Kriz şirketlere de kemer sıktırıyor...

İnsan Kaynakları Y"netim Derneği (İNKADE) tarafından yapılan araştırmada, değişik sekt"rlerden 40 şirket grubu ve genel müdür, genel müdür yardımcısı, müdür, şef, uzman, mühendis, y"netici asistanı, sekreter ve memur 180 kişi ile karşılıklı g"rüşülerek ekonomik krizin şirket politikaları üzerindeki etkileri belirlendi.İNKADE Başkanı Yücel Atış, düzenlediği toplantıda araştırmanın sonuçları hakkında bilgi verdi. Araştırmanın Haziran, Temmuz ve Ağustos d"nemini kapsadığını açıklayan Atış, krizin, şirketlerin eski iş yapma modellerini değiştirmelerine neden olduğuna dikkat çekti. Yılda iki kez artış yapan şirketlerde yeni d"nemdeki ücret artışlarının yüzde 0-25 arasında değiştiğini açıklayan Atış, üst düzeylerdeki ücret artışlarının sıfır veya sınırlı, alt kadrolarda ise enflasyona yakın tutulmaya çalışıldığını ve ortalama yüzde 12 düzeyinde olduğunu s"yledi. 'Türk şirketleri arasında zam yapmayanların oranı yüzde 30 gibi geçmiş d"nemlere g"re ilk kez çok yüksek'' diyen Atış, kriz "ncesi y"neticilere dolar-mark ile "deme yapan şirketlerin yüzde 80'inin TL'ye d"ndüğünü, dolar kurunu ise 685 ile 825 bin lira arasında baz alarak belirlediğini ifade etti. Atış, kriz "ncesinde net 10 bin dolar alan bir genel müdür yardımcısının maaşının Ağustos ayında 3.5 milyar liraya, müdür maaşının 5-7 bin dolardan 2-3 milyar lira aralığına inerken, yeni mezunlara "nerilen ücretin bin 200-bin 400 dolardan 300-500 milyon liraya gerilediğini kaydetti. Kriz "ncesinde pozisyonlar arasındaki ücret farklılıkları yüzde 30-50 arasında değişirken, kriz sonrasında yüzde 10-30 aralığına geldiğini ifade eden Atış, yüksek ücretliler çıkarılıp, düşük ücretlileri istihdam etme uygulamaları g"rüldüğünü aktardı.Krizden en az etkilenenen b"lümlerin satış ve pazarlama, en çok etkilenenlerin ise finansman, muhasebe, insan kaynakları, üretim ve bilgi teknolojileri olduğunu açıklayan Atış, şunları kaydetti: 'Kriz sebebiyle şirketler az eleman, çok iş, az ücret prensibini daha çok tercih eder oldu. Çalışanlar, ücret artış talebini dile getirmektense, iş güvencesini "ne çıkarmaya başladılar. ™zel şirketlerde çalışanlar, kamu kesiminde işten atılma tehlikesi olmadığı ve düzenli maaş alma garantisi nedeniyle (keşke devlet memuru olsaydık) demeye başladı.'' Ekonomik kriz nedeniyle zor günler yaşayan şirketler, kemer sıkmaya başladı. Ayakta kalma savaşı Sağlık sigortası, cep telefonu gibi uygulamaların büyük oranda iptal edildiğini veya dondurulduğunu, "zel telefon g"rüşmelerinin "denmediğini ve internet kullanımının sınırlandırıldığını anlatan Atış, seyahatlerde uçuş tercihinin business class'tan ekonomik sınıfa ve kısa mesefalerde otobüslere kaydığını, dolar bazlı harcırahların ve yurtdışı seyahetlerin azaltıldığını, açık büfe "ğle yemeği yerine standart menü verildiğini belirtti. Aile şirketlerinin daha hızlı karar alması ve daha kontrollü bütçe harcamaları nedeniyle krizden daha az etkilendiğini s"yleyen Atış, ''Şirketler yeni tüm yatırımlarını dondurdu. ™nceliklerini değiştirdi. Temel amaçları kalite, karlılık yerine yaşamak, ayakta kalmak oldu'' diye konuştu. Y"neticilere verilen şirket arabası uygulamasının, araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 30'unda kaldırılırken yüzde 40'ında benzin kullanımını sınırlandırma yolunun seçildiğini aktaran Atış, pekçok şirketin BMW, Mercedes gibi lüks makam araçlarında da sınıf düşürdüğünü s"yledi. Lüks dönem bitti ''Şirketlerde lüks d"nem bitti g"züküyor. Plazalardan daha uygun yerlere taşınmaya, daha lüks arabalar yerine alt sınıftakileri kullanmaya, daha uygun paralar ile eleman almaya başladılar. Yüksek y"netici transferi de kalmadı. Krizden sonra yeniden yapılanma içine giren şirketlerde "nümüzdeki yıl iç dinamikler oturmuş olacak. ™zel sekt"rün gittikçe daralması ve "zel sekt"r çalışanlarının (keşke devlet memuru olsaydık) demesi ise üzücü. Bu ülkeyi sürükleyen "zel sekt"rdür.'' Ç"züm "nerilerine de değinen Atış, haftalık çalışma saatlerinin azaltılarak işçi çıkarmaların "nlenebileceğini bildirdi. Yücel Atış, şirketlere, ortak hizmet verdikleri b"lümlerini birleştirmesini, performans bazlı ücretlendirmeye ağırlık vermesini, moral ve motivasyon aktivitelerinin artırılmasını ve çalışanlara ücretsiz psikolojik danışmanlık sunulmasını "nerdi. Atış, kriz nedeniyle şirketlerin ilk kez kemer sıkmaya başladığını vurgulayarak, ş"yle konuştu: