Tarımsal sanayide büyüyecek gayrimenkulde yeni projeleri var

Tekfen Grubu’nun çekirdek şirketi, Feyyaz Berker ve Nihat Gökyiğit’in 1956’da kurduğu “Feyyaz-Nihat Müşavir FN”ydi. Bu şirkete 1957’de kardeş geldi ve gruba adını veren Tekfen kuruldu. İki yıl sonra da Necati Akçağlılar ortaklığa katıldı ve 50 yıl süren ortaklık, dostluk başladı.
Tekfen, bu üç girişimci mühendisin yarattığı büyük bir grup. Şimdi başında 39 yıldır grupta çalışan Erhan Öner bulunuyor. CEO Erhan Öner de mühendis. Muhtemelen bu nedenle neyin nasıl üretildiğini anlatırken büyük bir heyecan duyduğu izleniyor.
Tekfen’in elinde birkaç milyar dolarlık taahhüt işi var. Bu işte büyümesini sürdürecek. Ama asıl büyüme alanı olarak tarımsal sanayi gözüküyor. Bunun konjonktürle ilgisi de var tabi. İnşaat bir hizmet alanı ama grubun işleri içinde giderek önem kazanan gayrimenkul ve tarımsal sanayi yatırım istiyor. Tekfen’in de gündemine bakınca, bu iki alana büyük yatırımlar planladığı görülüyor.
Gayrimenkulde birkaç önemli projesi var. Tarımsal sanayide büyük çaplı fabrika yatırımları yürüyor. Başlayacak olanlar var. Satın almalar da olabilir.
Tekfen yeni sektörlere girme niyetinde değil. CEO Erhan Öner, “Odağı dağıtmamak lazım” diyor. Grup, inşaat ve tarımsal sanayi ile yürüyecek gibi gözüküyor. Grubu bir miktar da gayrimenkulde aktif olduğunu izleyeceğiz. Grubun, faaliyeti içinde görece küçük kalan işlerden zamanla çıkması da mümkün. Tekfen gıda ve perakendecilik gibi bazı işlerden çıkmıştı.

Erhan Öner kimdir?
Tekfen Holding Grup Şirketler Başkanı ve CEO Erhan Öner, ODTÜ mezunu. University of Texas’ta boru hattı mühensliği üzerine lisansüstü eğitim aldı. 1969’da Tekfen İnşaat’ta proje mühendisi olarak çalışmaya başladı. 1976’da proje müdürü, 1979’da  Genel Müdür Yardımcısı görevini üstlendi. 1980’de Toros Gübre ve Kimya Endüstrisi’nin genel müdürü oldu. 1991’de Tekfen İnşaat’ın murahhas azası olan Erhan Öner, 7 yıl bu görevde bulundu. 1998’de genel müdür oldu. 2000 yılında Tekfen Holding Grup Şirketler Başkanı görevini üstlendi.
Dünya Gübre Üreticileri Derneği (IFA) Başkanlığı yaptı. DEİK bünyesindeki Türk-İspanyol ve Türk-Portekiz İş Konseyleri’ne bir süre başkanlık etti. İki ülke arasındaki ekonomik ilişkileri geliştirme çalışmalarıyla 2004 yılında İspanya Kralı tarafından “İspanya Kraliyet Liyakat Nişanı” ile ödüllendirildi.

Film stüdyolarını satmak istiyor, iki ofis bloğu daha yapacak
Emlak, gayrimenkul işinde yatırımlarınız oldu. Şimdi ne var gündemde?
Yalıkavak devam ediyor. Haziran sonunda bitecek. 85’e yakın konut var, çoğu satıldı. Bir de 50 odalı butik otel var. Yaptığım tüm projelerde sağlamlığa ve estetiğe dikkat ediyoruz. İstanbul’da da arazilerimizi değerlendiriyoruz. İstanbul Tekfen’i ofis yaptık, bir metrekare boş yok. Birkaç kiracı çıksa da taşınsak diyoruz. Buraya sığamıyoruz.
Emlak grubu büyüyor, onlar için Karaköy’de bir yer kiraladık. Bu yıl 4 Levet’te otoparkı satın aldık. Oraya 12-13 katlı bir ofis yapacağız. İnşaat alanı 7 bin  metrekare. Kağıthane’de 30 bin metrekarekik ofis projemiz var. Bodrum’da Gümüşlük’te 15 villadan oluşan yazlık projemiz var. Evler mandalina bahçesi içinde, denize 100 metre mesafede. Bomonti’de ev projemiz var. 10 bin 500 metrekarelik kiralanabilir alan olacak.
Antalya’da film stüdyolarınız var. Film sektörü patlama yaşıyor. Para kazandırıyor mu?
Stüdyolar duruyor ama yürümüyor. Orayı satmak istiyoruz. Bazı yabancı prodüksiyonlara hizmet verdik ama film sanayi enterasan. Filmciler gittikleri yerde teşvik bekliyorlar, burada yok. İklim, çevre güzel, diğer husus emniyet. Yüksek sigorta pirimleri nedeniyle gelmiyorlar.
Fikir ailede bu konuda eğitim alan bir kişiden çıktı. GORA bizim orada çekildi. Stüdyo İstanbul’da olsaydı dolar taşardı. Çünkü yarışma programları, dizi ve film çekimleri çok fazla. Şu an cari giderlerine ancak yetiyor, yetmiyor.
Biz film piyasasını bilmiyoruz. Bu sektördekiler ne hikmestese bizi dolandırmaya çalışıyorlar. Çok yabancı geldi mesela.. Havaalanında karşılanıyorlar, valileri ziyaret ediyorlar. Basın toplantıları yapıyorlar. Adam o gazla herkesi soyup soğana çeviriyor.

İnşaat, tarımsal sanayii, endüstri, emlak-gayrimenkul ve bankacılık var. Bu sektörlerin grubun iş hacmindeki payları nedir?
İki tane amiral gemimiz var. Biri tarımsal sanayii, diğeri inşaat. İnşaat en eski işimiz. 2006’da grup gelirinin yüzde 62’si taahhüt grubundandı. Bu grupta iki şirket daha var. Tekfen Mühendislik ve Tekfen Çelik. Verdiğim rakamlar ortaklık olsa bile sadece bizim payımızı ifade ediyor. 2007’de gelirin yüzde 54’ü taahhütten. Tarımsal sanayii yüzde 35’den 45’e çıkmıştır. Emlak geliştirme 2006’da yokken 2007’de yüzde 3’ünü oluşturdu. Diğer dediğimiz faaliyetler de yüzde 2 civarındadır. Bu diğerin içinde sigorta aracılığı, ampul, kibrit ticareti gibi işler var.
2008’de ne bekliyorsunuz?
Tarımsal sanayide enteresan bir büyüme var. İnşaatta gerileme yok ama tarımdaki fiyat artışları dolayısıyla o kadar artıyor ki inşaat ve tarımın payının 2008’de eşit olacağını tahmin ediyoruz. Yani yüzde 48-48 diyebilirsiniz. Diğer faaliyetlerimize de yüzde 4 kalıyor. Bunun da önemli bir kısmı gayrimenkuldür.
Benim şirkete girdiğimde ampul işiyle taahhüt işi birbirine yakındı. Diğer faaliyetler büyüyünce, ampülde Türkiye’de   pazarın hepsine sahip olsanız ne olur? Bütün pazar 100-125 milyon dolar. Bizim orada yüzde 30 pazar payımız var. 30-35 milyon dolarlık bir payımız var. Büyük bir iş değil. 3 büyük oyuncu var. Biri biz, diğerleri Philips ve GE’dir.
Geçen sene taahhüt grubunun geliri bir evvelki yılın biraz daha altına gelmiş. Bizim işlerin yüzde 95’i yurtdışında. Yabancı para bazında 2006 ve 2007’de yüzde 4 büyümüş şirketimiz. Ama YTL’nin çok kuvvetli olması bunları YTL’ye çevirdiğimiz zaman 2007 senesi 2006’nın altında kalıyor. 2006’da kurlar daha yüksekti.
Gübre işinde bir büyüme var. Ancak bu kadar ciro büyümesini fiziki büyüklükle ifade edebilmek mümkün değil. Dünyada ham madde ve mamul fiyatları bazı kalemlerde 4 misli, 10 misli artmış vaziyette. Tarımsal sanayide ekibimizin çok güzel çalışması var ama bu denli büyümede fiyat artışlarının etkisi var. Pazar payında da önemli bir artış var. Yüzde 26’lardan 31’lere geldik. Daha öteye gideceğiz.
2007 yılını nasıl kapattınız?
1 milyar 726 milyon YTL’den 1 milyar 895 milyon YTL’ye geldi. Taahhüt grubu 1 milyar 73 milyon YTL’den 1 milyar 29 milyon YTL’ye iniyor, kur etkisiyle. Tarımsal sanayi 597 milyondan 775 milyona çıkıyor. Emlak geliştirme 7 milyon YTL’den 47’ye çıkıyor. Diğerleri 49’dan 44 milyon YTL’ye iniyor. Azalma yine kurdan.
2006’da holding bazında 69 milyon YTL net karımız varken 2007’de 124 milyon YTL’ye çıkıyor. Bankamızın yüzde 70’ini sattık. Oradan gelen satış karı da var.
2008’de ciromuzun 2 milyar 386 milyon YTL’ye çıkmasını öngörüyoruz. Büyük artışlarımızın ana sebebi tarımsal sanayi. Petrol 70 doları aştığı zaman, tarımsal üründen yakıt üretimi ekonomik hale geliyor. Petrol şimdilerde 100 dolar civarında.
Bunun tarımsal fiyatları oynatacağı belli. Gübre sektörü buna hazırlıksız yakalandı. Senelerdir kimse yatırım yapmamış. Şimdi büyük bir talep gelince ilk önce hammaddeyi çıkarmak lazım, madende yatırım lazım. Ama bu yatırımlar 3-4 yıllık yatırımlardır. Bizim beklentimiz 3 ya da 4 yıl böyle sıkıntılı durum devam eder. Petrol fiyatı 50-60 dolara düşerse millet şeker ve mısır ekmekten vazgeçer.
Yeni sektör var mı yoksa bunlar yeterli mi?
Yeni sektör yok. Düşüncemiz bulunduğumuz sektörlerin dışına çıkmamak. Çünkü çok dağıldığımız zaman odak noktanız kaçıyor. 2000 yılından evvel çok değişik sektörlerdeydik. Süt, Karaca Giyim, Makro marketler vardı. Odak noktanızı dağıttığınızda lider olamıyorsunuz. Şimdi bazı konularda lideriz ve bunu korumak istiyoruz. Taahhütte 2-3 müteahhit saysanız biz içine gireriz. Tarımda bir numarayız.
Gübrede 1981’de işletmeye girdik, pazar payımız 4-4.5’ti. Sıfırdan yatırım yaparak ve tesis alarak büyüdük. Türkiye’deki kapasitesinin yüzde 45’i bizde. 800’e yakın bayiimiz var. Bizim gibi dağıtım teşkilatı olan hiçbir kurum yok. 1986’da piyasa monopolden çıktığında süratli hareket ettik. 7 bölgede müdürlük ve depolar kurduk. Şu anda bayi pazarında birinciyiz.
Tarımsal sanayinin altında neler var?
En büyük faaliyetimiz gübre. İkinci büyük aktivite terminal işletmeciliği. Tarım dışı faaliyet ama o grubun içinde. İlk gübre fabrikamızın iskelesini limana dönüştürdük. Baktık ki düzgün bir iş, fabrikanın yanında arazi aldık ve terminal kurduk. Samsun’daki fabrikayı alınca, mevcut iskelenin arkasına depolar yaparak orda da başlattık. Geçen sene kabaca 4.5 milyon tona yakın yükü indirdik ve depoladık.
Bunun dışında tohum ve fide işimiz var. Sebze tohumunda İsrail firmasıyla distribütör olarak çalışıyoruz. Ama Toros olarak kendimiz de buğday tohumu yetiştiriyoruz. Antalya ve Tokat’ta deneme tesislerimiz var.
Fide işimiz de İsraillilerle. Antalya’da aşılı fide yapıyoruz. Biz tarım sanayiinde girdi temin eden bir kuruluşuz ama üretimde de çiftçiyle sözleşmeli üretim yapıyoruz.
Türkiye’de 47 çeşit patates üretiliyor ve hepsi yurtdışından geliyor. Biz Türkiye şartlarına uygun kök hücreden başlayarak patates tohumu üretiyoruz. Toplam 4 yılı buluyor. Bu sene ilk defa patates tohumlarımız piyasaya çıkıyor.
Adana ve İzmir’de tahıl ticaretimiz var.
Tarım grubunun gündemi nedir?
Gündemimiz yatırım. Samsun’da sülfirik asit tesisi kurmak için teklif topluyoruz. Kabaca 90 milyon dolarlık bir yatırım olacak. Ceyhan tesisimizin girdisi fosforik asit. Dünyada bu hammaddelerde bir darlık var.  Fas’ta bir fosforik asit tesisi kurmak istiyoruz. Ön anlaşmasını iki sene önce imzaladık. Yönetim değişiyor, yeniden başlıyorsunuz görüşmelere, vazgeçmiş değiliz. 
Ayrıca dünyadaki değişiklikleri takip edip bir fırsat doğar mı, bir yerde amonyak tesisi kurmak, sahip olmak istiyoruz. Terminallerimizin dar boğazlarını düzeltmek için yatırımlar var.
İnşaatta gündem ne?
10 memlekette çalışıyoruz. Fas’ta rafineri inşa ediyoruz. Libya’da çok büyük boru hattı inşaa ediyoruz. Çölün derinliklerindeki su pompalarla yüzeye çekiliyor, beton borularla 400-500 kilometre, doğru sahile geliyor. 600 milyon dolarlık proje, üçte bizi bize ait.
Suudi Arabistan’da 4 projemiz var. Batı yakasında rafineride iki işimiz var. Orta kısımda petrol kuyularına su enjekte eden sistemi biz yapıyoruz. Doğu sahillerinde dünyanın en büyük gübre projesinde fosforik asit tesislerini yapmak için mukavele imzaladık.
Katar’da 2 boru hattı, bir de otoyol yapıyouz. Umman’da boru hattı yapıyoruz. Kuveyt’te petrol terminali yaptık onu teslim etmeden önceki son bakımlarını yapıyoruz.
Azerbaycan’da Sangacal terminalinde işlerimiz devam ediyor. BTC’nin başladığı yer. Yatırım dönemi bitti, 2008 sakin olacak. 2009’da yeni projeleri gözüküyor. Boru hattı, tesis, tank, depo yapmaya devam ediyoruz. Kazakistan’da iki tane işimiz var. Kaşagan sahasından çıkan petrolün Karabatan mevkine getirilip oradan ön işlemeden geçirilmesiyle ilgili tesisler. Ayrıca kuvvet santrali yapıyoruz. Tüm bunlara hizmet veren bir endüstriyel binalar kompleksi yapıyoruz.
Bulgaristan’da kuvvet santrali inşaatımız var.
Ceyhan’da ağır çelik konstrüksiyon imalatı yapan fabrikamız var. İstanbul’daki Olimpiyat standının çatısını da yaptı. Azerbaycan Bakü’de ayrı bir tessimiz var. Çelik imalatına yönelik. Orada ağarlıkla açık deniz platformları yapıyoruz. Üçüncü bir tesisimiz var, İzmit Derince’de. O da rafinerilerde kullanılan reaktör, kolon, eşanjör gibi proses ekipmanı yapar.
Elinizdeki taahüt işlerinin değeri nedir? Ne kadarlık projelerdir bunlar?
Sene sonu itibariyle elimizde kalmış işlem miktarı 1 milyar 750 milyon dolar. Tahmin ediyorum ki bu yıl içinde alacağımız yeni işlerle 2.5 milyar dolara çıkaracağız.
Tekfenbank’ın yüzde 70’ini sattınız. Kalan kısmın da satılması sözkonusu mu?
Bankacılıktan tamamen çıkma fikrimiz yok. Çünkü ortağımızdan memnunuz. Onların yapısıyla bizim yapımız uyuştu, entegrasyon kolay halloldu. Teşkilatta çalışan yabancı yok. Tamamen eski yönetim var. İşleri tamamen Türkler yapıyor. Büyüme planları var. Biz de onlarla birlikte büyümek istiyoruz bu işte. Çünkü lider olamazsan lideri takip edeceksin. Bizde lider olamadığımız için bir lidere yüzde 70 çoğunluk hissemizi sattık. Bir de opsiyonumuz var. Günün birinde beğenmezsek satıp çıkabiliriz. Ama şu an da çok memnunuz.
Ampül işinden çıktınız ama fason ürettirip satış şeklinde devam ediyor...
Çin’de ürettiriyoruz. GE, Philips ve biz üretiyorduk. 1960’da başlayan bir işimizdi. Bakkalda ampül satışı başlatan ilk firma Tekfen oldu. Ardından rekabet başladı. GE’yi o zamanlar Koç grubu satıyordu. Rakibimiz çok güçlüydü. O günlerin en önemli şeylerinden mesela kibriti vermem diyordu. Bu bizi başka yerlere yöneltti. Bir fabrikayla anlaşarak kibrit işine girdik. Sonra böcek öldürücü vermem dedi. O işe girdik. Ardından salça işine girdik.
Sonra Çin’den ithal ampulle mücadele edilemedi. Philips, Polonya’da bir fabrika satın aldı, buradaki üretimi kapattı. GE de Macaristan’da bir fabrika alarak buradaki üretimi durdurdu. Biz bir süre daha zararına dayandık. Daha sonra biz de fabrikayı kapattık. Şimdi Çin’de TSE’ye uygun damgalı kendi ürünlerimizi üretip, ithal ediyoruz. Şu anda yüzde 30 pazar payımız var.  Çıra ve yak kibritlerimiz vardı, onları sattık. Hindistan’da yaptırıyoruz.
Patronlar işe gelip gidiyor mu?
39 yıldır burada çalışıyorum. Şirket her zaman profesyonellerle çalıştı. Patronlar hiç genel müdürlük yapmadı, abilik, koçluk yaptı. Profesyonel yapı 1998’den beri daha da formal hale geldi. 2000’den sonra bugünkü tarzımız oluştu. 3 grubumuz, 5 başkan yardımcımız var. 9 kişilik yönetim kurulu var. 6’sı kurucu ortakları temsil ediyor. 3 bağımsız. Rüştü Saracoğlu, Hasan Subaşı ve avukat Şefika Pekin. Kurucu ortaklar 2 kişiyle temsil ediliyor.
Nihat Bey, Nezahat Gökyiğit Parkı’yla TEMA ve Artvin’deki arıcılık işleriyle ilgileniyor. Feyyaz Bey Atatürkçülükle ilgili çalışmalar yapıyor. Eğitime adadı kendini. Hisar Eğitim Vakfı’nın kurucusu. Robert Kolej ve Boğaziçi Üniversitesi’ne vefası var. Kemerburgaz’da Feyyaz Berker Lisesi var. Onun büyütülmesi gündemde. TÜSİAD’ın ilk 10 yılının kitabı geliyor. Bu kitabı Güngör Uras hazırlıyor. Azerbaycan’da Atatürk Enstütüsü var.
Necati Bey biraz rahatsız ama hemen her gün ofise gelir. Biz de vakit bulursak onlara gideriz. Bizde çok büyük formaliteler yoktur. Kapısını çalıp girersiniz, eğer meşgul değilse. Randevu almaya gerek yoktur, yeter ki müsait olsun.

Rakamlarla Tekfen
-  2007 cirosu 1.895 milyon YTL
-  2008 hedefi 2.386 milyon YTL
-  Taahhütte elindeki işlerin değeri 1.750 milyon dolar
-  2008’de 2.5 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor
- Beş ana sektörde faaliyet gösteriyor:
   - İnşaat
   - Tarımsal sanayii
   - Endüstri
   - Gayrimenkul
   - Bankacılık
-  Grubun iş hacminin yüzde 90’ı taahhüt ve tarımsal sanayiden
- Tarımsal sanayiide Türkiye’nin lider şirketi

Tekfen’in gündemi
-  Samsun’da sülfirik asit tesisi kuracak.
-  Fas’ta fosforik asit tesisi kurmak istiyor.
-  Amonyak tesisi yatırımı yapacak.
-  Terminallere yatırım yapacak.
-  Fas’ta rafineri projesini tamamlayacak
-  Libya’da boru hattı projesini  tamamlayacak
-  Suudi Arabistan’daki 4 projeyi bitirecek
-  Katar ve Umman projelerini bitirecek
-  Azerbaycan’da yeni projelere bakıyor
-  Kaşagan’da petrol işleme tesisi ve kuvvet santralini tamamlayacak
-  Bulgaristan’da kuvvet santrali inşaatını tamamlayacak
-  İstanbul 4. Levent’te 12-13 katlı ofis bloku yapacak.
-  Kağıthane’de 30 bin metrekarelik ofis yapacak
-  Bodrum-Gümüşlük’te villa projesi
-  Bomonti’de ev projesi gündemde.
-  Antalya’daki film stüdyolarını satacak.
-  Türkiye şartlarına uygun patates tohumu üretti, bu yıl piyasaya verecek.