Yüzde 6.7 büyüdük

Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6.7 büyüme kaydetti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın üçüncü çeyreğine (temmuz-eylül) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna göre, GSYH tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bu yılın üçüncü çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 6.7 arttı. GSYH, yılın ikinci çeyreğinde Kovid-19 salgını ve kısıtlama tedbirlerinin etkisiyle yüzde 9.9 küçülmüştü. Üçüncü çeyrekteki hızlı yükseliş, “Salgın etkisinin bu çeyrekte aşıldığı” şeklinde yorumlandı.

Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH tahmini, bu yılın üçüncü 3 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 22.6 artarak 1 trilyon 419 milyar 483 milyon lira olarak gerçekleşti.

GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde bu yılın üçüncü çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 41.1, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 15, sanayi yüzde 8, inşaat yüzde 6.4, tarım yüzde 6.2, diğer hizmetler faaliyetleri yüzde 6, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2.8, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 2.4 ile hizmetler yüzde 0.8 arttı. Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise yüzde 4.5 azaldı.

Vatandaş tüketti

Hane halkı nihai tüketim harcamaları yılın üçüncü çeyreğinde yıllık bazda zincirlenmiş hacim endeksine göre, yüzde 9.2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 1.1, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 22.5 yükseldi. İhracat, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22.4 azalırken, ithalat da yüzde 15.8 arttı.

İş gücü ödemeleri yılın üçüncü çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 9.7, net işletme artığı/karma gelir yüzde 32.1 yükseldi.

Oran, beklentiyi aştı yıl sonu pozitife döndü

Yüzde 6.7’lik 3. çeyrek büyümesi, ekonomistlerin yüzde 5’lik tahminini geride bıraktı. 3. çeyrek verisini değerlendiren ekonomistler, büyümenin 4. çeyrekte de yavaşlayarak da olsa devam edeceğini ve yılın pozitif büyüme ile kapanacağını öngördü.

Ekonomistlerin değerlendirmelerine göre, 3. çeyrekteki güçlü büyümenin ana kaynağı iç talep olurken, özellikle kamu bankalarının düşük faizli kredi kampanyaları bu talebi destekledi. Büyümenin 5.4 puanı iç talepten, 5.2 puanı yatırımlardan. 5.1 puanı stoklardan gelirken, ihracat düşüşü ve ithalat artışı büyümeyi 9.1 puan aşağı çekti.

Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, “Üçüncü çeyrek büyümesinin iç talep ağırlıklı bir büyüme olduğunu görüyoruz. Buna paralel olarak da evdeki hayatın getirdiği teknoloji ürünleri, elektrik, elektronik, mobilya, beyaz eşya gibi imalat sanayi ürünlerine talebin artması sanayi sektörünü güçlü tutmuş görünüyor” dedi.

İstanbul Üniversitesi Bankacılık Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Kadir Tuna da, “Üçüncü çeyrekteki sabit sermaye yatırımlarındaki artış dikkate alındığında, KOBİ’lerin ve işletmelerin önemli yatırımları olduğunu görüyoruz. Bu durum da büyüme kalitesi açısından önemli. Çünkü mevcutta, burada istihdam yaratacak ve mevcut istihdamı koruyacak bir büyümeden bahsediyoruz” yorumunu yaptı.

‘Olası riskleri göz ardı etmiyoruz’

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Twitter hesabından, yılın üçüncü çeyreğine ilişkin büyüme verilerini şöyle değerlendirdi: “Büyümenin öncü göstergeleri, yılın üçüncü çeyreğinde güçlü bir performansa işaret ediyordu. Üçüncü çeyrek büyümesinde yurt içi talep artışı etkili oldu. Oluşabilecek riskleri göz ardı etmiyoruz. Makroekonomik, finansal ve fiyat istikrarını önceleyen politika çerçevemizle, dengeli ve istihdam oluşturan büyüme sürecini sürdürülebilir kılmayı amaçlıyoruz.”

Bakan Elvan, üretim ve teknoloji altyapılarını daha da güçlendirecek adımlar atacaklarına dikkati çekerek, “Cumhurbaşkanımızın liderliğinde ekonomiyi ilgilendiren tüm kesimlerin sesine kulak verip, ortak akılla hareket edeceğiz” dedi.

‘Ertelenen talep katkı sağladı’

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, 3. çeyrek büyümesini Twitter paylaşımıyla yorumladı. Türkiye’nin sağlam üretim altyapısına dikkati çeken Varank şunları kaydetti:

“Üretimin ve ertelenen talebin de katkısıyla salgın sonrası üçüncü çeyrekte yüzde 6,7 büyümeyi başardık. Hedefimiz, büyümeyi sağlıklı ve istikrarlı bir şekilde sürdürmek.”

Bir Türkiye bir de Çin

Türkiye, yılın üçüncü çeyreğinde yakaladığı yüzde 6.7’lik performansla Kovid-19 salgınının olumsuz etkilerine rağmen OECD ülkeleri arasında pozitif büyüme gösteren tek ülke oldu. OECD ülkelerinin GSYH’si söz konusu dönemde yıllık bazda yüzde 4.1 gerilerken, daralma Avrupa Birliği için yüzde 4.3, Euro Bölgesi için yüzde 4.4 olarak hesaplandı. OECD üyesi olmayan Çin ise salgın sonrası ekonomik toparlanmasını sürdürerek, yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 4.9 büyüme gösterdi.

BDDK’dan normalleşme adımı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), TL plasman ve depo limitini esnetti. Bankaların, yurtdışındaki konsolidasyona tabi finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıkları ile yurtdışındaki şubeleri de dahil olmak üzere, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlara yapacakları TL plasmanlar, TL depo, TL repo ve TL kredilerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının yüzde 2.5’i kadar uygulanacak. Daha önce bu limit yüzde 0.5’ti. Bankaların yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlara tanımladıkları gün içi (overdraft) TL kredi imkanının bu sınırlamaya tabi olmamasına karar verildi.

‘Yatırımcıları çekmede güçlü konum’

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Bölgesel Başekonomisti Roger Kelly, Türkiye’nin yatırımcıları çekmek konusunda güçlü bir konuma yerleşeceğini öngördü.

Ekonomi yönetimdeki yeni görevlendirmeleri değerlendiren Kelly, Naci Ağbal’ın Merkez Bankası Başkanı, Lütfi Elvan’ın ise Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanmasının piyasalar tarafından memnuniyetle karşılandığını ifade ederek, “Ardından şeffaflığın artırılacağına ilişkin söz ile Merkez Bankası’ndan gelen faiz artışı, daha Ortodoks para politikasına (genel kabul görmüş uygulamalar) doğru dönüş yönünde bir başlangıç işareti verdi” dedi.

Roger Kelly, Türkiye’nin kredi destekli tüketime olan bağımlılığından daha sürdürülebilir bir büyüme modeline geçişine yardımcı olacak reformların bekleneceğini kaydetti.