Sebze yazı getirdi meyve kış uykusunda

Duygu Erdoğan - Yaz geldi, pazar tezgahlarında ve market reyonlarında meyve - sebze bollaştı. Ürün olmasına rağmen haftalardır yüksek seyreden fiyatlar bu hafta itibarıyla hem hallerde, hem de tezgahlarda düştü. Ancak fiyatı düşen sadece sebze grubu ürünler oldu. Yaz aylarını şenlendiren meyveler ise kilosu 10-20 lira arasında değişen fiyatlara satılıyor.

Meyve üretici bölgelerden verilen bilgiye göre, önce ılık ve kuru geçen mevsim şartları ardından ani yağışlar ve çiçeklenme dönemlerindeki don hadiseleri rekolteyi oldukça etkiledi. Buna eklenen aracı fiyatlarıyla birlikte üretici ve tüketici arasındaki makas açılmaya devam ediyor.

Buna göre son iki haftalık dönemde pazarda kilosu 4-7 lira arasında satılan domates 3-4 lira, kilosu 5-7 lira olan patlıcan ve kabak 4 lira, 8-12 lira olan biber kilo fiyatları 5-6 lira, demeti 5-6 lira olan semizotu 3.5 lira oldu. Bezelye 5 lira, soğan 1.5-2 lira, patates 2 lira, limon 4-5 lira, fasulye 6-7 lira arasında değişen fiyatlara satılıyor. Çilek kilosu 10 lira iken, erik 10-14 lira, kayısı 12 lira, şeftali/nektari 12 lira, kiraz 18 lira, vişne ise 10 lira, yeni dünya (malta eriği) 14 liraya satılıyor.

Kalite farkı yüksek

Meyve ve sebze arasındaki keskin fiyat farkları hal fiyatlarında da net şekilde görülüyor. 7 Haziran Pazartesi ve 8 Haziran Salı günü hal fiyatlarına bakıldığında; İstanbul Hali’nde bezelye 3 lira, biber çeşitleri 2-6 lira, domates 1.5-5 lira, fasulye 3-5 lira, kabak ve patlıcan 2 lira, pazı 1 lira fiyatla çıkıyor. Antalya Hali’nde ise biber çeşitleri 1-3 lira, domates 1.5-4 lira, kabak ve patlıcan 1 liraya satılıyor. Kumluca üretici hal fiyatlarına göre; domates 2 liradan, salatalık 50 kuruştan, biber çeşitleri 2-4 liradan, patlıcan ve kabak 2 liradan satılıyor.

Meyvelerde de fiyat kaliteye göre belirleniyor ama her kalite grubunda çok ciddi farklar var. İstanbul Hali’nde birinci kalite çilek 10-15 lira, ikinci kalite ürün ise 7-10 liraya satılıyor. Erik kalitesine göre 4-10 lira, malta eriği 8 lira, karpuz 50 kuruş-2 lira, kayısı 10 lira, kiraz kalitesine göre 5-15 ve 20-40 lira arasında, nektari ve şeftali 10-12 lira arası fiyata çıkıyor. Erkenci meyve çeşitlerinin yoğunluklu olduğu Mersin Hali’nde ise çilek çeşitlerine göre 3.5 liradan 10 liraya kadar değişen fiyatlara satılıyor. Erik çeşitleri 4-9 lira, karpuz 50 kuruş-1 lira, kayısı 3-8 lira, nektari 3.5-7 lira, şeftali 2.75-5.5 lira olarak fiyatlanıyor.

Don vurunca çiçek yandı

Önemli sebze üretici bölgelerden Kumluca’da sebze grubu ürünlerde bir sıkıntı görünmüyor. Tedarik zinciri sorunsuz işliyor. Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökce, meyve grubunda ise bölgede yaşanan don olaylarının verimi etkilediğini ifade etti. Kökce, “Meyvelerin çiçek açtığı dönemde don olayları yaşandı, çiçekler yandı. Önceki sezon portakal ve zeytinde olduğu gibi bu yıl da yaz meyvelerini etkiledi” diye konuştu.

Meyve bol olacak ama 10 TL altı zor

Kirazda en erken dönemde piyasaya giren ürünleri sağlayan İzmir Kemalpaşa’da kiraz hasadı bitti. Kemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Bülent Oray, “Burada kirazı 5 liraya sattık. Sezon öncesinde yüzde 25 - 30 kayıp bekliyorduk ama yüzde 40 seviyesini gördük. 18 Şubat’ta gece eksi 5 derecede don yaşandı. Yanmalar oldu. Sadece kirazda değil şeftali ve erik cinslerini de etkiledi. Ama geçmiş yıllara göre kalite daha iyi durumda. Üreticiler maliyetine satıyorlar, öyle bahçeler vardı ki maliyetini çıkaracak kadar ürün bile elde edemedi” dedi.

İstanbul Umum Pazarcılar Esnaf Odası Başkanı Mesut Şengün, pazarda sebze grubunda fiyatların düştüğünü, mevsim bolluğunun hissedildiğini söyledi. Şengün, şunları söyledi:

“İlerleyen günlerde meyve üretici bölgelerin piyasaya katılmasıyla fiyatlarda bir gevşeme olabilir. Ancak meyve sebzeye oranla zaten daha az ve zahmetli üretimi var. Nakliye masrafları da çok yüksek. Fiyat biraz aşağı iner ama kilosu 8-10 liranın altında yaz meyvesi az olacaktır.”

Verimde kayıp % 40 oldu

Akdeniz Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, üretici ve tüketici arasındaki ‘fahiş’ fiyat farklarının büyük bir sorun olarak devam ettiğini belirtirken, meyvede bu yıl iklim nedeniyle yaşanan kayıpların da fiyatlarda etkili olduğunu söyledi.

Yılmaz, “Bölgede şeftali, kayısı ve erik var yeni dünya ise artık son günleri. Örneğin dalında şeftaliyi tüccar 2-3 lira arasında alıyor, çiftçi hale getirebilirse 5 liraya satabiliyor. Ancak her çiftçinin böyle bir imkânı yok. Ürünlerimizin verimi de az. Geçen yıla göre yüzde 40 verim kaybı var. Kış aylarında hava çok ılık gitti, bahçeler uyandı, çiçek açtı. Tam çiçek döneminde yağmur kar başladı. Bundan kaynaklı kayıplar oldu. Yüksek bölgelerde rekolte kaybı fazla” dedi.