'Kolay ulaşılır oldu, sıkı denetlensin'

Sakarya’daki fabrikada bir hafta içinde iki kez meydana gelen patlamalar ve can kayıpları havai fişeği, ülkenin önemli gündem maddelerinden biri yaptı. Havai fişekler, eğlence organizasyonlarından düğünlere, bayram kutlamalarından asker eğlencelerine kadar birçok alanda kullanılıyor. Son yıllarda havai fişeğe ulaşımın kolaylaştığını, bu nedenle amatör kullanımın arttığını söyleyen yetkililer, daha sıkı denetim istiyor.

Denetim başladı

Türkiye’de havai fişek üretimi yapan birkaç firma bulunuyor. Balıkesir’de bulunan üretici bir firmayı sektörle ilgili bilgi almak için aradık. Firma yetkileri denetimlerin sıklaştığı, hatta o sırada da denetim ekiplerinin tesiste olduğu bilgisini verdi.

Kalite bilmecesi

Havai fişek genellikle Çin’den ithal ediliyor. Türkiye’nin havai fişek ithalatı 2017’de 3.3 milyon dolarlık tutarla 156 bin kilogram, 2018’de 1.6 milyon tutarla 143 bin kilo, 2019’da da 942 bin dolarla 207 bin kilogram olarak gerçekleşti. Bir başka deyişle 2017’de havai fişeğin kilogramına 21.15 dolar ödenirken, kilogram fiyatı 2018’de 11.18 dolara, 2019’da ise 4.50 dolara düşmüş. Bu tablo, “Her şeyin fiyatı yükselirken havai fişeğin ithalat fiyatı neden düştü? Acaba Türkiye’ye giderek daha kalitesiz, daha güvensiz ürünler mi girmeye başladı?” dedirtiyor.

Amatörler arttı

İzmir Organizasyon yetkilisi Uğur Candan havai fişek ithalatındaki ucuzlamayı şöyle yorumladı:

“Büyük yerine daha çok küçük malzemeler geliyor olabilir. Amatör kullanım arttığı için onların sayısı da artmış olabilir.”
Nitekim internette “havai fişek” diye arama yapıldığında pek çok e-ticaret sitesinden hemen alınabilecek ürünler karşımıza çıkıyor. Bu ürünler, internetten alınan diğer ürünler gibi normal kargo yoluyla alıcısına ulaştırılıyor.

Ateşleyici ‘ehliyetli’ olmalı

İzmir Organizasyon yetkilisi Uğur Candan havai fişeklerin bir tür patlayıcı madde olduğunu, bunları patlatacak kişilerin “ateşleyici yeterlilik belgesi” yani ehliyeti bulunması gerektiğini vurguladı. Yeterlilik belgelerini beş yılda bir yenilediklerini belirten Candan, “Ayrıca organizasyonlardan önce atış için kaymakamlıktan izin alıyoruz. Ürünleri ellerken de üzerimizdeki statik elektriği aldırıyoruz” dedi.

Show Organizasyon yetkilisi ise 20 yıllık ateşleyici uzmanı olduğunu belirterek, “Gösteri bataryalarını herkes alabiliyor” diye konuştu.

Kutusu 45 liradan başlıyor

Havai fişeklerin fiyatları inç ve atış sayılarına göre değişiyor. 16 atar havai fişekler 55 liradan başlarken 150 atarlar 700 liraya kadar çıkıyor. Gök bombaları ise 3 inçin fiyatı 45 liradan başlarken, 6 inçin fiyatı ise 500 lirayı bulunuyor. Havai fişeklerin ve gök bombalarının 18 yaşından küçüklere satılması yasak.