Sönmez, otel zinciri kuruyor, enerji ve çimentoda büyüyecek

Tekstil işiyle tanınan grupta bu sektör stratejik bir kararla küçültülürken, yeni işler ön plana çıkıyor.
Sönmez Holding, önümüzdeki dönemde dört sektörde büyümek istiyor: Teknoloji perakendeciliği, çimento, enerji ve turizm.
Turizmde iki oteli var. İki otel daha yapıyor. Böylece 4 oteli olan Baia zinciri ortaya çıkacak. Bir de yine Bursa’da termal otel yapacak. Arkasından üç büyük ile oteller gündeme gelecek... Bu sektöre şu anda 100 milyon dolarlık yatırım gündemde.
Enerjide bir santralı var. Sektöre 200 milyon dolarlık yatırım yapacak.  Santralın yeri henüz belli değil. Uşak veya Bursa’yı düşünüyor. 

425 milyon dolar yatırım
Çimentoya yapılacak 125 milyon dolarlık yatırımla birlikte, Sönmez’in gündemindeki yatırım portföyü 425 milyon doları buluyor.
Sönmez, gayrimenkul projeleri gerçekleştirdi ama artık bu sektörde başka bir proje yapmayacak. Celal Sönmez işlerin fazla dağılmasından yana değil. Birkaç sektöre odaklanmak istiyor. Bu sektörleri de saptamış durumda. Tekstilden orta vadede çıkacak gibi görünüyor. “Bazı dallarda bir 10 yıl daha iş yapılabilir” diyor.
İşlerin başına üç oğlunu getirmiş. Kendisi de kaptan köşkünde oturuyor. Aynı zamanda Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı olan Sönmez, Bursa’nın Türkiye’nin gerçek sanayi başkenti olduğu görüşünde.

Sönmez hangi sektörlerde var?
Tekstil, turizm, teknoloji perakendeciliği, otomotiv, lojistik gibi işlerimizin yanında bir de çimento işine girdik. Bilecik Çimento AŞ’ye geçen yıl ortak olduk ve yatırım aşamasındayız. Önümüzdeki yıl üretime başlayacağız. Birinci etabı açtıktan sonra geleceğe bakacağız. 1 milyon 300 bin ton yıl klinker kapasiteli bir tesis oluyor. 125 milyon dolarlık bir yatırım yapacağız.
İnşaat durgun, niye girdiniz bu sektöre?
Kârlı bir sektör. Türkiye’nin alt yapıları bitmez. Şu sıralar durgunluk var gibi gözükebilir ama Türkiye’nin geleceğinde çimento olacak. Civar ülkelere ihracat yapacağız. Rusya, Kafkas ülkeleri hedefimiz. Irak’ın toparlanması halinde topyekûn inşa edilecek.
Sektör payları nasıl? En büyük geliriniz nereden?
Tekstilin payı yüzde 20’lerdedir. Tekstilde planlı bir küçülme içindeyiz. Turizmde ciro düşüktür ama yatırım değerleri önemlidir. Bir oteli 40-60 milyon dolarlara mal edersiniz ama cirolar düşüktür. Fakat kârlılık yüksektir.
Sönmez Plaza ve As Merkez Sönmez Gıda AŞ’nin içindedir. Bustaş (soğuk hava depoculuğu) ve frigorofik TIRla taşımacılık var. Enerji grubun iş hacminin yüzde 15’idir. Buhar ve sıcak su da satıyoruz. Teknoloji perakendeciliğinin grubun iş hacmi içindeki payı yüzde 20-25 arasına oturmuştur.
Enerji işiniz var, nasıl gidiyor?
Enerji, yine Türkiye’nin hem gündemindeki ve maalesef son 30 yılda çok iyi yönetilememiş bir sektör olmasından dolayı açığı olan ve ne kadar yatırım yaparsanız yapın kaldıracak ve kâr getirebilecek bir sektör. Makro düzeyde baktığınızda ne yazık ki diyorsunuz ama bir sermaye grubu olarak baktığınızda içinde bulunulması gereken bir sektör.
Toptan elektrik alıp dağıtım yapma işimiz bitti. Özel sektör 160 liraya DUY’a satarken bana daha ucuza elektrik vermez. Devlet satabilir ama ben satamam. Üretici olarak kaldık. Firmalara verebiliyorduk, şimdi sisteme veriyoruz. Bizimki doğalgaz çevrim santralı 35 megavat gücünde.
Teknoloji perakendeciliğine de iddialı bir giriş yaptınız...
Teknoloji perakendeciliği işimiz büyük. Teknolojix’e ortak olduk. Bu sektörde ayrıca Hyundai’nin elektronik bölümünün Türkiye distribütörlüğü var. Bir de AGB şirketimiz var. Elektronik ürünlerde toptancılık yapıyor.
Sönmez AGB ilginç bulduğu ürünleri alır, toptan ticaret yaptığı teknoloji firmalarına, büyük market mağazalara satar ya da kendi Teknolojix mağazalarımızda satarız. AGB, 900’den fazla noktaya satış yapıyor.
Teknolojix mağaza sayısı 50’yi buldu.
Hyundai’de ilginç bir sistem vardır. Kendisinin kabul ettiği üreticilere fason üretim yaptırabilirsiniz. Biz Hyundai klimayı Mısır’da ürettiriyoruz. Trand marka bilgisayar üretiyoruz. Marka olarak konumlandırmaya çalışıyoruz.
Teknolojix’in biz ortak olduğumuzda 11 mağazası vardı. 2007 yılında 100 milyon dolar ciro yaptı. Mağaza sayısı 50’yi buldu. 2008’de çok daha iyi bir çıkış bekliyorduk ama istediğimiz artış olmayabilir. Bu yıl Hyundai devreye girdi. Hedefler yine de tutar. Bu iş ilginç. Bizde bütün dünya markaları pazarda. Aslında dünyada böyle değildir. Ulusal markalar kendi ülkelerinde vardır.
Otomotivde ne yapıyorsunuz?
Ford bayiliğimiz var, Kamil Koç’la ortağız. Geçen yıl 67 milyon YTL ciro yaptı. Taşımacılıkta Sönmez Lojistik var. Bustaş’ın içinden çıktı. 85 tırla taşımacılık yapıyor. Medya işimiz var. Radyo, TV, gazete var. Birkaç dergimiz var. Bursa Hakimiyet çok eski bir gazete.
Mevcut santral dışında enerjide başka planlar var mı?
Enerjide yatırımlarımız olacak. 400 megavat olsun diye düşünüyoruz. Görüşmeleri başlattık, makine satıcıları ile görüşüyoruz. Doğalgaz çevrimde uzmanlaştık. Sıkıntılı, malzeme bulunmuyor. Elektrik enerjisinde kömürde devletle muhatapsınız. Rüzgârda, hidrolikte yine devletle muhatapsınız. Ama doğalgazı biz kendimiz alabiliriz. Bunun için devletle muhatap olmak gerekmiyor. Doğalgazı BOTAŞ’tan alırız. 200 milyon dolarlık bir yatırım yapacağız. Doğalgaz daha ucuzdur. Kaynak ithaldir. Fiyatı çıkarsa elektriğin fiyatı da çıkar.
Bizim santralımız Uşak’ta. Devamı da ya orada olacak ya da Bursa’da. Uşak bölgesinde elektrik arz açığı büyük. Ama altyapı sorunu var. O çözülürse Uşak’ta yaparız. Dağıtım ihaleleriyle ilgilenmiyoruz.
Turizmde iki oteliniz var. Bu sektörde ne yapmak istiyorsunuz?
İki otelimiz var, birisi Uludağ’da birisi Bodrum’da. İki yeni otelin inşaatı devam ediyor. Biri Lara’da, diğeri Bursa’da. İkisi de beş yıldızlı. Lara’daki tamamlanmak üzere. Önümüzdeki yıl nisanda açılacak. Bursa’daki yeni başladı o da önümüzdeki yıl haziranda açılacak. Bu iki otele 75 milyon dolar yatırım yapıyoruz. Bursa şehir oteli oluyor.
Otel işinde ‘Baia’ ismiyle zincir oluşturmak istiyoruz.
Yine Bursa - Çekirge bölgesinde yerimiz var. Orada Hüsnü Güzel ve Servinaz otellerimiz var. Bunlar biraz eski, dökükler. Bunların yerinde, tarihi dokuyu koruyarak bir otel yapacağız. Hidroterapi merkezi de denilebilir. 2009’da başlıyoruz.
Bursa’nın termal özelliğini ön plana çıkaracak bir yer yapmak istiyoruz. Tahminen 35 milyon dolar yatırım yaparız. Arsa ile birlikte 55 milyon dolar olur.
Sonrası var mı derseniz gençlere bırakıyoruz, istiyorlarsa yapsınlar. Muhakkak İstanbul, Ankara, hatta İzmir’i düşünmek gerekir. Biz niyet edinceye kadar potansiyel dolarsa onu bilemem.
Havacılıkta uçağınız var mı?
Havayolu taşımacılığımız önce Bursa Havacılık’tı, sonra Sönmez Havacılık oldu. Bu iş babamdan kaldı. Bursa-İstanbul arası THY uçuşu durdurunca, ‘Biz yapalım’ dedi. Birçok kişiden hayır dua aldık ama para kazanamadık. 1998’de hava alanına konma bedeli uygulaması geldi. Her seferde, eskitme payı diye bir şey almaya başlayınca, olmadı. O zaman babam kapat dedi.
Türkiye’nin 1 no’lu sivil havacılık şirketiydi. İşletme ruhsat numarası 1’di. Şimdi olsa tutardı ama yine Bursa-İstanbul arası değil. Şimdi BTSO olarak çeşitli garantiler verdik ama olmadı. Ankara uçuşları olmadı. Şirketimiz kaldı. Grubun kendi helikopter uçuşlarını yapıyor.
Gayrimenkul işleriniz de var sizin. Devam ediyor mu?
Onu da yavaşlattık. İki proje bitirdik. Crystal Park, Green Park. 250 daire yaptık. Crystal Park’ı sattık, Green Park’ta yüzde 60’ı satıldı. Bir de yatırımcı olarak AVM’lerde Bursa’daki Kent Meydanı projesini gerçekleştirdik. Büyükşehir Belediyesi’nin ihalesiydi. Küçükçalık, Sönmez ve Sarımermer ortaklığı ile girdik, 30 yıl yap işlet devret modeliyle.
Gayrimenkulde yeni proje düşünmüyorsunuz galiba...
Gayrimenkulde bir projemiz yok. Elimizde 550 dairelik daha konut projesi var ama yapmamayı düşünüyoruz. Piyasa canlansa da dönmeyi düşünmüyorum. Sektörlerimizi azaltmak niyetindeyim. Çok önemli bir sektör ama biz dağılmak istemiyoruz.
Hangi sektörlerde büyümek istiyorsunuz?
Mevcut işlerimiz içinde enerjiyi büyütmek istiyoruz. Turizmi büyüteceğiz. Teknoloji perakendeciliği ve çimentoda büyüyeceğiz.
Tekstilde küçülüyoruz ama verimliliğimizi artırarak ve modernizasyon yatırımlarıyla ayakta kalmaya çalışıyoruz. Tekstilde 130 milyon dolarlık iş yaptık geçen yıl. 4 bin kişi çalışırdı. Bugün 700 kişi civarında. 400 milyon dolarlardan 100’lere düştük.
Tekstilde katma değerinizi, AR-GE’nizi, pazarınızı geliştirerek yapılabilecek şeyler var hâlâ. Bazı bölümlerinin bir 10 yıl kadar daha geleceği olduğunu düşünüyorum. Biz iplik kısmında vardık. Kaliteler yaklaştı. Belirleyici faktör fiyat olunca Türkiye’nin şansı kalmadı. Makinelerin bir kısmını sattık. Bangladeşli bir firmaya. 13-14 yaşındaki makinelerdi. Rakiplerimizin devlet desteği büyük boyutlarda. Çin’de hala liberal ekonomi yok. Yatırımların parasını devlet ödüyor.
Çimentoya yatırım yapmışsınız. Büyüyeceğinizi de söylediniz. Neler yapacaksınız?
Türkiye genç bir ülke, kalkınmaya çalışıyor. Bu kalkınmanın temel girdilerinden biri. Biraz da petrolün fiyat artışıyla birlikte etrafımızdaki ülkelerde talep artıyor. Türkiye çimento yatırımları açısından doğru bir yolda. Bir çimento açığı vardı Türkiye’de, Bu kapatılıyor. Daha sonrası artık sektörün kârlılığına göre devam eder.
Çimentoda bir fabrika ile kalmayız ama önce bunun devreye girmesi gerekir. Bilecik kazansın, yapsın. Bir de sektörü öğrenmemiz gerekir.
2007’yi nasıl kapattınız? Bu yıl hedefler tutar mı?
2007’yi 650 milyon YTL ile kapattık. 2008 beklentimiz 700 milyon.  Olursa iyi diyeceğiz. Bu yıl ekonomi biraz sıkıntılı. Enerji, çimento, turizm yatırımlarımızın sonuçları 2010 cirosuna yansır.

‘Ticaret için ayrı oda gereksiz?
Siz aynı zamanda Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı’sınız. Bursa’da sanayi bu kadar güçlü, sizin durumunuzdaki illerde ticaret ve sanayi odaları ayrı. Sizde niye değil?
Ticaretle sanayi birliktir, sanayinin nerede başlayıp nerede bittiği, ticaretin nerede başladığı belli olmaz. Sorunların aynı mecliste konuşulması daha iyi değil mi? Dünyada da böyledir. İkinci bir koltuk üretmenin ne anlamı olur? Ticareti sanayiden ayırmak bize özgü bir iş. 119 yıllık bir oda. Babam Ali Osman Sönmez 24 yıl başkanlık yapmış. Babadan bana geçti. 13 yıldır da ben başkanım. Ama odada 24 yıldır çalışıyorum.
Peki Bursa’nın Türkiye ekonomisindeki yeri için ne dersiniz? Milli hasılanın ne kadarı Bursa’da üretiliyor?
Bursa ihracatta ikincidir. Daha önce tekstilin başkentiydi, şimdi otomotivin başkenti sayılıyor. Milli hasıla payı yüzde 4 civarında.
Bursa kendi yolunu seçti, sanayi başkenti olmak durumunda. Koca-eli’ndeki devlet yatırımlarını çıkarın, Bursa Türkiye’nin en büyük sanayi yatırım bölgesidir. Gıda ve turizm de çok önemlidir ama diğer sektörlerin payı sanayinin yanında küçüktür.
Bundan sonra Bursa’nın sanayisinde olması gereken ileri teknoloji, nanoteknoloji gibi katma değeri yüksek şeylerdir. Bursa’da bazı açılardan İstanbul’a benziyor, hatta İzmir de böyle.

İşleri, üç oğlu arasında bölüştürdü
Yeni sektör var mı?
Yeni sektör düşünmüyorum kısa vadede. Ben 1977’de işe başladım, 2001’de babam vefat etti. Bizim ana işimizin yüzde 75-80’i tekstildi. Diğer sektörlerin hepsi rahmetlinin vefatından sonra oldu. 1977’de tekstili öğrendim. Şimdi elektronik perakendeciliğini, turizmi öğren, enerjiyi öğren... Bunların hepsi gayya kuyusu. Hatta fazla açıldığımı bile düşünüyorum. Bazen bir ya da iki sektörde olsaydık da olurdu diye düşünüyorum.
Fakat benim bir şansım var. Üç oğlum var, artık onlar koşacak.
Oğullarınız arasında işbölümü nasıl?
Ali Cem Bey teknoloji perakendeciliği ile ilgileniyor. Diğer konularla da ilgileniyorlar. Küçük oğlum Cemil Bey turizm ağırlıklı çalışıyor. Ortanca oğlu Osman Bey, tekstil işiyle ilgilenecek. Şimdi askerde. Yönetim kurulunda bütün çocuklar var.
Ortanca ve büyük evli. Gelinlerim kızım diyebileceğim kadar yakınımız. Aile olarak mutluyuz. Hanım çekip çeviriyor.
Her pazartesi toplanır yemek yeriz. Geleneksel hale getirdik. Sağ oldukça sürecek. Eşim Ümran Hanım şirketlerde çalışmıyor.

Celal Sönmez kimdir?
Celal Sönmez, 1953 yılında Bursa’da doğdu. Yüksek öğrenimini İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde tamamlayan ve 1977 yılında bu fakülteden mezun olan Celal Sönmez, daha sonra Sönmez Holding bünyesindeki çeşitli kuruluşlarda yöneticilik yaptı. Halen Sönmez Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerini yürüten Celal Sönmez, ilk kez 1984 yılında Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Meclis Üyeliği’ne seçildi.
24 Kasım 1995 günü yapılan seçimlerde BTSO Yönetim Kurulu Üyeliği’ne, 29 Kasım 1995’te Başkanlığı’na seçildi. 7 Mart 2005’te BTSO Başkanlığı’na 5. kez seçilen Sönmez, evli ve 3 çocuk babası.

Rakamlarla Sönmez Holding
-  Sönmez Holding 9 sektörde faaliyet gösteriyor (Turizm, tekstil, lojistik, enerji, otomotiv,medya, inşaat-gayrimenkul, tekno perakende ve çimento)
-  Grubun iş hacminin dağılımı şöyle:
-  Tekstil yüzde 20
-  Tekno perakendecilik yüzde 25
-  Enerji yüzde 15
-  Otomotiv yüzde 12
-  Diğer yüzde 28
-  2007 yılını 650 milyon YTL ciro ile kapattı
-  2008 hedefi 700 milyon YTL
-  İstihdam 2400 kişi
-  İhracat 15 milyon dolar

Sönmez Holding’in gündemi
-  Turizm, çimento, enerji ve teknoloji perakendeciliğinde yoğunlaşacak.
-  Çimento’ya 125 milyon dolarlık yatırım yapıyor.
-  İki yeni otel yapıyor. İki eski oteli yenileyecek. 
-  Gayrimenkul’de yeni konut projesini durdurdu. Bu sektörden çıkıyor.
-  Tekstili küçülttü. Daha da küçültecek.
-  Enerjide 200 milyon dolar yatırımla 400 megavatlık yatırım yapacak.
-  Teknoloji perakendeciliğinde yeni mağazalarla büyüyecek.
-  75 milyon dolar yatırımla Lara ve Bursa’da iki yeni otel yapıyor. Bu sektörde ‘Baia’ zincirini kuracak.
-  Bursa - Çekirge’de 35 milyon dolar yatırımla hidroterapi merkezi niteliğinde termal otel yapacak.
-  Mevcut yatırımlardan sonra İstanbul, Ankara ve İzmir’e otel yatırımlarını değerlendirecek
-  Yeni sektörlere girmeyecek.