TIR'da topuk sesleri

Chanel gözlükleri, Prada çantaları ve Beymen takımlarıyla beşi de birbirinden şık ve havalı. Son model cep telefonları durmaksızın çalıyor. Ve şu sesler yükseliyor: "Yüklemeyi hemen yapsınlar! Çok az vakit kaldı... Almanya çıkışında TIR arıza yapmış, hemen devreye girin!.. Bu gece 10.00'da şoförleri toplayın, ben antrepoya geliyorum."
Bu beş kadın, Türkiye'nin son 10 yıldır, sessiz ve derinden büyüyen bir sektörünün en etkili isimleri arasında. Çok kimseye hâlâ TIR'lardan, kamyonlardan, uzun yollardan, bıyıklı, bitkin şoförlerden başka bir şey çağrıştırmayan 'maço' bir sektörün yöneticileri...
Türkiye'de 3 - 3,5 milyar dolarlık büyüklüğe sahip olan ve 2010'da 18 milyar dolarlık bir potansiyele sahip olacağı tahmin edilen sektör, kadınların eline geçiyor. Patron, yönetici ve çalışanlar düzeyinde kadın sayısı hızla artıyor.

'Kamyoncu' denmesine kızıyorlar
Ojeli ellerin sahipleri, bu işi yaparken kadınlıklarından taviz vermemişler. Şoförlerin 'bacı'sı değil, 'patronu' olarak da saygı görebileceklerini ispat etmişler.
Kendilerine, küçümser ifadeler yüklenerek, 'kamyoncu' denmesinın dışında bu dünyanın bir parçası olmaktan mutlular.
Misyonları ise Balkanlar, Ortadoğu ve Türki cumhuriyetler ile 400 milyonluk bir pazar potansiyeli olan Türkiye'yi dünyanın önemli bir lojistik üssü haline getirebilmek.

Selma Akdoğan
Balnak Şirketler Grubu CEO'su, UTİKAD Başkan Yardımcısı

Müşteri temsilcisiydi, CEO'su oldu
1980'li yıllarda üniversite gençliğinin hayallerini süsleyen bankacılık, Selma Akdoğan'ın da tek hayali. Ama işler hiç de istediği gibi gitmemiş. Okulu bitirmiş, iş arıyor. Bir tanıdığı, "Sana bir nakliye şirketinde iş görüşmesi ayarladım. Yarın git konuş" demiş. "Valla gitmem. Ne işim var benim nakliye şirketinde" diye itiraz etmiş. Tanıdık ısrar edince de istemeye istemeye gitmiş.
Gidiş o gidiş. Önce karşısına Avusturya Lisesi'nden öğretmeni çıkmış. Meğer iş görüşmesi yapacağı şirketin ortağıymış. Akdoğan, öğretmen hatırı, tavsiyesi derken, hiç hesabında olmadığı halde müşteri temsilcisi olarak işe başlamış. Ve profesyonel iş hayatında kariyer basamaklarını hızla tırmanmış!.. Akdoğan, bugün sektörün en önemli şirketlerinden Balnak'ın CEO'su.

TIR'ın altına bile girdi
"Mesleğin her kademesinde bulunmanın zorunluluğuna inanıyorum" diyen Akdoğan, bir keresinde TIR'ın altına girip lastik kontrol ettiğini, yerini bile bilmediği amortismanları değiştirmek zorunda kaldığını, metrelerce uzunluktaki kolilerin üstüne çıkarak kontrol ettiğini anlatıyor.

'Bazen Erkek Fatma gibi olurum'
Sektörde bayan olmasından kaynaklanan herhangi bir sorun yaşamadığını dile getiren Akdoğan, "İş hayatımda kadın kimliğimi hiçbir zaman hissetmedim. Ama zamanla ister istemez bir sertlik kazanıyorsunuz. Kadınlar nakliyat sektöründe çok başarılı olacak. Çünkü organizasyon yetenekleri var. Gelecek yıllarda sektörde daha fazla kadın olacak" diyor.
Akdoğan, Balnak'ta sadece CEO'luğa yükselmekle de kalmamış. İki ortağı ile birlikte, yüzde 90'ı Alman, yüzde 10'u Türk sermayeli olan Balnak'ta, Almanların hisselerini alarak, yüzde 100 Türk sermayeli hale dönüştürmüş.

Gülriz Kantek
Pan Hava ve Deniz Kargo Genel Müdürü

'Avrupalı bizi hâlâ kabullenemedi'
Pan Hava ve Deniz Kargo Genel Müdürü Gülriz Kantek, üniversite eğitimini İngiliz Dili ve Edebiyatı alanında tamamlamış. 1990 yılında uluslararası bir firmada çalışmak için girdiği hava taşımacılığı şirketine üç yıl sonra müdür, beş yıl sonra da ortak olmuş.
1997'de kendi ekibiyle ayrılarak Ekol, Pan Air & Sea Freight şirketini kuran Kantek, nakliyatçılık sektöründe kadın olmanın dezavantajlarını Türkiye'de değil ama Avrupa'da yaşadığını söylüyor. Avrupa'daki taşımacılık firmalarının en az 100 yıllık olması nedeniyle köklü ve önyargılı olduklarını anlatan Kantek, "Avrupalı kadınlar, firmalarda üst düzey yönetici sekreterliği konumundan daha yükseğe çıkamıyorlar. Sektör Avrupa'da hâlâ erkeklerin tekelinde" diyor.
Avrupa'da ilk etapta ciddiye alınmadığını belirten Kantek, yaşadığı ilginç bir olayı da şöyle anlatıyor:

'Siz mi geleceksiniz?'
"Uluslararası bir meslek örgütünün, yeni üyelerden sorumlu komisyonunun başındayım. En son üyelik için başvuran birkaç firmayı incelemek üzere İngiltere'ye gidecektim. Randevu almak için telefon açtım. Kendilerine komite başkanı olduğumu, bilançolarını ve firmalarını inceleyeceğimden bahsettim. Bana 'Ama siz kadınsınız, tek başınıza mı geleceksiniz?' diye bir soru yönelttiler. 'Bir mahsuru yoksa tek başıma geleceğim' dedim, ama gerçekten çok ilginçti."
Kantek, çalışma disiplini, organizasyon yeteneği, öngörü ve sosyal iletişimde kadınların 'doğal yetenekleri' olduğuna inanıyor. Bu nedenle lojistik için kadının 'biçilmiş kaftan' olduğu düşüncesinde.
Pan, uluslararası hava ve deniz taşımacılığı yapan bir şirket. Pan'ın tüm ekibi 38 kişilik ve neredeyse yarısını bayan çalışanlar oluşturuyor. Bu yılki hedefi 10 milyon dolar ciro olan Pan, ithalatta ilk 4'te, ihracatta da ilk 16'da yer alıyor.

Sena Pir
Türksped Genel Müdürü

'Hem genç, hem kadın, hem de Türk...'

Türksped Yönetim Kurulu Üyesi Sena Pir, ailesinin kurduğu şirkette ikinci kuşak olarak yerini almış durumda. Başlangıçta baba mesleğine hiç ilgi duymayan Sena Pir, üniversiteyi bitirince şirkette iki aylığına staj yapması için ikna edilmiş. Bugün 10 yılını tamamlamak üzere. Pir, "Başka bir işte bu kadar başarılı olamazdım" diyor.
Nakliyatçılığın uzun çalışma saatleri nedeniyle yorucu bir meslek olduğuna değinen Pir, aynı zamanda dinamik yapısının insanları geliştirdiğini söylüyor. Mesleğinin hata kabul etmediğini ve bu nedenle de çok hızlı öğrendiğini, ayrıca bu işi yaparken çok insan tanımanın ve çok yer görmenin avantajlarını yaşadığını belirtiyor. Çalışanlarla iletişimde denge kurulması gerektiğini belirten Pir, "İnsani, mütevazı ve çalışkan olmalı. Mesafeyi korumak çok önemli. Ne sadece dostluk, ne de sadece iş düşünülmeli, tatlı sert olunmalı. Eğer şirkette koyduğumuz kuralları kendimiz uygulamaz da çalışanlarımızın uygulamasını beklersek bu durum sağlıklı ilişkiler kurmamızı engeller" diyor.

Çalışanların yarıya yakını kadın
Türksped'de 350 çalışanın yüzde 40'ı kadın. Yöneticilerin de yüzde 16'sı kadın. Bir forklift operatörü ile 150 sürücünün koordinasyonunu sağlayan filo servisi operasyon sorumlusu da kadın. Pir, 22 yaşında yurtdışındaki toplantılarda, "Hem genç, hem kadın, üstelik Türk" olmasından ötürü tepki aldığını belirtiyor. Gençlerin bu sektörü dikkate almasını öneren Pir, lojistiğin son zamanlarda daha cazip hale geldiğini anlatıyor. Türkiye'nin coğrafi konumu, çokuluslu firmaların pazarda oluşu nedeniyle sektörün dinamizm yakaladığını anlatan Pir, "Türkiye'de büyük iş hacmi var. Altyapı problemleri nedeniyle atıl kapasite çok fazla" diyor.

Güzin Sürtal
FransMaas Genel Müdürü, UTİKAD Yön. Krl. Üyesi

'Sektör alaylıların tekelinden çıktı'

Avrupa'da yaygın 250 ağı bulunan FransMaas'ın Türkiye kurucu ortağı ve Genel Müdürü Güzin Sürtal, 12 yıldır patron. Toplumdaki önyargıya rağmen kadınların son yıllarda bu sektörde kariyer yaptıklarını, büyük bir bölümünün de yönetici kademesine yükseldiğini belirtiyor.
Sürtal'ın nakliyatçılık kariyeri, Hollanda asıllı firmanın Türkiye'ye yatırım kararı alıp, kendisine teklif yapılmasıyla başlamış. İşe başladığı ilk günü hiç unutmuyor. 'Abi gelsene, şunu yapsana abi' bağırışları altında ve küfürler eşliğindeki ilk iş günü deneyiminin ardından, eve gidip kendi kendine günün muhasebesini yapmış. "Bu iş bana göre mi, yoksa erkeklere özgü bir iş mi? Devam mı edeyim, yoksa bırakayım mı?..." Sonuçta 'devam' kararı almış. Ve bu karar FransMaas'ı, yılda 5 milyon euro ciro yapan bir şirkete dönüştürmüş.
Lojistiğin kendi içinde çok büyük bir değişime uğradığına inanan Sürtal, sektörün alaylı takımın yönetiminden kurtulduğu düşüncesinde. 'Lojistik artık alaylı ve eğitimsiz insanların tekelinden çıktı. Eğitimli, yurtdışı deneyimleri olan insanların kazanılması zorunlu hale geldi" diyor.
Özellikle son 8 - 10 yılda bayanların sektördeki rolünün arttığını söyleyen Sürtal, artık nakliyatın lise çağındaki kızların da kariyer hayallerini süslediği görüşünde.

'Anaç yapımızı koruyoruz'
Kadınların erkeklere göre daha sistemli çalışmasından dolayı sektördeki geleceklerinin parlak olduğunu belirten Sürtal, 'Ataerkil yapıdaki bu sektörde anaç yanımızı koruyoruz" diyor.
Sektörde erkeklerle çalışmanın getirdiği bir 'otoriterlik' olduğunu söyleyen Sürtal, lojistikte iletişim ve insan ilişkileri anlamında farklılık getirdiklerine inandığını söylüyor.

Asuman Kura
Yeni Antalya Yön. Krl. Üyesi ve Uçak Böl. Yön. Krl. Bşk.

'Bu kahrolasıca mesleğe' âşık oldu

Yeni Antalya Tranport Yönetim Kurulu Başkanı Asuman Kura, deyim yerindeyse doğuştan nakliyatçı.
Türkiye'de nakliyatın 'n'sinin telaffuz edilmediği bir dönemde, 'geleceğin işi bu' öngörüsüyle Almanya'ya gitti. Nakliyat sektörüne eleman yetiştirmek üzere kurulu bir meslek lisesini, daha sonra yine bu alanda uzmanlaşmış bir üniversiteyi bitirdi. Almanya'da yıllarca stajyer olarak çalışarak mesleğinde pişti.

Kamyoncu mu olacaksın?
Nakliyatçılığı, 'bilerek, isteyerek, gönül vererek' seçtiğini, ortaokuldan mezun olup, Almanya'da nakliye okumaya karar verdiğinde ailesi ve arkadaşlarının, 'Vah vah, kamyoncu mu olacaksın, sen kadınsın, başka iş mi yok' dediklerini anlatan Kura, öğrenimini tamamladıktan sonra Türkiye'ye döndüğünde sektörün en eski firmalarından Yeni Antalya'nın başına geçmiş.
Meslekte 30'uncu yılını doldurmuş olan Kura, "Bu kahrolasıca mesleği çok severim" diyor. Bu aşkın nedenini ise şöyle açıklıyor:

'Şoförle laflamazsan bu iş olmaz'
"Her an her şeyi yaşatır. 24 saat verseniz, hiç itiraz etmeden alır. Bankacı, kimyager, avukat kısacası her işin erbabı olmak zorundasınız. Müthiş bir hayal gücü ve önsezi gerektirir."
Kura'ya göre nakliyatçılık yüzde 100 iş disiplini ve takibi gerektiren bir iş.
"Yükleme sırasında mutlaka antrepoda, aracın başında olmalıyım. Uluslararası toplantılarda firmanızı en iyi bir şekilde temsil edip, pazarlık gücünüzü yüksek tutacaksınız. Ama TIR şoförleriyle sohbet etmezseniz, onların sorunlarını, kişisel, ailevi dertlerini bilmezseniz, jargonlarından anlamazsanız da bu işi yapamazsınız. Her şeyi mükemmel de yapsanız, neticeyi şoförün inisiyatifi belirler."



BUSINESS