Reel ekonomiye korona röntgeni

Dünyayı pençesine alan koronavirüse karşı mücadele tüm cephelerde sürüyor. Normalleşme adımlarıyla birlikte iş dünyasının hasar tespit çalışmaları ve gelecek öngörüleri de şekilleniyor.

‘Hedefler İçin İş Dünyası Platformu’nun Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) koordinasyonunda gerçekleştirdiği “Kovid-19 Krizinin İşletmeler Üzerindeki Etkileri” başlıklı ikinci anketinin sonuçları dün açıklandı. İlk anket 23 - 27 Mart’ta, ikincisi 11 - 22 Mayıs’ta yapıldı.

Anketin sonuçlarını dün düzenlenen webinar’da Hedefler İçin İş Dünyası Platformu Başkanı Ümit Boyner ve UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi yorumladı.

Ümit Boyner, “Yeni tip koronavirüs krizinden en fazla mikro ve küçük ölçekli firmalar etkileniyor. Mikro firmaların yüzde 35’inin, küçük ölçekli firmaların ise yüzde 24’ünün faaliyetlerini durdurduğunu görüyoruz” dedi.

Boyner, ankete elektronik ortamda yüzde 60’ı mikro ve küçük, yüzde 40’ı orta ve büyük ölçekli olmak üzere toplam 619 firmanın katıldığı bilgisini paylaştı.

Marttaki ankete kıyasla mayısta firmaların daha az bir kısmı (%61 ve %50) Kovid-19’dan büyük ölçüde etkilendiğini söyledi.


Kadına olumsuz etki

Anket sonuçlarına göre, marttan mayısa kadar krizin işletmeleri etkileme oranında az da olsa bir düşüş olduğunu belirten Boyner, şunları kaydetti:
“Olumsuz etkilenen firmalar martta yüzde 85 iken, mayısta yüzde 78’e düştü. Krizden en yoğun etkilenenler yüzde 69 ile mikro, yüzde 49 ile küçük ölçekli firmalar. Kovid-19 krizi kadın çalışanları daha çok etkiledi. Ankette, işletmelerin yarıdan fazlasının 2. salgına hazır olmadığı ortaya çıkıyor.”
Mikro ölçekli firmaların yüzde 33’ünün ödemelerinde çok zorlandıklarını belirten Boyner, “Büyük firmalarda oran sadece yüzde 2... Ankete katılan firmaların yüzde 76’sı çalışan sayısının değişmediğini söylerken, çalışan sayısının yüzde 50’den fazla azaldığını belirten firmaların çoğu mikro ve küçük ölçekli firmalar” dedi.












Martta firmaların %53’ü en geç Eylül 2020’de Kovid -19 etkisinin azalacağını öngörüyordu. Yeni ankette 2021 ve sonrasını da etkileyeceğini düşünen firma oranı %48 oldu.



Kısa çalışma ödeneği yaradı

Ankete göre Kovid-19 krizinin, mali bir krizden ziyade iç ve dış talep krizi olarak görüldüğünü ifade eden Boyner, iç talep ve dış talep yetersizliğinin, firmaların en fazla risk olarak gördüğü başlıklar olarak öne çıktığını kaydetti.

Boyner, yatırımcıların yatırımlarını azaltmasının da benzer bir şekilde yüksek bir risk olarak öne çıktığını vurgulayarak, şöyle konuştu:

“Kısa çalışma ödeneği önemli ölçüde pozitif katkılar sunuyor. Anketi yanıtlayan firmaların yüzde 44’ü kısa çalışma ödeneği desteğinden faydalanmaktadır. Veriler, bu desteğin kapsayıcı olduğunu ve en fazla ihtiyaç duyan firmalara yönlendiğini gösteriyor. Bu destekten, küçük, orta ve büyük ölçekli firmaların yaklaşık yüzde 50’si faydalanıyor. Firmaların yüzde 47’sinin ise yeni borç aldığı veya borçlarını yapılandırdığı görülüyor.”

Eşitsizlik...

UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi de Kovid-19’un sadece bir sağlık krizi değil, ayrıca kalkınma ve insani gelişme krizi olduğuna işaret ederek, “Bu krizi eşitsizlik, ekolojik dengesizlik ve güvensizliği tetikleyen, toplumu sosyal, ekonomik ve politik anlamda etkileyen, çağımızın en büyük sosyoekonomik krizi olarak da tanımlayabiliriz” dedi.



Kovid-19 krizinin devamı durumunda ankete katılan firmaların yüzde 48’i sermayelerinin en fazla 3 aylık süre yeteceğini belirtti.