması gerekenden çok uzakta. Yurtdışındaki matbaalar uzmanlaşmışlardır. Bunlar ülkelerinin getirdiği istikrar çerçevesinde büyüyorlar. Bugün bizde matbaacılar işlerini yapmaktan öte kendi ekonomik sıkıntılarıyla uğraşıyor, olması gereken fiks masrafları nasıl çıkartacaklarının, hesaplarını yapıyorlar. Ondan sonra, teknolojik yatırımlar ve onun paralelinde olan diğer gelişmeler gözleniyor. Biz uzmanlaşamıyoruz.
Nasıl değerli kağıt basmaya başladınız?
- Bugün bir fatura veya irsaliyeyi maliye ile anlaşmalı olan matbaalarda bastırmanız gerekir. Fakat kıymetli evrak konusunda böyle bir matbaa yok. Biz bunu kendi ciddi iş felsefemizden ve işe gerekli önemi verdiğimiz için kendi kendimize kurallar koyarak başardık. Bir paranın aktüel olan piyası değeri neyse odur. Ama bir hisse senedinde nominal değer geçerlidir ve bunlar paradan daha çok değer taşır.
Bir şirketin hisse senedini basarken, bunun güvenliğini nasıl sağlıyorsunuz, müşteri sizi nasıl denetliyor?
- 89 yılına kadar kıymetli evrak irili ufaklı matbaalarda çok fazla tedbir alınmadan normal kağıtlara, normal mürekkeple basılıyordu. Kıymetli evrak niteliğinde değillerdi. Teknik alt yapı değiştirildi. Özel mürekkepler, özel numeratörlerle basılmaya başlandı.
Kıymetli bir evrak basıldıktan sonra bir değer teşkil ediyor. Siz baskı sırasında denetiminizi nasıl yapıyorsunuz?
- İlgili olan küpür dağılımı SPK tarafından onaylandıktan sonra, SPK olması gereken kadar tabaka sayısına müsade veriyor. 10 bin adet hisse senedi basılacaksa, fire dahil olmak üzere şu kadar ithal edebilirsiniz diye müsade veriyor. Onun eksiğini ya da fazlasını kesinlikle getiremezsiniz. Şirketler ithal eder, biz yasal prosedürler çerçevesinde kesinlikle kağıt ithal edemeyiz. Kağıtlar gelince makinayla değil, elle bu kağıtları sayarız, çünkü makina sayarken yanılabilir. Bunları tutanakla çift taraflı ibra ederiz.
Baskı sırasında çalınma olmuyor mu?
- Mümkün değil. Baskıdan sonra kontrol edilir, sonra numeratör basımına geçilir. Numeratör basımından sonra kıymetli evrak değerini kazanır. Numaralar tek tek kontrol edilir. Bu arada işlem gören bütün kağıtlar, basılmış olsun, basılmamış olsun bir yerde biriktirilir. Şirkete firesi dahil olmak üzere teslim edilir. Her şirkete özel desen yapılır. Bununla ilgili olan disket şirkete teslim edilir. Baskıda kullanılan kalıplar şirket yetkililerinin gözleri önünde tutanakla imha edilir. Giren kağıtla çıkan kağıdın mutabakatı yüzde yüz sağlanır.
Kıymetli kağıtların, vergi denetimi açısından elektronik saklama ortamına girmesi sözkonusu. Batı'da böyle yapılıyor. Buna karşı ne gibi önlem alacaksınız?
- Fransızlar'ın geliştirdikleri Sıcowam projesi işletmeye almaya çalıştıkları ama hala bazı aksaklıklarla uğraştığı bir sistem. Eğer bu, ülkenin menfaatına uygun birşeyse, bizim buna karşı gelmemiz mümkün değil. Ben işin özüne karşı değilim. Ama zamanında bazı hatalar yapıldı. Uyardık ve haklı çıktık. Zamanında da hisse senedi ve kıymetli evrakların yurtdışında basılması için borsa aracılık hizmetlerinde bulundu. Biz bu işin sakıncalı olduğunu söyledik.
Hangi nedenle sakıncalı?
- Baskı ücretlerinin yurtdışında onlarca kat olacağını, yurtdışının Türkiye'ye olması gerekenden daha kısa sürede hizmet veremeyeceğini belirttik. Bu projeye tamamıyla karşı değiliz. Ayrıca bu işi bir iş kolu olarak da görmüyoruz. Evet şirketimiz kıymetli evrak basıyor, ama bizim kıymetli evrak pazar payımızı ciromuza oranlarsak, yüzde 13 - 14 seviyelerinde.
Eğer dünya bu tarafa gidiyorsa, biz niye gitmeyelim ki?
- Dünya şu anda bu tarafa gidiyor, ama olması gereken altyapıyı hallederek gidiyor. Olması gereken bir bilgisayar ağı ve onunla ilgili olan yazılım programını hallederek gidiyor. Türkiye'de bugün olması gereken takas ve saklamada böyle bir altyapı oluşmuş değil. İkincisi de hukuksal olarak da bazı değişikliklerin gerçekleşmesi gerekiyor. Satışı bilgisayara girecekler, makbuz verecekler. Hiç bir kıymetli evrak niteliği olmayan makbuz elden ele değişecek. Bu nasıl olacak?
Kıymetli evrak basımı gündeme gelince bundan 9 yıl önce Çukurova Elektrik hisselerinin basımıyla bu işe giren Kemal Matbaası, bugün Azerbaycan'ın emekli cüzdanının ihalesini aldı, Azerbaycan'a 500 bin adet emekli cüzdanı basıyor. Ayrıca Yönetim Kurulu Başkanı Turhan Dikici, THY biletlerinin yıllardır yurtdışında basılmasını eleştirerek "teknolojik olarak THY biletlerini Türkiye'de basmayı taahhüt ediyorum" diyor. Kemal Matbaası bugün 200'ün üzerindeki şirketin kıymetli evrakını basıyor.
