Tariş'in Tama margarinini tercih ediyorlar

Piyasada inanılmaz boyutta suiistimal var. Bunları öğrendikçe Business okurlarını uyarıyorum. Hiç kimseyi... İşini doğru yapan, kaliteye, markasına, ismine önem veren hiç kimseyi töhmet altında bırakmak istemem. Zaten bilgilerimin kaynağı da piyasanın 'düzgün' üreticileri. Onlar da çok dertli.
Bildiğiniz gibi eti yazdım, peyniri, zeytini, ekmeği yazdım... Son zamanlarda dikkatimi çeken konu ise tereyağı. Hilebazlar, margarini 'krema'ya çevirip tereyağına katıyorlar. Bu konuda İzmir başı çekiyor. İzmir'de Tariş margarininden yapılan krema, tereyağı yapılmak üzere tüm yurda dağıtılıyor.

Hanımın arkadaşı da anlamamış
Benim karım bir kamu kuruluşunda memur. Akşam eve geldi, baktım oldukça keyifli. "Baak!" dedi, "Ucuz tereyağı aldım." İşin hikmetini sorunca anladım. Karadeniz'e tatile giden bir arkadaşı, dönüşte epey bir miktar Trabzon tereyağı getirmiş. Satarak yol masraflarını çıkarmaya çalışıyormuş. Bizimki de uyanık ya, balıklama atlamış iki kilo almış.
Trabzon yağının rengi farklıdır, kokusu mis gibidir, lezzeti bambaşkadır. Bence, dünyanın en güzel tereyağıdır. Bizimkinin getirdiği yağın tadına baktım. Rengi iyi idi ama tadı tereyağı gibi değildi. Huylandım, tavada biraz yağ eritip çay bardağına dökerek baktım, bir şey anlayamadım. Hanıma da 'Bu yağ tereyağı tadında değil. Bir daha ambalajsız, markasız tereyağı alma' dedim. Mine Hanım, aldığına pişman olduğu, kahvaltı sofrasına getiremediği halis (!) Trabzon tereyağını, bana çaktırmadan pilav ve makarna yaparak tüketti.

Beni uyarmışlardı
Gönen'de faaliyet gösteren Teksüt firmasının sahibi Cevdet Arınık arayarak dikkatimi çekti. "Bülent abi, tereyağlarında çok margarin var. İlgilensene" deyince birden kafama dank etti. Rami ve Mega Center gıda sitelerinde ufak bir araştırma yapınca durum aydınlandı. Boyalı zeytinlerin, tavuk derili, hindi gerili ve soyalı sucukların, aflatoksinli kırmızı biberlerin yanı sıra margarinli tereyağlar da piyasayı istila etmişti.

Hilebaz teknoloji geliştirdi
Biraz soruşturunca toptancı piyasadaki bazı dostlar, margarin karıştırılmış tereyağının püf noktasını anlattılar. Eskiden, ayrı ayrı eritilen margarin ile tereyağı büyük bir kazanda karıştırılır, donduktan sonra pazarda satılırmış. Ancak günümüzde teknoloji geliştiği için bu kaba yöntem terkedilmiş. Kahvaltılık margarin, önce bu iş için özel olarak imal edilmiş bir makinadan geçirilerek kremaya dönüştürülüyormuş.
Bu makinadan çıkan margarin kreması, krema makinasından geçirilen sütten elde edilen süt kremasına benziyormuş. Önce kremaya dönüştürülen kahvaltılık margarin, daha sonra tereyağına katılıp karıştırılınca, 'benim' diyen en usta tadımcı bile yapılan hileyi anlamıyormuş. Yapılan hile, ancak iyi donanımlı laboratuvarlarda anlaşılırmış. En çok İzmir çevresinde imal edilerek tüm Anadolu'ya satılan margarin kreması yapımında da Tariş'in Tama margarini tercih ediliyormuş.

Patates bile karıştırıyorlarmış
Cevdet Arınık'ın verdiği bilgiye göre yüzde 70 randımanlı kremanın kilosu 3 milyon lira. Bu kremadan elde edilen halis tereyağın çıplak maliyeti ise 4 milyon 200 bin lira. Bu maliyetin üzerine işçilik, ambalaj, fire, SSK, KDV, nakliye, imalatçı ve perakendeci kârını koyduktan sonra, bir kilo halis tereyağın tüketiciye, 7 - 9 milyon lira arasında fiyatla satılması gerekiyor. Margarinden elde edilerek kilosu 4 - 5 milyon liraya satılan hileli tereyağı olayı öyle büyümüş ki, Sivas, Konya, Erzurum, Malatya, Erzincan gibi Anadolu illerinde adeta markalı tereyağı satılmaz olmuş.
Kayıtdışı, yasadışı çalışan imalatçılar, Anadolu'nun pek çok yöresinde, yasal kurallara uyarak sağlıklı imalat yapan, devlete vergi veren ciddi firmaları adeta piyasadan kovmuş. Kısa adı Setbir olan Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri Birliği Başkanı Olgun Ergüz ise tereyağına magarinin yanı sıra patatesin de karıştırıldığını hatırlatarak şöyle diyor:
"Tereyağı birçok yönden hileye açık bir gıdadır. Pastörize edilmemiş kremadan yapıldığında malta humması gibi hastalıklara neden olabilir. Son zamanlarda bu tür suiistimaller arttığı için tüketici çaresizlik içine düştü. Tüketici bir tencere yemek pişirmek için laboratuvar kuramayacağına göre bu soruna çare bulunmalıdır. Tüketici ilk önlem olarak ambalajlı ve markalı gıdaları tercih etmelidir."

4 - 5 milyona satıyorlar
Konuyu araştırırken İstanbul Mısır Çarşısı'nın yan sokağına bir göz attım. İstanbul'un yoksul halkının ucuz gıda almak için uzak yerlerden gelerek alışveriş yaptığı bu sokakta, kilosu 4 - 5 milyon liraya tereyağı satıldığını görerek üzüldüm. Biçare insanlar, çocuklarına bir dilim tereyağlı ekmek yedirebilmek için bu uyduruk yağları alıyorlardı. Büyüklü küçüklü marketlerimiz ise tam bir vurdumduymazlık içindeler. Müşteri kapmak için 'Ucuz' mal satmaktan başka bir yöntem akıl edemeyen marketçilerimiz, sattıkları hiçbir gıda maddesinin sağlıklı olup olmadığıyla ilgilenmiyorlar. 10 kuruş daha ucuza aldıkları her türlü gıda maddesini raflarına koymaktan çekinmiyorlar. Satmak için rafa koydukları gıda maddesinin, üretim izni olup olmadığına bile bakmıyorlar. Hileli mal imal edenlerin yanı sıra bunları satan perakendecileri de cezalandıran yasalar uygulanmadığı için sorun giderek büyüyor. Tüketici, hem parasını hem de sağlığını kaybediyor.

Türkiye'nin en büyük kooperatiflerinden biri olan İzmirli Tariş, çok büyük olmayan kapasitesi ile Tama marka kahvaltılık margarin ile Tarin markalı mutfak tereyağı yapar. Tariş özellikle Doğu Anadolu'da çok tutulur. Kapasite düşük olduğu için kahvaltılık Tama margarin ise her yerde bulunmaz. Her ikisi de ağzının tadını bilenlerin tercih ettiği margarinlerdir. Özellikle İzmir ve çevresinde imal edilen tüm Anadolu'ya satılan margarin kremasında en çok Tama margarini kullanılıyormuş.
İstanbul'da, bir akşam yemeğinde, Tariş Genel Müdürü Ayhan Özer'e sordum. "Hilebazlar tereyağına karıştırmak için en çok Tama'yı tercih ediyorlarmış. Ne diyorsunuz" dedim. Pamuk konusunda, bir grup ekonomi muhabirine önemli açıklamalar yaparken, benim bu sorumla karşılaşan Genel Müdür haklı olarak şaşırdı ve "Tama ve Tarin satışımız çok iyi. Ama tereyağ olayından hiç haberim yok. Şimdi sizden duyuyorum" dedi.

Bahçıvan Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan ise üretim izni olmayan gıdaların satışının önlenmesini istiyor. Margarinli tereyağ olayından rahatsız olan Bahçıvan, atalarımızın ünlü 'Ucuz etin yahnisi yavan olur' sözünü hatırlatarak şöyle diyor:
"Maalesef bazı hilebazlar çeşitli hilelerle imal ettikleri gıdaları olmayacak fiyatlara satıyorlar. Dana kıymanın 10 - 12 milyon liraya satıldığı bir ülkede 7 - 8 milyon liraya sucuk olmaz. Eğer 7 milyon liraya sucuk satılıyorsa 'Aaa ucuz sucuk buldum' diye onu satın almamalıyız. Fiyatı çok ucuz olan her malda bir bityeniği olduğunu düşünmeliyiz. Örneğin, 10 - 12 kilo sütten bir kilo kaşar yapılır. Sütün kilosu 450 bin lira. 10 kilo süt 4.5 milyon lira yapar. Bunun daha mayası, tuzu, işçiliği, ambalajı, nakliyesi, vergisi, SSK primi, mandıra kârı, perakendeci kârı var. Ama maalesef, bazı uyduruk peynirler 'taze kaşar' denerek, 4 - 5 milyon liraya satılıyor. Özellikle gıdadaki büyük fiyat farklarına itibar etmemeli. Tüketici, her yerde 8 - 10 milyon lira olan taze kaşar peynirini 'ucuza buldum' diyerek 5 milyon liraya satın almamalı, aradaki fiyat uçurumunu sorgulamalı. Rekabet nedeniyle düşük kârla çalışan üretici firmalar fahiş fiyatla mal satamazlar. Unutmayın, hileli gıdalar sinsi bir şekilde sağlığımızı bozar."




BUSINESS


Net'ten hatim indirilir, web'den cenaze kaldırılır
Bayramlık mektuplar
133 zengin için 'sekreter şirket' kurdu
Kader 'Grundıg'i bize geri verdi'
1.3 milyara tavla satıyor
Kapitalistler Che'yi seviyor!
Araştırmacı - fotoğrafçı
Bizim hanıma da margarin karıştırılmış tereyağı satmışlar
'Harbi Seda' ile kurtlarını döküyor, 'Yasemin' ile dertlerine çözüm arıyorlar
Reklamda ve halkla ilişkilerde etik...
Yurtdışına çıkış harcında muafiyet kapsamı genişledi
Önce 'Artemis Tapınağı' sonra 'Boğaziçi gibi' otel yapacak...
400 trilyon liraya müzik dinliyoruz
Northway'in telefonu, Uzan'ın emek politikası ve BDDK...
Elf'ler ve Hobbıt'ler Tıme Warner'ı kurtardı
Mao'nun 'son dansçı'sı broker oldu
Corc Duboyu Buş
Gameboy küllerinden doğdu
ABD'de 80 bin şeker hastasını 'Türk yazılımı' buluşturdu
Moda 'ikinci el'e uzandı