Paranı ülkene gönder kampanyası

DÜNYA Bankası finansmanı ile dış borç kütüğünün yeniden düzenlenmesi ve borçların yakından izlenebilmesine olanak sağlayacak yeni sistemin kuruluşunu tamamlayan Hazine Müsteşarlığı, borç kütüğünde Türkiye Cumhuriyeti'ne "10 milyon dolar borç veren" kişiyi ise sır gibi saklıyor. Dış borç stoklarının dökümünde uzunca bir süreden beri "gerçek kişilere olan devlet borçları" kaleminde görünen 10 milyon dolarlık tutarın "kimden, ne zaman ve niçin alındığı" sorusuna "devlet sırrı açıklanamaz" yanıtı verilirken, bir yandan da yurt dışındaki Türk yurttaşlarının dövizlerini ülkeye göndermeleri yönünde yeni bir kampanyanın hazırlıkları yapılıyor.
Devletlerin dış borçlanmalarında genelde devletten devlete, hazineden hazineye, resmi ve özel kurumlardan, bankalardan, uluslararası finans kuruluşları ve piyasalardan borçlanma yöntemi uygulanırken, dış borç stokunda şahıslardan alınmış görünen 10 milyon doların gerekçesi ve mahiyeti merak konusu oldu ve kulislerde tartışılmaya başlandı.
Devlet Bakanı Güneş Taner'in bu çerçevede taze kaynak ve yabancı sermaye yatırımlarının girişini hızlandırmak amacıyla, Türkiye ekonomisinin performansını Almanya piyasalarına anlatmak üzere önümüzdeki günlerde bu ülkeye giderek, bir dizi toplantı ve konferanslara katılacağı, Alman yatırımcılar ve bankacıların yanı sıra bu ülkedeki Türk iş adamları ile de bir araya geleceği öğrenildi.

Türkiye geçtiğimiz yıl sonu itibariyle 80.9 milyar dolar olan, bu yılın ilk çeyreği sonunda ise 94 milyar dolara ulaşan dış borç stokunu yeni ve taze borç bularak "takviye" etmeyi planlarken, IMF ile yapılan anlaşma ardından ilk büyük borç arayışı çıkartması da Almanya'ya yapılacak. Halen 30 milyar dolar düzeyinde olduğu belirtilen ulusal döviz rezervlerinin hemen, hemen yarısının yurt dışındaki Türk yurttaşlarına ait döviz hesaplarından oluştuğu kaydedilirken, 1997 yılı sonunda bu tutar yaklaşık 11 milyar dolardı.
Merkez Bankası eski başkanlarından Osman Şıklar'ın koordinasyonunda Refahyol hükümeti döneminde uygulamaya konulan "süper faizli döviz hesapları" ile yurt dışındaki Türk yurttaşlarının döviz mevduatlarını Türkiye'ye göndermeleri özendirilirken, bu kez de benzer bir kampanyanın hazırlıklarının yapıldığı, ya da ikinci seçenek olarak vadesi dolacak bu hesapların vadelerinin uzatılması için yeni cazip seçeneklerin dışarıdaki yurttaşlara sunulacağı öne sürülüyor.

Gerek Asya krizi ve gerekse Rusya'daki çöküntü nedeniyle çoğu ülkenin uluslararası piyasalarda borçlanmasını ertelediği, piyasaya çıkmak için koşulların düzelmesini beklediği belirtilirken, Türkiye'nin de bu çerçevede Eylül ayından itibaren piyasalara çıkmayı planladığı kaydediliyor. Ancak borçlanmanın hangi para üzerinden yapılacağı, dolar ya da mark seçeneklerinin hangisinin değerlendirileceği üzerinde ise henüz karar oluşturulmuş değil.
Bir taraftan yeni ve taze kaynak arayışını IMF anlaşması sonrasında hızlandırmayı planlayan Hazine tahvil ihraçları için uluslararası piyasalarda "nabız tutmaya" çabalarken, bir yandan da geçmişte alınmış borçlarla ilgili olarak Hazine Dış Borç Kütüğü dökümünde yer alan bazı ilginç rakamlar sır olma özelliğini koruyor.
Dış borç stokunun "alacaklılar" bazında dökümünde görünen borçlar arasında 10 milyon dolarlık tutar dikkat çekerken, "gerçek kişi alacaklılara" ait bu tutarın Hazinece kimden alındığı sorusu ekonomi kulislerine yansıdı. Türkiye Cumhuriyeti Hazine'sinin herhangi bir şahıstan 10 milyon dolar borç almasının "anlaşılamaz" olduğu ve neden böyle bir şeye ihtiyaç duyulduğu tartışılırken, borç kütüğünün yeteri kadar "sağlıklı tutulamadığı" iddialarıda gündeme getiriliyor. Ancak Hazine yetkilileri ise gerçek kişilere ait 10 milyan doların sahipleri ile ilgili bilginin "devlet sırrı" olduğu gerekçesiyle açıklanamayacağını, borç kütüğünün sağlıklı tutulmadığı iddialarını ise kabul etmediklerini belirtiyorlar.